Tollovia ndjellakeqe - nga K. P. Traboini

TOLLOVIA NDJELLAKEQE

 

Shkruar nga K. P. TRABOINI

 

Një tollovi ogurkeqe, një erë plot re të zeza, një stuhi fjalësh të vrazhdëta shpellore që dalin jashtë kontekstit të artit, letërsisë, kulturës e traditave shqiptare më shtyn të ulem e të shkruaj këtë reagim e thirrje për ti qëndruar larg tundimeve ndjellëse të atyre që në barqet e veta si kazana të pistë gatuajnë gjellën e shtrigave.. Nuk mund të jem i qetë, kur shoh se ajo luftë marroqe me mullijë e erës që është shpifshpallur nëpër faqe të tjera elektronike, a në shtyp në Prishtinë, po don shesh për mejdan edhe tek forumet mediatike në Internet.  

Mirëpo Zemra e mirë nuk i duron tollovitë e ndjellakëqeve. Zemra është vendi i mirësisë, burim jete e jo errësire, prej zemrës buron dashuri e jo urrejtje. Ndaj mbetem pa mend kur shoh këtë agresivitet të atyre që këto Media shqiptarësh, që duhej të ishin për dije e   kulturë, me pseudonime e komente lloj lloj,  duan ti kthejnë në fushbeteje për të larë hesape e për t’i nxjerrë sytë njëri-tjetrit. U marrofshin!

Ndonëse kam patur njoftime prej miqëve të mi se edhe emri im është lakuar mbarë e mbrapsht prej do xhagajdureve, që nuk dinë gjë tjetër të bëjnë veç luftë, grindje, çpifje krejt rrallë kam reaguar. Për më tepër nuk kam hyrë në atë qorrsokak ku të grishin injorantët  dhe fanatikët fetarë sepse e di që debatet e do shqiptarëve janë si të pallmat e gomarëve. 

Askurrë më pak e asqysh më shumë, kjo sepse ne nuk respektojmë rregullat e bashkbisedimit në debate e polemika. Sa herë nisim një diskutim serioz, dalin ca tipa-rripa, kryesisht anonim dhe bëjnë sulme personale. Nuk na i kursejnë me të shame as robtë e shtëpisë, çfarë ne, malësorë më origjinë, e kemi fort të rëndë psikologjikisht. 

Nuk i shahet nana tjetrit, nuk bën kurrë ti shaj nanën e motrat shqiptari shqiptarit. Mirëpo ky atavizëm jeniçerësh anadollakë, në këtë kohë zhburrnimi me përmasa katastrofike si komb, po ndodh edhe në parlamentin shqiptar. Sikur të jemi ende në kohën e mesjetës kur beu i fushave fuste në shtrat tërë nuset e reja të fshatarëve, duke i zhburrëruar deri në shpërftyrim e brirëzuar sa as fëmijët nuk i kishin më të vetet të mjerët fshatarë të varfër , por të beut që ish bërë bej pasi kish shërbyer vite luftrash në ushtrinë osmane. 

Të mos po biem viktimë të dhunës e perversitetit të pinjollëve të jeniçerëve, të cilët, gjëja e parë që bënin pas pushtimit të trojeve të vendeve tjera ishte, të digjnin e shkretonin, të vrisnin burrat e të përdhunonin gratë për të tjetërsuar genet e atij populli? Ndryshe si mund të spjegohet ky shpërthim verbal dhune e perversiteti në tërë shkallëzimet e shoqerisë shqiptare, por deri dhe në Parlament. Me kësisoj incidentesh me ndyrësi fjalësh që lë pa gojë jo vetëm popullin tonë në dy shtetet, por edhe mbarë Europën, kjo ka të drejtë të na shohë ende me skeptiçizëm për kah civilizimi, se për nga ekonomia nuk dimë ku kemi kokën, s'ka rul e shul që e vë ekonominë tonë në shina sa të jenë Ali Babat e Al Kaponet në qeverisje të shqiptarëve.

Këta gojëpistë sikur mos me qenë shqiptarë, por pjellë e egersisë që u dynd nga Mongolia duke shkatrruar kulturën europiane të lindjes si dhe shkretuar Ballkanin. Se si shkojnë debatet ndër shqiptaret e di fort mirë edhe kurrizi im. Madje edhe prej ndonjërit që sot shfaqet predikues (ashtu qoftë) për paqe e miqësi, (mirë bën që predikon) dikur kanë qënë promotor të tinëzive e thikave pas shpine nga pozita fanatike fetare, kamufluar kinse pas ca partive levozhgë. Mbështjellur dhe pas një lloj kinse nacionalizmi por fetar (anipse fetë rallë i njohin kombet) që e kanë zanafillën tek Haxhi Qamili dhe Beqir Grebeneja me Bab Sulltanin në zemer se mendje nuk kishin.  

Ani. Fali zot. Kurrë nuk është vonë për t’u kthyer në udhën e mirësisë, por në qoftë pendimi i rremë, ai është më i rrezikshëm se sa mospendimi. Kam qënë viktimë e fjalëve e shpifjeve deri në atë shkallë sa për 4 vjet ka qëndruar në internet nekrologjia e sajuar për vdekjen time, kinse nga droga e marrëzira të tjera, katranosur nga një skuthe e një skuth interneti në Nju Jork, që i kam epitetuar publikisht si Gaforrja e Kuqe dhe Kapterri i Benxolit. Pasi i kam indentifikuar (shiten kinse si shkrimtarë që të dy këto shkarpa interneti), i kam shumëzuar me zero, sepse janë njerëz të cilët as nuk ja vlen ti llogaritësh se rrojnë në këtë botë, sikurse nuk e vrasim mendjen për krimbat e dheut e brumbujt e llomit të bajgave.

Të tillë ka plot. Të shumtit janë me pseudonime. Janë nofka, skutha, braca, kulima. Nuk kanë karakter, nuk janë njerëz që dalin hapur. Se po të dalin hapur me emrat që kanë të paktën je më i qetë sepse ke përpara një njeri që e di se ekziston. Ata më së shumti përpiqen ta kruajnë qerosen e vet me duart e të tjerëve.

Keq të vjen që disa kosovarë, me t’u çliruar Kosova nga pushtimi serb prej aleateve tanë Amerikanë (pa mohuar luftën e djemve trima të UÇK-së), nxorrën pallat e vjetra anadollake e filluan të luftojnë njeri-tjetrin me egërsi bishe. U bënë trima ca Lavderima, sa shkuan deri në Siri për të prerë koka me shpatë. Allaraxolla! Për pira u qoftë e për koka të veta që i lanë si mercenarë të së keqes dhe errësirës. Por veç “trima” me vra e prè njeri-tjetrin e me ja ba zemrën mal armikut, është si me ba vetvrasje si popull e si komb. Mirë e kish Konica, shqiptari armikun më të madh ka veten. Boll u kam bërë thirrje palëve t’i përfundojnë këto beteja sharlatane, por nuk ka qënë e mundur që të arsyetojnë e ftohin gjakrat.

