IKËN PËR TË MBETUR NË KËNGË
Nga K. P. TRABOINI
Atë dite shkurti isha ne Shkoder tek Nena ime e cila si gjithnje kur shfaqem perpara saj nuk mungon te me thoje se çfare ka ngjare ne mungesen time nder kushurinj, fis e te njohur ne Shkoder dhe ne Hot. Nder njoftimet e para qe me beri ishte "Ka deke Bardha e Zefit!". E ndjeva se tek fjalet e saj kishte dhimbje te thelle. Pastaj shtoi "Nuk ka pas gru ma te mire, se Bardha, nusja ma e mire e Hotit."
Ish fjala per Fatbardhen gruan e kompozitorit Zef Lekaj qe kishte ndrrue jete ne janar ne qytetin e Shkodres.
E pamundur te shkonte ne varrim se tashme nena ime qe shkon ne te 88 ka zene shtratin, dikush nga familja e motres se saj, tezes sime, e cila eshte martuar me vellain e Zefit, Luigj Lekaj, i kishin sjelle fotografine e Fatbardhes.
Me duar qe i dridheshin prej moshes nxorri nga nje zarf fotografine qe e ruante me kujdes e ma dha. Si e shikova gjate, nen imazhin e kujtimeve te largeta te kohes, e fotografova me aparatin celular per ta sjelle ketu ne kete faqe nen mendimin e tundimin se, per shume shkruhet e thuhet, por qe te ik nga kjo jete nje grua e jashtzakonshme si ajo e te mos kete ndonje lajm ndokund, te vjen vertete e hidhur. E pra dikur, kenga e kompozitorit Zef Lekaj, kushtuar asaj, madje me emrin e saj Fatbardha, kendohej thuaj çdo dite ne Radio. Ishte nje kenge lirike e ngrohte qe pelqehej nga te gjithe, qe nga njeriu me i thjeshte tek ai me i kulturuari i kohes. Veçansi e kengeve te Zef Lekes ishte karakteri i theksuar shqiptar, qe nga fryma, idete, bota emocionale, mbeshtetur ne traditen e kenges popullore, plot drite e gezim, cfare i bente ato te paperseritshme ne llojin e vet. Sa here qe e degjonim ne ate kohe femijerie thonim, sa e lumtur do te jete kjo Bardha, nusja e bukur e Zef Lekes. Gjithe Shqiperia e degjon dhe e kendon kengen me emrin e saj.
Ajo vertete ishte e lumtur se kish gjetur njeriun e mrekullushem qe ja mbushi jeten me tinguj lirike te gezuar.
Por ah, koha pa kohe do ishte e pameshirshme per Zefin dhe Fatbardhen. Koha e diktatures u tregua si shtrige.U dha te kafshonin nje molle me helm. Se shtriga kohe e kuqeluar prej gjakut nuk e donte te bukuren. Nuk e donte liriken e shpirtit. Ma sakte e urrente cdo gje qe krijonte shpirti i bute e i ndjeshem. Ish koha kur kendohej per beton e hekur,per skela, per shqiponja te çelikta, per gra me kaminoshe e duar te medha. Por Zefi e Bardha kishin nje shpirt te bute e te brishte si te parat lule te pranveres. Ndaj ua mbyllen çdo shteg jete.
E megjithe ata i rrezistuan stuhise dhe egersise se nje rregjimi shnjerzor. Zefin e privuan nga liria, por vetem dashurin nuk ja cenuan dot. E mbante ne gjoks, ajo i jepte shprese. Kur Zefi doli nga burgu e gjeti Bardhen aty ne shtepi qe e priste bashke me femijet, madje edhe niper qe kishin lindur ne mungese te gjyshit, per ta vazhduar se bashku jeten qe ua kishin ndare mizorisht.
Zefi ndrroi jete ne vitin 1999, tashme edhe Bardha shkoi pas tij. Por nga kjo dashuri e madhe shumecka ka mbetur. Nuk e kam fjalen per femijet Leoni, Sokoli, Edmondi, Diana e niper e mbesa, qe fale zotit ju bene te mire e njerez te nderuar e respektuar, por te asaj qe quhet dashuri e jetersuar ne art.
Kompozitori Zef Lekaj ani pse ishte nje krijues me vepra kompozicionale te shumta, ai mbahet mend nga gjithe populli shqiptar brenda e jashte kufinjeve per kengen "Qingji i vogel", por mua çuditerisht qe ne femijeri me eshte ngulitur ne mendja nje tjeter kenge, ajo qe hapte programin me muzike te kerkuar ne Radio Tirana thuajse çdo dite, me nje tekst qe me kujtohet e vagullt e ku dilte si nje zane e perkore emri dhe imazhi i Fatbardhes
"...Pret gurra pret dardha
N'at hije t'kundrojn'
Sa t'nisin e Bardha
t'na flasin me gojë."
Ne ditet e janarit te ftohte 2011 e mira Fatbardha Lekaj iku nga kjo bote, per tu bashkuar ne Amshim me bashkeshortin e saj kompozitorin Zef Lekaj. Iku per te mbetur ne kenge, nen dashurine e mirenjohjen e gjithkujt.
Sepse, sic me tha plot dhimbje nena ime,...ajo ishte nusja me e mire e Hotit, por jo vetem e Hotit...
Nga libri i te birit Leon Lekaj, "Një artist nën pentagrame të kryqëzuara" ju percjellim nje fragment ku Fatbardha sjell kujtimet e saj per bashkeshortin Zef Lekaj.
“…Në një dramë, ku edhe unë kisha një rol të vogël, u njohëm nga afër. Kuptova se brenda shpirtit të tij diçka mbante të ndrydhur. Shqetësimet i mbante për vete pa i kaluar te të tjerët dhe kjo ishte një pjesë e karakterit të Zefit. Ishte fjalë pak dhe shumë i rezervuar. Ndoshta ndonjëherë edhe donte të shpërthente për të lehtësuar sadopak shpirtin e brengosur, por duket se i mungonte kuraja. Ai kishte forcë ta frenonte veten, pasionet dhe dëshirat. Qe i ndershëm, i drejtë, dhe i sigurt për çdo hap në jetë. Kjo njohje prej gati një viti u bë shkak që dalëngadalë të lindë ajo ndjenjë, që nuk erdhi vrullshëm, por krejt natyrshëm.
Ne u dashuruam.
Zefi gjithmonë ishte i frikësuar e i pasigurt për të ardhmen, për kushtet e vështira të jetës. Më vonë, para se të kryente shërbimin ushtarak, mori kurajën dhe u rrëfye plotësisht. Asgjë nuk ndryshoi me sinqeritetin e tij. Unë isha e vendosur dhe kjo bëri të isha bashkudhëtare në jetën e tij, në ditë të mira e në të këqija. Tek e fundja ai meritonte gjithçka. Në gusht 1952 celebruam martesën…”
© Traboini 2011
Vidio "Qingji vogël" Traboini Studio You Tube në:
http://www.youtube.com/watch?v=ZrccF3kJKJo