Të dy palët duke përfshirë profesorë dhe nënpunës biblotekash, shkrimtarë e publiçistë kosovarë, sulmojnë njeri-tjetrin madje edhe në gazeta si ajo "Express", në Prishtinë, me të njëjtën akuzë të rendë, agjentë të UDB-s. Tash del edhe ish kryeministri Ramush Haradinaj si kofini pas të vjeli dhe na thotë "mrekulline" groteske se paska zbuluar që Albin Kurti ka qenë agjent i Serbisë. I kisha thanë Ramush Hajradinajt, e ke mbush plot kovën me tamël e tash mos e derdh. Ke ditë me ba luftën e nuk po di hiq me ba politikën.  Je krejt amator në politikë, ndaj nuk kupton gja prej gjaje nga politika që ban Albin Kurti, i cili nuk don t'i leje marre vedit siç bane ti kur i dhe Çakorret shtetit fqinj si të ishin arat e tua e jo të popullit. 

Por akuzat që sjellin e mbështjellin janë të vaketa e jo bindëse, veç fjalë e pa asnjë dokument arkival. Tani këtu ka një konfuzion në akuzat ndërmjetëse, ku të gjithë akuzojnë të gjithë. O kanë qënë të dy palët agjentë të UDB-së, o s'ka qënë asnjëra veç bëjnë bla-bla pa bereqet për interesa politike. Veç këta njerëz akuzues duhet të mos spekullojnë me ca mikrofakte, se gjithësecili duhet të gjykohet nga rrethanat dhe pasojat që ka sjellë veprimi i tij. Ndokush mund të jetë kompromentuar, tu jetë nënshtruar presioneve të dhunëshme psikologjike dhe fizike burgjeve, por mund të mos ketë bërë kurrfarë krimi ndaj bashkqytetarëve të vet. Kosova ka qënë nën pushtim dhe pushtimet nën shtete shovene si Serbia, dihet se sa të rënda janë. Sa të frikëshme aq shtypse për personalitetin njerëzor. Ndaj nuk i shoh serioze akuzat e bëra publike, por vetëm si qëllim për të poshtëruar njeri-tjetrin dhe për të fituar diçka politikisht nën moton shpif, shpif, se diçka do të mbetet.

Për t'ju shmangur konflikteve që mund të lindin prej kësaj folnaje gjigande mos ua vini veshin provokimeve, mos i dëgjoni e mos i lexoni, madje as ata që ju thurin lavde sot e nesër të thonë ke qenë spiun, a ke vjedhur veze në qymezin e komshiut kur kë qenë dhjetë vjeç. Kështu mu sul një këngëtar pordhshitës që miklohet politikisht, i cili më parë më kishte bërë lëvdata të mëdha "O poeti i fjordeve" se isha në Boston e ai në New York  aso kohe, kur krejt e papritur u shfaq si gjeluc maj plehut duke vjell vrer e duke nxjerr zorrët e veta, por nuk ja vura veshin. Shumëzimi me zero është një medikament social i dobishëm, a thënë ndryshe një deodorant për heqjen e erës së keqe që prodhojnë kësisoj memurresh.
Duke kaluar një jetë plot trazime, por jo pak edhe më konflikte, kam  mendimin se shpesh tollovia ndjellakeqe është ogurzeza dhe kërkon të terheq në vorbullën e vet të shpirtligësisë e konflikteve që mund të përshkallëzohen deri në hakmarrje primitive! Aq më tepër mos u armiqësoni me njeri për hir të një tjetri se kjo botë është më tepër se sa duhet tinzare.  Mjerisht prapësite i bëjnë të liqtë, por e pësojnë të mirët. Shume djemte të rinj kanë humbur jetën e shumë plagë janë hapur prej ngatrresave që krijojnë njerëz të papërgjegjeshëm. 

 Një mësim urtësie ka dalë prej historisë se maleve tona, trimëria pa mençurinë nuk vlen kurrnji grosh. Ndaj pastrojeni haurin, fshini të gjitha debatet-helmet e ogurzinjëve gjëmësjellës e mos lini në faqet tuaja mediatike  asnjë plesht ngatrrestar. Zbojini, i bllokoni duke shfrytëzuar mundësit teknike që ju jep elektronika e si gjyqe behari le të shkojnë t’i bëjnë vezët në ndonjë fole tjetër por jo tek ju. Kohët janë fort të pista, por veç edhe në llom bagtish ta futësh margaritarin ai prap në rreze të diellit vezullon. Koha grryen shkëmbin por jo karakterin e njeriut fisnik dhe të kulturuar.

Fola se nuk mund të rrija pa folë, fola se tash kudo nëpër Media po zien kuvendimi si në kazan shtrigash, me rend e pa rend, fola sepse po të mos flisja sot do të më randonte ndërgjegja nesër, por fola bash tash, kur punët ende nuk janë çatrafilue e kam shpresë në arsyen e shëndoshë se punët do të vinë për kah e mbara, për nga mbrothësia siç thoshte zemërzjarrti Naimi Frashëri.

Fola me mendimin t’i dal të keqes përpara sepse, trimëria pas lufte e mençuria pas kuvendit nuk vlejnë, hamadreq, kurrnji grosh. Do ta mbyll me fjalët lapidar të Gjergj Fishtës:

 

Por i urti kurrë nuk ngutet

Prej trimnisë e jo prej tutet!

 

🔻--> BESA BESË NUK JANË SHQIPTARË!

Ikën për të mbetur në këngë - nga K.P. Traboini

IKËN PËR TË MBETUR NË KËNGË

Nga K. P.  TRABOINI

Atë dite shkurti isha ne Shkoder tek Nena ime e cila si gjithnje kur shfaqem perpara saj nuk mungon te me thoje se çfare ka ngjare ne mungesen time nder kushurinj, fis e te njohur ne Shkoder dhe ne Hot. Nder njoftimet e para qe me beri ishte "Ka deke Bardha e Zefit!". E ndjeva se tek fjalet e saj kishte dhimbje te thelle. Pastaj shtoi "Nuk ka pas gru ma te mire, se Bardha, nusja ma e mire e Hotit."
Ish fjala per Fatbardhen gruan e kompozitorit Zef Lekaj qe kishte ndrrue jete ne janar ne qytetin e Shkodres.
E pamundur te shkonte ne varrim se tashme nena ime qe shkon ne te 88 ka zene shtratin, dikush nga familja e motres se saj, tezes sime, e cila eshte martuar me vellain e Zefit, Luigj Lekaj, i kishin sjelle fotografine e Fatbardhes.
Me duar qe i dridheshin prej moshes nxorri nga nje zarf fotografine qe e ruante me kujdes e ma dha. Si e shikova gjate, nen imazhin e kujtimeve te largeta te kohes, e fotografova me aparatin celular per ta sjelle ketu ne kete faqe nen mendimin e tundimin se, per shume shkruhet e thuhet, por qe te ik nga kjo jete nje grua e jashtzakonshme si ajo e te mos kete ndonje lajm ndokund, te vjen vertete e hidhur. E pra dikur, kenga e kompozitorit Zef Lekaj, kushtuar asaj, madje me emrin e saj Fatbardha, kendohej thuaj çdo dite ne Radio. Ishte nje kenge lirike e ngrohte qe pelqehej nga te gjithe, qe nga njeriu me i thjeshte tek ai me i kulturuari i kohes. Veçansi e kengeve te Zef Lekes ishte karakteri i theksuar shqiptar, qe nga fryma, idete, bota emocionale, mbeshtetur ne traditen e kenges popullore, plot drite e gezim, cfare i bente ato te paperseritshme ne llojin e vet. Sa here qe e degjonim ne ate kohe femijerie thonim, sa e lumtur do te jete kjo Bardha, nusja e bukur e Zef Lekes. Gjithe Shqiperia e degjon dhe e kendon kengen me emrin e saj.
Ajo vertete ishte e lumtur se kish gjetur njeriun e mrekullushem qe ja mbushi jeten me tinguj lirike te gezuar.
Por ah, koha pa kohe do ishte e pameshirshme per Zefin dhe Fatbardhen. Koha e diktatures u tregua si shtrige.U dha te kafshonin nje molle me helm. Se shtriga kohe e kuqeluar prej gjakut nuk e donte te bukuren. Nuk e donte liriken e shpirtit. Ma sakte e urrente cdo gje qe krijonte shpirti i bute e i ndjeshem. Ish koha kur kendohej per beton e hekur,per skela, per shqiponja te çelikta, per gra me kaminoshe e duar te medha. Por Zefi e Bardha kishin nje shpirt te bute e te brishte si te parat lule te pranveres. Ndaj ua mbyllen çdo shteg jete.
E megjithe ata i rrezistuan stuhise dhe egersise se nje rregjimi shnjerzor. Zefin e privuan nga liria, por vetem dashurin nuk ja cenuan dot. E mbante ne gjoks, ajo i jepte shprese. Kur Zefi doli nga burgu e gjeti Bardhen aty ne shtepi qe e priste bashke me femijet, madje edhe niper qe kishin lindur ne mungese te gjyshit, per ta vazhduar se bashku jeten qe ua kishin ndare mizorisht.
Zefi ndrroi jete ne vitin 1999, tashme edhe Bardha shkoi pas tij. Por nga kjo dashuri e madhe shumecka ka mbetur. Nuk e kam fjalen per femijet Leoni, Sokoli, Edmondi, Diana e niper e mbesa, qe fale zotit ju bene te mire e njerez te nderuar e respektuar, por te asaj qe quhet dashuri e jetersuar ne art.
Kompozitori Zef Lekaj ani pse ishte nje krijues me vepra kompozicionale te shumta, ai mbahet mend nga gjithe populli shqiptar brenda e jashte kufinjeve per kengen "Qingji i vogel", por mua çuditerisht qe ne femijeri me eshte ngulitur ne mendja nje tjeter kenge, ajo qe hapte programin me muzike te kerkuar ne Radio Tirana thuajse çdo dite, me nje tekst qe me kujtohet e vagullt e ku dilte si nje zane e perkore emri dhe imazhi i Fatbardhes

"...Pret gurra pret dardha
N'at hije t'kundrojn'
Sa t'nisin e Bardha
t'na flasin me gojë."

Ne ditet e janarit te ftohte 2011 e mira Fatbardha Lekaj iku nga kjo bote, per tu bashkuar ne Amshim me bashkeshortin e saj kompozitorin Zef Lekaj. Iku per te mbetur ne kenge, nen dashurine e mirenjohjen e gjithkujt.
Sepse, sic me tha plot dhimbje nena ime,...ajo ishte nusja me e mire e Hotit, por jo vetem e Hotit...

Nga libri i te birit Leon Lekaj, "Një artist nën pentagrame të kryqëzuara" ju percjellim nje fragment ku Fatbardha sjell kujtimet e saj per bashkeshortin Zef Lekaj.

“…Në një dramë, ku edhe unë kisha një rol të vogël, u njohëm nga afër. Kuptova se brenda shpirtit të tij diçka mbante të ndrydhur. Shqetësimet i mbante për vete pa i kaluar te të tjerët dhe kjo ishte një pjesë e karakterit të Zefit. Ishte fjalë pak dhe shumë i rezervuar. Ndoshta ndonjëherë edhe donte të shpërthente për të lehtësuar sadopak shpirtin e brengosur, por duket se i mungonte kuraja. Ai kishte forcë ta frenonte veten, pasionet dhe dëshirat. Qe i ndershëm, i drejtë, dhe i sigurt për çdo hap në jetë. Kjo njohje prej gati një viti u bë shkak që dalëngadalë të lindë ajo ndjenjë, që nuk erdhi vrullshëm, por krejt natyrshëm.
Ne u dashuruam.
Zefi gjithmonë ishte i frikësuar e i pasigurt për të ardhmen, për kushtet e vështira të jetës. Më vonë, para se të kryente shërbimin ushtarak, mori kurajën dhe u rrëfye plotësisht. Asgjë nuk ndryshoi me sinqeritetin e tij. Unë isha e vendosur dhe kjo bëri të isha bashkudhëtare në jetën e tij, në ditë të mira e në të këqija. Tek e fundja ai meritonte gjithçka. Në gusht 1952 celebruam martesën…”

© Traboini 2011

Vidio "Qingji vogël" Traboini Studio You Tube në:
http://www.youtube.com/watch?v=ZrccF3kJKJo

Të papërgjegjshmit - nga Ismet Toto

LUFTËTARI I MADH I DIJES DHE I PËRPARIMIT KOMBËTAR, ISMET TOTO

(Heshtje e turpshme ndaj kujtimit të tij)

ISMET TOTO (1908-1937), i lauruar nga Universiteti Sapienca Itali, u ekzekutua nga mbreti sharlatan e karagjoz i përparimit Ahmet Zogolli me varje në litar në burgun e Gjirokastrës ende pa mbushur moshën 29 vjeçare, më 12 korrik 1937.

Në gjyqin zogist nuk u vërtetua asgjë nga veprimtaria kryengritëse e tij. I vëllai Ethem Toto, që udhëhoqi kryengritjen e Delvinës që ishte ministër i Brendshëm, vrau veten ose e vranë zogistët. 

Ismet Toto ishte gazetar, një nga intelektualët e rinj më me influencë në rininë shqiptare. Kishte shkruar plot shkrime me frymë përparimtare, kish botuar librin biografik për Mustafa Qemalin, kish përkthyer Platonin dhe një libër i mbetur në dorëshkrim, por i zhdukur nga vandalët e pushteteve. Ismet Toto shkruante se Shqipëria kishte dy alternativa: me neoshqiptarizëm, kulturë e dije përëndimore të bëhet Zvicër ose me mentalitet orjental të kthehet në Afganistan. A nuk vazhdojmë të jemi me këtë dilemë edhe sot pas afro 100 vjetësh?

E çuditshme është se ndaj komunisteve Zogu u suall butë ndërsa intelektualin e shquar I. Toto e ekzekutoi në litar. Urrejtja ndaj dijeve e dritës ishte e lemeritshme.

Ismet Totos, frymës së tij për një Shqipëri të mendjeve të ndritura e jo anadollake, Zogolli ja kishte frikën më tepër se komunistëve që më pas do ti bënin gjëmën e gjakut Shqipërisë. Pa mbushur ende 29 vjet të jetës, pamëshirë e vuri në litar në burgun e Gjirokastrës. Në letrën e lënë para ekzekutimit Ismet Toto shkroi:

"Bota është e atyre që digjen e jo atyre që ngrohen".

Një mendje e ndritur si Ismet Toto meriton një monument si luftëtar i madh i dijes dhe përparimit të Kombit, po kush t'ia bëjë, zvarranikët historikë që i ngrejnë monument vrasësve?

Rrëzuam Enver Hoxhën, ndërsa të tjerë që ja kishin me hile demokracisë ngritën Ahmet Zogun. Nga 4 vëllezrit Toto, 2 vrau palo Mbreti dhe dy të tjerë Enver Satani. 

Dy monstra në historinë e Shqipërisë, e mjerisht ka ende turkokallë e trushkalë që frymëzohen prej këtyre dy kriminelëve.

Jemi nisur diku, por nuk e dimë ku vemi.

Kolec P. Traboini

 

🔻◾◾◾◾◾◾◾◾◾◾🔻

TË PAPËRGJEGJSHMIT

Nga ISMET TOTO

Njerëzit që përbëjnë një shoqëri njerëzore, një popull dhe mbasandaj një shtet, ndahen në shumë klasa e kategorira. Një nga këto ndarje është dhe kjo: Njerëz që ndiejnë përgjegjësira dhe njerëz që nuk ndiejnë përgjegjësira.

Të parët kanë një kuptim të thellë të historisë, kanë një shqetësim për të ardhmen dhe veprojnë tërë jetën e tyre si misionerë të ndritur për respekt të vlerave të ndryshme që u janë lënë trashëgim nga të parët dhe për të krijuar kondita më të bukura, më fisnike dhe më të shëndetshme për brezat që vijnë. Këta e kuptojnë jetën si një vazhdimësi të pambaruar dhe jetën e tyre personale si një nyjë të ndërgjegjshme në këtë zinxhir të gjatë. Veprojnë paprerësisht duke pasur paprerësisht në mëndje të shkuarën dhe të ardhmen në një përfitim tërësor. Shpesh herë ndjenja e përgjegjësisë së njeriut historik arrin lartësirat e frikshme të heroizmës, faza më e shenjtë dhe më shkëlqyer, që dallon qënien njerëzore nga qënie të tjera.

Në kundërshtim të madh me këtë lloj njeriu vjen ai që s'ndien përgjegjësira. Ai rron një jetë të thjeshtë biologjike, si çdo qënie. Si çdo qënie tjetër e gjallë, ai kujdeset vetëm e vetëm për "krodhën e bukës", për "strehën”, për "veshjen” të shumtën për shëndet abondant. Jashtë këtyre gjërave nuk i intereson gjë, përveç disa dëfrimeve, të cilat i kërkon çdo gjë e gjallë, sipas natyrës së saj. Ky lloj njeriu rron në shoqëri, i adaptohet çdo situate që krijojnë të tjerët, paguan, mundohet të përfitojë me mënyra të ndryshme dhe mjaft. Nuk nxier zë, nuk interesohet çdo të ngjasë nesër dhe as e kupton rrezikun, ngjersa i ka dalë aktualisht përpara syve të tij. E kupton jetën personale, të shumtën, brënda katër mureve të familjes së tij. Shoqëria jashtë shtëpisë ekziston vetëm për t'ia bërë të mundur që ai të punojë dhe të fitojë ç'i duhet.

Gjithë kjo është fare natyrale për shumicën dërrmonjëse të turmës së pa zhvilluar dhe primitive. Foshnjëria e mendjes së saj, instiktet shtazarake të pa punuara fare, ngushtësia tmerronjëse e pikëpamjeve të saj egoiste, janë mjaft që ta justifikojmë tërë këtë papërgjegjësi që tregon kundrejt jetës shoqërore.

Po kur hedhim një vështërim në mes të klasës së zhvilluar të shoqërisë sonë, në mes të atyre njerëzve, që kanë mbaruar nga një shkollë, që dinë të jetojnë, që dinë se çështë shoqëria dhe qytetërimi dhe kur shohim se 90% e kësaj klase është e përbërë nga njerëz fare të papërgjegjshëm, nuk mund të mos tmerrohet njeriu.

Avokatë, mjekë, inxhinierë etj., kemi plot të tillë që jashtë punëve të zyrës së tyre as duan të dinë se ç'bëhet, ose që dhe tregojnë një farë interesimi nëpër bisedat e kafeneve, e bëjnë vetëm për të mbuluar skandalozitetin e sjelljes së tyre, ose për të kritikuar ndonjë tjetër që vepron!!!

Kur u plak Shqipëria kaq shpejt? Kur u fyshkën ndjenjat e atdhedashurisë? A kaq shpejt u tha dhe u zhduk dhe pika e fundit e gjakut të dëshmorëve tanë? Apo u bë kaq e fortë Shqipëria, sa mund të mos kujdesemi më për të? 

Turp dhe turp i madh t'u vijë të papërgjegjshmëve intelektualë!!!

Dikush do të paguajë një ditë dhe kurrkush më fort se të papërgjegjshmit, që fryhen e majmen në këto çaste me rëndësi të jetës sonë kombëtare!

"Illyria", 15 korrik 1934

Nisiativa e Deçanit dhe fanatikët fetarë - nga Kol Shkodrani

FANATIKËVE FETARË NUK JU KONVENON NISIATIVA E DEÇANIT PËR KTHIM NË ORIGJINË

Nga KOL SHKODRANI

Hall i madh e paska gjetë një ish deputet demokrat e mysliman i Shkodrës....se kush po ndërron fe në Kosovë, e kush po dëshiron të kthehet aty ku ka kenë.

Nuk është puna jote as e Partisë tende se kujt i falet qytetari dhe si po e kthen timonin. Ne kemi Hero Kombëtar Gjergj Kastriotin dhe jo Sulltan Muratin, Mehmetin a Sulejmanin që ua çuan në shpatë kokat shqiptarëve dhe i ktheu në islam, që ishte ideologjia sunduese e kalifatit osman.

Se po kthehen ku kanë qenë do shqiptar në Deçan e nëpër Kosovë, pse po të ha meraku ty? A ndjehesh shqiptar a jo. Ky është thelbi.

Por ti ke një hall tjetër. Duket halli juaj një orë larg. Po ju as Kishën e Kalasë të rrënuar që Turqit e kthyen në xhami në Shkodër nuk po e ktheni, por e mbani peng germadhë sepse keni nostalgji osmano islamike. Neo osmanët si ata barbarët e vjetër që u përngjasin, gjanë e vjedhun nuk e japin. As bijt e tyre mbetur si atavizëm historik në trojet shqiptare gjanë e vjedhun nuk e lëshojnë. Disa,o qe besa i ka tredh sulltani e gja në botë që ua kthen burrninë e traditës nuk ka. Të shartuarit e trupit dhe tredhja e mendjes vështirë është ti kthehen origjinës. Ndoshta edhe pse e kanë të përziem gjakun me anadollakët.

Kthimi në origjinë, në indentitet, në traditë kombëtare tregon pjekuri të ndergjegjes se shqiptarëve të Deçanit e jo qysh po përpëliteni ti shpjegoni.

Dhe krejt kot e pa dobi pizmoseni për nisiativën e Deçanasve për kthim në origjinë, në krenari, në traditë e në çdo gjë që na la trashigim hyjnori Gjergj Kastrioti.

Mjer mëndja që flë, lum shpirti i Arbërit që zgjohet!

A është ilegal në Shqipëri arvanitasi më i madh i shekullit XX, Aristidh Kola?- nga Albert Z. Zholi

• • Alia
  • Andrea
  • Namani
  • Basha
  • Mustafa
  • Karanxha
• Mendime
  • Çeliku
  • Radovani
  • Xharra
  • Nexhipi
  • Dardani
  • Graciani
• Intervista
  • Marku
  • Entela
• Kulturë
  • Ypi
  • Mehmeti
  • Zhiti
  • Mërkuri
  • Kozeta
  • Berisha
• Udhëpërshkrim
  • Gorica
• Faleminderit
• Vërtetësi
• Përjetësi
  • Kadare
  • Lushaj
  • Mani
  • Ismajli
  • Kripa
• Sport
  • Futbolli Shqiptar
  • Futbolli Botëror
  • Legjenda
  • Sporti
• Shtesë
  • Shoqëria
  • Historia
  • Shkenca
  • Video
  • English
    • Français
  • Lajme

A ËSHTË ENDE ILEGAL NË SHQIPËRI ARVANITASI MË I MADH I SHEKULLIT TË XX-të ARISTIDH KOLIA?

 

Nga Albert Z. Zholi

Me nisiativën e grupimit “Miqtë e Aristidh Kolias” e nën indiferencën totale të shtypit, medias vizive dhe institucioneve kulturore e studimore, u përkujtua 80-vjetori i lindjes së Rilindasit të kohëve moderrne Aristidh Kolia. Çfarë të kujton një përkujtim ilegal me një heshtje enigmatike krejt i ngjashëm si 12 vjet më parë. Vërtetë shtrohet pyetja a është ilegal në Shqiperi arvanitasi më i madh i shekullit të XX?

Me rastin e 80-vjetorit të lindjes së studiuesit dhe veprimtarit të shquar arvanitas Aristidh P. Kolia, miqtë e admiruesit e veprës së tij, organizuan një mbledhje përkujtimore në Akademinë e Shkencave, në Tiranë. Kishin ardhur jo vetëm ata që e kanë njohur nga afër këtë figurë që tashmë në sytë e shqiptarëve ka marrë përmasat e një heroi, por edhe lexues të shumtë të veprës së tij. Shumica e të pranishmëve ishin nga Tirana por kishin ardhur edhe nga qyteti i Shkodrës i njohur për traditat art e kulturëdashëse. Fjalën kryesore e mbajti gazetari dhe kineasti Kolec Traboini, i cili e ka njohur Aristidh Kolian nga afër në kohën kur nxirrte gazetën shqipe “Egnatia” në Athinë dhe ka botuar librin “E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias”. Titulli referimit ishte "Aristidh Kolia - Rrënjët tona janë në Arbëri!" në të cilën krahas vlerësimit të figurës së arvanitasit të madh u theksua se ka një ftohje institucionale në lidhjet me arvanitasit e Greqisë dhe arbëreshët e Italisë. Edhe ato pak lidhje që ishin vendosur në periudhën e vështirë të vetizolimit të Shqipërisë nën diktaturë, thuajse janë këputur. Nuk gjen asnjë veprimtari arvanite arbërore në Shqipëri ndërkohë që instucionet shpenzojnë edhe për koncerte mediokre pa asnjë vlerë, apo veprimtari të pafrytëshme. Traboini theksoi se shqetësimi i arvanitëve e arbëreshëve për këtë ftohje institucionale të Shqipërisë ndaj tyre, tregon se Shqipëria anipse tashmë ndodhet në rrethanat e mundësive të mëdha, të hapjes, lirisë së lëvizjes dhe këmbimeve kulturore, e ka humbur shansin historik për të qënë qëndra e arbërorëve të gjithë botës ndaj sytë e shpresen i kanë hedhur nga Kosova sepse ajo ka më shumë ndjesi në këtë sens. Edhe ky organizim, nën indiferencen totale të Akademisë dhe Institutit të studimeve Albanologjike,që edhe pse të ftuar nuk erdhën, por edhe mediave në këtë 80 vjetor të lindjes së studiuesit e veprimtarit Aristidh Kolias, tregon shumçka.



Të pranishmit e pritën me duartrokitje përshëndetjen e posaçme për këtë rast të veprimtarit dhe studiuesit arbëresh, një nga miqtë më të afërt të Aristidh Kolias, veçmas fjalët e tij se Aristidh Kolia është heroi arbëror i pavdekshëm që kurrë nuk do të harrohet nga arbanitët, arbëreshët e shqiptarët kudo që do të ndodhen. Po kështu u lexua edhe përshendetja që kishte dërguar për këtë rast përkujtimor Bajram Osmani nga Gjermania.

Nga Athina kishte ardhur Angjelina Xhara, ish skenariste filmi dokumetar dhe spikere TV, e cila në fjalën e saj solli kujtimet e disa takimeve me Aristidh Kolian. E kishte pare Aristidhin edhe në një Panair libri në Athinë dhe kishte vënë re se sa shumë shiteshin veprat e Aristidh Kolias, veçmas libri i shumë kërkuar “Arvanitët”, që ishte bërë si ungjill në shtëpitë e arvanitasve. Aristidhi gjëndej në çdo veprimtari të emigrantëve, në një koncert të madh të shqiptarëve në mes të Athinës, ai ish ndodhur në mes tyre duke dhënë ndihmesën e tij.

Enver Kushi, punonjës i Muzeut Historik Kombëtar, i solli mbresat e tij në titullimin “Faleminderit Aristidh Kolia”. Ai theksoi se Aristidh Kolia kishte një vision të ndritur në marrdhëniet në mes të popujve, ai dilte mbi meritë e ndasitë të mbetura si atavizma historike e dilte me konkluzionin se popujt duhet të gjejnë tek njëri tjetrin vëllain e jo ti futin thikën. Ai solli edhe një kujtim mbi vlerësimin që i bënte Aristidh Kolia si studiues valles së çamëve që e quante simbolin më të mrekullueshëm të trimërisë, harmonizuar kjo me virtuozitetin në ekzekutim, sa ta do mendja se aq mrekullueshëm nuk gjëndet e shprehet në asnjë valle tjetër në botë.

Gazetari Albert Zholi që e ka njohur Aristidh Kolian në vitin 1993 solli në kujtimet e veta ato mardhëniet të ngrohta që kishte Aristidh Kolia me shkrimtarët dhe artistët. Në vitin 1997 kishin bashkpunuar për të sjellur për vizitë në Athinë Dritero Agollin e krijues të tjerë nga Shqipëria. Atë kohë u organizua dhe një takim me shkrimtarët grekë të cilët mbetën të habitur nga prezantimi dinjitoz i shkrimtarit shqiptar, sepse kishin përshtypjen se në Shqipëri nuk kishte shkrimtar tjetër potencial veç Kadaresë. të gjitha ata e ftuan Agollin në shtëpitë e tyre por poeti shqiptar preferoi ftesen e Aristidh Kolias sepse atje do ta ndjente veten si në shtëpinë e tij. Dhe kështu u bë. Një mbrëmjë e paharruar me kuvendime në gjuhën arbërore. Gjithashtu Zholi tregoi se si e kishte ndihmuar Aristidh Kolia për botimin e librit të tij “Ikja e madhe” në shtëpinë e tij botuese “Thamiris”. I kishte vënë këtë emër nga fjala e gjuhës shqipe tha mirë. Arberishtën e kishte në zemër dhe e shfaqte dashurinë e tij për gjuhën arvanite-shqipe jo vetëm në studimet por edhe aspektet e tjera të jetës. Po ashtu edhe ne krijimin e shoqatës “Vëllazërimi” u ndje ndihma e pazëvendësueshme e Aristidh Kolias që ju gjënd emigrantëve shqiptarë jo vetëm me shkrime në revistën “Arvanon” , e ne media por edhe dha ndihma konkrete.

Zaçe Islami i cili ka qënë bashkë me Aristidh Kolian studio e emisione të drejt për drejta televizive solli kujtimet e tij se si e përballonte me dinjitet arvanitasi i madh insinuatat që bëheshin në drejtim të tij, sepse ai njihej si ndër të paktët në Greqi që mbronte popullin shqiptar të Kosovës në luftën e tij të drejtë për liri. Zaçe Islami vuri në dukje gjithashtu se është e pa konceptueshme indiferenca e mediave por edhe institucioneve kulturorë për këtë përkujtimorë për një njeri të madh si Aristidh Kolia. Adrian Xhafaj tregoi për punën që bëhet me median internetike për popullarizimin e veprës së Aristidh Kolias dhe arvanitëve të tjerë të shquar si Vangjel Liapi, si dhe pengesat sepse bëhet një luftë e egër për ti topitur arvanitasit, për të krijuar një hendek në mes të tyre e shqiptareve, madje duke propoganduar marrëzira sikur arvanitët, gjuha e kultura e tyre nuk kanë asnjë lidhje me shqiptarët. E kemi thënë e do ta themi se asnjë indiferencë ndaj Aristidh Kolias dhe arvanitasve të tjerë nuk është e justifikuar, njerëz si ai nuk kanë vdekje, ai ka hyrë në historinë e shqiptarisë. Pa një ndihmë serioze e angazhim të shtetit shqiptar nuk mund të ketë zgjidhje të çeshtjes arvanite.

E mbyllim përkujtimoren e miqëve e admiruesve të veprës së Aristidh Kolia me këtë pikëpyetje të madhe anipse e dimë se nuk do të marrim asnjë pergjigje nga dishepujt e Greqisë,- tha në mbyllje të këtij përkujtimi, Traboini, sepse- theksoi ai-, kështu e kanë direktiven nga Athina, që ashtu siç u shua jeta e tij të shuhet në heshtje edhe vepra e Aristidh Kolias, por megjithë përpjekjet e tyre marroqe për të mbuluar të vërtetat përvëluese të ndalimit e mohimit popullit arvanit dhe çam, kjo kurrë nuk do të ndodh. Pas nesh do ta marrin këtë stafetë të tjerët e vepra e arvanitasit të madh do të ndriçojë përgjithmonë.

JORGOS MIHAS 🔴 Γιώργος Μίχας ⚫ THE GREAT ARVANIT ®️Traboini Studio

Emri kombëtar Arvanites - nga Prof. Jorgos Mihas /Γιώργος Μίχας

EMRI KOMBËTAR "ARVANITES"
(Zanafilla - Ndryshimi - Etimologjia)

Profesor JORGO MIHA
Arvanitas, Athinë

Ai që u shqetësua më shumë për origjinën e emrit kombëtar "Arvanitis" ishte me origjinë nga Kulluri, Petro Furiqi ("Revista e Athinës", numër. 43/1932, f. 3 - 37). Megjithatë, edhe pse ai bëri një hulumtim të plotë, në fund, ose sepse nuk zotëronte të menduarit "të detajuar" dhe "kritik", ose sepse shkroi "me frikë" nga pozita si nëpunës civil që ishte, studimi i tij nuk mund të konsiderohet si studim "i plotë". Në mënyrë të padëshirueshme, përmendim se bazuar në emërtimin "e nxjerrë" të rajonit, për emrin kombëtar "Arvanitis" ai arritiu në një konkluzion të gabuar, se “nuk ka asnjë etimologji të këtij emri në asnjë nga gjuhët që fliten sot në Gadishull."!
Përgjithësisht pranohet se zona ku ka “lindur” emri kombëtar “Arvanit” ndodhej në qendër të shtetit të sotëm të Shqipërisë. Emri i qytetit, që ekzistonte në këtë zonë, në gjuhën e banorëve të tij quhej "Arban", zona Arbërìa, banorët "Arbëreshë" dhe gjuha e tyre "Arbërishte".
Emrin “Arban”, latinët, duke e ndryshuar “r”-në “l”, e shqiptonin si “Alban”, banorët e tij si “Albanezi”, kurse gjuhën e tyre si “Albanese”. Dhe "dijetarët" e Bizantit, e për rrjedhojë edhe të shtetit modern grek, sipas zakonit të tyre të vazhdueshëm, duke ndryshuar "b" në "v" dhe duke i shtuar emrit të kësaj treve një "prapashtesë", e shqiptuan atë si " Arvano”, banorët e tij si “arvanitë”, dhe gjuha e tyre si “arvanite”.
Vetë arvanitofonët, nga krahinat e shtetit modern grek, të ndikuar nga regjistrimi verbal i emrit të tyre kombëtar, e quajnë veten “arvanitas”, kurse gjuha e tyre quhet “arvanite”. Megjithatë, disa arvanitas të vjetër, kryesisht nga rajonet e Argolido-Korinthisë dhe Atikës Perëndimore, e quajnë gjuhën e tyre “arbëriste” dhe nga kjo supozohet se arvanitasit e zonës greke kanë mbajtur si emër kombëtar “arbëresh”. Mbahet edhe sot nga arvanitofonët e Italisë së Poshtme, të cilët u larguan nga rajonet e Methonit dhe Koronit në Peloponez, pas pushtimit të saj nga osmanët.
Të joshur nga këta dy “korruptues” kryesorë (latinët dhe bizantinët), sllavët, rumunët dhe turqit, duke perifrazuar me radhë emrin e banorëve të kësaj treve, sllavë dhe rumunë, i quajnë “arbanezë”. kurse turqit si “Arnavut”.
Emri kombëtar “arbëreshët”, me gjithë ndryshimet që pasuan, mund të jetë shfaqur fillimisht në zonën e “Arbanit”, por dalëngadalë u përhap në shumë zona të tjera, ku kishte “të njejtën gjuhë” dhe “e njejta gjenezë” e popujve. Prandaj, ata që mbanin emrin kombëtar "arbëreshët" dhe "ndryshimet " e tij nuk e kishin origjinën domosdoshmërisht nga krahina e "Arbanit", por ajo që i lidhte ata, me banorët e kësaj treve, ishte "e njëjta gjuhë". Domethënë, gjatë përhapjes së këtij emri kombëtar, ndër fiset e lashta ilire të gadishullit Aemos (por edhe të Italisë), diçka e ngjashme me atë që ndodhi me emrin e "grekëve", i cili, siç dihet, filloi nga " Fthia” dhe u përhap në zona të tjera, ku kishte popuj “të njëjtën gjuhë” dhe “të njëjtin racë”, pa pasur sigurisht “emigrim të banorëve të “Fthisë” në këto zona.
Gjatë shekullit të 15-të, d.m.th kur banorët e rajoneve të shtetit modern grek, kishin harruar emrin e tyre të lashtë kombëtar dhe quheshin "romakë", në zonën e "Arbanit" dhe ndoshta pak më në lindje (në zonë të qytetit të Elbasanit), për banorët e kësaj treve lindi një emër i ri kombëtar (“Skipetari”), i cili, ndërsa u përhap në shumë krahina, kryesisht ngjitur me këtë rajon, nuk pati kohë të zgjerohej në të gjitha rajonet e tjera (ku kishte popuj "të njëjte gjuhë" dhe "të njëjtin racë", sepse ndërkohë filloi shpërbërja e Perandorisë Osmane, e cila rezultoi me pasardhësit e ilirëve, të cilët njiheshin si " Shqipëtar", "Shqiptar", "Arberesh", "Arvanitas", "Arnautët" dhe me emrin e ri "Shkipëtar", për t'u bashkuar dhe shpërndarë, në "shtetet e ndryshme kombëtare", që u krijuan në atë kohë, dhe që kishin si kriter kombësinë e tyre, besimet fetare të nënshtetasve të tyre.
Si rrjedhojë e këtij “hendeku” që u krijua, që nga krijimi i këtyre gjoja “Shteteve Kombëtare”, pasardhësit e ilirëve të lashtë, të cilët bënë gabim që nuk e rivendosën emrin e tyre të lashtë (siç bënë disa “romakë” që sollën prapa emrit të lashtë të grekëve), njihen tani, me këta emra të shumtë të "parafrazuar", ("Albanezi", "Arbanese", "Arbëror" ose "Arbëreshë", "Arvanitas", "Arnautes" dhe "Shqiptar") , duke u dhënë kështu kinse të drejtë armiqve të tyre, të flasin për popuj të ndryshëm! Për shtetin e tyre “kombëtar” që u krijua në vitin 1912, në zonën e “Arbanit” të vjetër dhe në zonat fqinje, “ndryshimi” i emrit në latin, pra “Albania”, ka mbizotëruar për njohjen e tij ndërkombëtare dhe për banorët e tij “shqiptar”, të cilit, “kalemxhijtë” modernë grekë, duke shtuar edhe një “ndryshim”, e quajnë këtë shtet si “Alvania” dhe banorët e tij si “alvanos.
Emri i rajonit të Arbanës duket që ka ardhur nga emri i një qyteti me të njëjtin emër, të përmendur nga Ptolemeu (100 – 170 pas Krishtit), i cili, duke u mbështetur në "ndryshimin" latin në ("Alban"), sipas zakoni i vazhdueshëm i "kalemxhinjeve" grek, i shtojnë një "prapashtesë", duke e "helenizuar" plotësisht, dhe e regjistron si "Alvanopolis" dhe banorët e tij si "alvanos".
Petro Furiqis, duke pasur parasysh “regjistrat” bizantinë, të përmendurit, nga shekulli XI e në vazhdim, me emrat “Arvanos”, “Arvanitas”, “Albanitë”, “Alvanus”, por edhe “Ilirë”, konsideron se Ptolemeu i referohet "Alvanopolis" dhe banorëve "alvanos" të tij, se është një "shartim" dhe një "shtesë" e autorëve dhe redaktorëve më të rinj të Ptolemeut, sepse ai beson se nuk duhet të ketë një boshllëk kaq të madh në referencat e tij të emrit të kësaj zone dhe banorëve të saj nga " shkrimet", pra nga përmendja e parë e Ptolemeut, e cila është bërë (nëse është bërë) në shekullin I pas Krishtit dhe përmendja e parë e historianit bizantin Michael Attaleiatis, e cila u bë në shekullin e 11-të (1080 pas Krishtit).
Por Petro Furiqis injoron faktin se, një shekull para Ptolemeut, shkrimtari romak Titus Livius (59 p.e.s. – 17 pas Krishtit), në librin e tij "Ab Urbe Condita" (Themelimi i një qyteti), me të cilin i referohet themelimit mitik të qyteti i "Romës", shkruan për qytetin fqinj (përkundrejt "Romës") "Alba Longa" dhe për banorët "Albanon" të tij, të cilët i konsideron trojanë me origjinë, pasi, sipas "Eneidës" së Virgjilit, ata u sollën në Gadishulli Italian nga Enea. Siç na thotë Titus Livius, "Alba Longa" ishte atdheu i Romës dhe i Romulit dhe se banorët e "Romës" ishin gjithashtu "Albanon pra shqiptarë", prandaj mosmarrëveshjet midis këtyre dy qyteteve, sipas Titus Livius, nuk ishin asgjë më shumë. se sa “përleshje civile”. Besojmë se Titus Livius, duke iu referuar banorëve "Alban - shqiptarë" të "Alba Longa" dhe "Romës", do të kishte pasur parasysh dhe do ta dinte se banorët e "Arbanit" (ose "Alban" për latinët), ata ishin "të së njëjtës gjuhë" dhe "të së njëjtës gjenezë" me banorët e "Alba Longa" dhe "Romës", prandaj ai i quajti banorët e këtyre qyteteve italiane si " albanet (pra shqiptarët)".

ETIMOLOGJIA.

"Arban", emri i qytetit që ekzistonte në trevën e Shqipërisë së sotme qendrore, që mbizotëronte edhe si emër i kësaj treve, nga i cili më në fund doli emërtimi kombëtar "Arbëror" ose "Arbëresh", është emër i përbërë, rrjedh nga "Ar" dhe "ban". Këto dy fjalë janë fjalë të gjuhës së banorëve të kësaj treve, pra arvanitika (shqip), dhe konkretisht fjala "ar" vjen ose nga emri "ar" (ar) = "fushë" (zona e kultivueshme), ose nga emër "άrë" (arë) = "ari". Dhe bashkohet me foljen "ban" = "kuptimi mban". Prandaj, interpretimi i emrit të qytetit dhe rajonit "Urban" është, ose si "qyteti ose rajoni që ka në zotërim një tokë të madhe punuese", ose si "qyteti ose rajoni që ka në zotërim një sasi të madhe ari". Vlerësojmë se nëse ky qytet dhe rajon do të kishte në zotërim dhe kontroll fushën e Tiranës, siç besojmë ne, atëherë etimologjia e këtij qyteti dhe rajoni është ajo e rastit të parë dhe interpretohet si:
“Qyteti ose rajoni që ka në zotërim toka të mëdha bujqësore (të kultivuara)”!

*Shënim: Vlen të përmendet dhe duhet përmendur se edhe sot ekziston, brenda zonës së fushës së Tiranës, një fshat i vogël me emrin “Arban” (shih foton më poshtë).


Përg. K.P. Traboini

🔸▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️🔸


ΤΟ ΕΘΝΙΚΟΝ ΟΝΟΜΑ «ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ»
(Γένεση – Παραφθορές – Ετυμολογία)

Εκείνος που ασχολήθηκε περισσότερο με την προέλευση του εθνικού ονόματος «Αρβανίτης», ήταν, ο καταγόμενος από την Κούλουρη, Πέτρος Φουρίκης (Περιοδικό «Αθηνά», τεύχ. 43/1932, σελ. 3 - 37). Όμως, αν και έκανε μία διεξοδική έρευνα, τελικά, είτε γιατί δεν διέθετε «αναλυτική» και «κριτική» σκέψη, είτε γιατί έγραψε «με τον φόβο», του κρατικού υπαλλήλου, που ήταν, η σχετική μελέτη του δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μία «πλήρης» μελέτη. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι στηριζόμενος στο «εξελληνισμένο» όνομα της περιοχής, από την οποία προήλθε το εθνικό όνομα «Αρβανίτης», κατέληξε στο λανθασμένο συμπέρασμα, «ότι δεν υπάρχει ετυμολογία του ονόματος αυτού σε καμία από τις γλώσσες που ομιλούνται σήμερα στη Χερσόνησο του Αίμου» !
Είναι γενικώς αποδεκτό, ότι η περιοχή στην οποία «γεννήθηκε» το εθνικό όνομα «Αρβανίτης», ότι βρισκόταν στο Κέντρο του σημερινού κράτους της Αλβανίας. Το όνομα της πόλης, που υπήρχε στην περιοχή αυτή, στη γλώσσα των κατοίκων της, αποκαλούνταν ως «Αrban», η περιοχή ως Arberìa, οι κάτοικοί της ως «Αρμπερέσ» και η γλώσσα τους ως «Αρμπερίστε».
Το όνομα «Αρμπάν», οι μεν Λατίνοι, μετατρέποντας το «ρ» σε «λ», το πρόφεραν ως «Αλμπάν», τους κατοίκους της ως «Αλμπανέζι, και την γλώσσα τους ως «Αλμπανέσι». Οι «λόγιοι» δε του Βυζαντίου, και κατ΄επέκταση και του νεοελληνικού κράτους, κατά την πάγια συνήθεια τους, μετατρέποντας το «μπ» σε «β», και προσθέτοντας στο όνομα της περιοχής αυτής και «κατάληξη», το πρόφεραν ως «Άρβανο», τους κατοίκους της ως «Αρβανίτες», και την γλώσσα τους ως «αρβανίτικα».
Οι ίδιοι δε οι Αρβανιτόφωνοι, των περιοχών του νεοελληνικού κράτους, έχοντας επηρεαστεί από την λόγια καταγραφή του εθνικού τους ονόματος, αυτό-αποκαλούνται ως «Αρβανίτ», και την γλώσσα τους την αποκαλούν ως «Αρβανίτε». Ορισμένοι όμως γηραιότεροι Αρβανίτες, κυρίως από τις περιοχές της Αργολίδο-Κορινθίας και της Δυτικής Αττικής, αποκαλούν την γλώσσα τους και ως «Αρμπερίστε», και εξ αυτού τεκμαίρεται, ότι οι Αρβανιτόφωνοι του ελλαδικού χώρου, διατηρούσαν ως εθνικό τους όνομα το "Αρμπερέσ", το οποίο, το διατηρούν ακόμη και σήμερα οι Αρβανιτόφωνοι της Κάτω Ιταλίας, οι οποίοι έφυγαν από τις περιοχές της Μεθώνης και Κορώνης της Πελοποννήσου, μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς.
Παρασυρόμενοι από τους δύο αυτούς βασικούς «παραφθορείς» (τους Λατίνους και τους Βυζαντινούς), οι Σλάβοι, οι Ρουμάνοι και οι Τούρκοι, παραφράζοντας και αυτοί με την σειρά τους, το όνομα των κατοίκων της περιοχής αυτής, οι μεν Σλάβοι και Ρουμάνοι, τους αποκαλούν ως «Αρμπανέζι», οι δε Τούρκοι ως «Αρναβούτ».
Το εθνικό όνομα «Αρμπερέσ», με όλες τις παραφθορές που το ακολούθησαν, μπορεί μεν να πρωτοπαρουσιάστηκε στην περιοχή του «Αρμπάν», αλλά, σιγά σιγά επεκτάθηκε και σε πολλές άλλες περιοχές, όπου υπήρχαν «ομόγλωσσοι» και «ομόφυλοι» λαοί. Επομένως, όσοι έφεραν το εθνικό όνομα «Αρμπερέσ» και τις «παραφθορές» αυτού, δεν είχαν κατ΄ ανάγκη και καταγωγή από την περιοχή του «Αρμπάν», αλλά εκείνο που τους συνέδεε, με τους κατοίκους της περιοχής αυτής, ήταν το «ομόγλωσσο», το «όμαιμο» και το «ομοηθές». Δηλαδή, κατά τη διάδοση του εθνικού αυτού ονόματος, πάνω στα αρχαία Ιλλυρικά φύλα της Χερσονήσου του Αίμου (αλλά και της Ιταλίας), έγινε κάτι ανάλογο με αυτό που έγινε και με το όνομα των «Ελλήνων», το οποίο, ως γνωστόν, ξεκίνησε από την «Φθία» και διαδόθηκε και σε άλλες περιοχές, όπου υπήρχαν «ομόγλωσσοι» και «ομόφυλοι» λαοί, χωρίς βεβαίως να έχει υπάρξει «μετανάστευση των κατοίκων της «Φθίας» προς τις περιοχές αυτές.
Στην διάρκεια του 15ου αιώνα, δηλαδή τότε που οι κάτοικοι των περιοχών του νεοελληνικού κράτους, είχαν ξεχάσει το αρχαίο εθνικό τους όνομα και αυτό-αποκαλούνταν ως «Ρωμιοί», στην περιοχή του «Αρμπάν» και ίσως και λίγο ανατολικότερα (στην περιοχή της πόλης του Ελμπασάν), γεννήθηκε ένα νέο εθνικό όνομα για τους κατοίκους της περιοχής αυτής (το «Σκιπετάρ»), το οποίο, ενώ διαδόθηκε σε πολλές περιοχές, κυρίως γειτονικές της περιοχής αυτής, δεν πρόλαβε να επεκταθεί και σε όλες τις άλλες περιοχές (που υπήρχαν «ομόγλωσσοι» και «ομόφυλοι» λαοί), γιατί, εν τω μεταξύ, άρχισε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα, οι απόγονοι των Ιλλυριών, που ήταν γνωστοί με τα ονόματα «Αλμπανέζι», «Αρμπανέζι», «Αλβανέζοι», «Αρβανίτες», «Αρναούτες» και με το νεοφανές όνομα «Σκιπετάρ», να ενταχθούν και να διασκορπιστούν, με το κριτήριο της Θρησκείας, στα διάφορα «εθνικά κράτη», τα οποία δημιουργήθηκαν τότε, και τα οποία είχαν ως κριτήριο της εθνικότητάς τους, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των υπηκόων τους.
Ως αποτέλεσμα αυτού του «αχταρμά» που δημιουργήθηκε, από την ίδρυση αυτών των κατ΄ επίφαση «Εθνικών κρατών», οι απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών, οι οποίοι έκαναν το λάθος και δεν επανέφεραν το αρχαίο τους αυτό όνομα (όπως έκαναν ορισμένοι «Ρωμιοί», που επανέφεραν το αρχαίο όνομα των Ελλήνων), είναι πλέον γνωστοί, με τα πολλά αυτά «παραφρασμένα» ονόματα, («Αλμπανέζι», «Αρμπανέζι», «Αρμπερόρ» ή «Αρμπερέσι», «Αρβανίτες», «Αρναούτες» και «Σκιπετάρ»), δίνοντας έτσι το δικαίωμα στους εχθρούς τους, να μιλούν … για διαφορετικούς λαούς ! Για το «εθνικό» τους δε κράτος που δημιουργήθηκε το 1912, στην περιοχή του παλαιού «Αρμπάν» και στις γειτονικές σε αυτό περιοχές, για την διεθνή του αναγνώριση έχει επικρατήσει η Λατινική «παραφθορά» του ονόματός του, δηλαδή το «Αλμπάνια», και για τους κατοίκους του το «Αλμπανέζι», στα οποία, οι νεοέλληνες «καλαμαράδες», προσθέτοντάς τους μία ακόμη «παραφθορά», αποκαλούν, το κράτος μεν αυτό ως «Αλβανία» και τους κατοίκους της ως «Αλβανούς».
Το όνομα της περιοχής του Arban, φαίνεται να προήλθε από το όνομα πόλης, με το ίδιο όνομα, την οποία αναφέρει ο Πτολεμαίος (100 – 170 μ.Χ.), ο οποίος, στηριζόμενος στην Λατινική «παραφθορά» του («Αλμπάν»), κατά την πάγια συνήθεια των Ελλήνων «καλαμαράδων», της προσθέτει και «κατάληξη», «εξελληνίζοντάς την» έτσι πλήρως, και την καταγράφει ως «Αλβανόπολη» και τους κατοίκους της ως «Αλβανούς».
Ο Φουρίκης, έχοντας υπόψη του τους Βυζαντινούς «Λογίους», τους αναφερόμενους, από τον 11ο αιώνα και μετά, στα ονόματα «Άρβανο», «Αρβανίτες», «Αλβανίτες», «Αλβανούς», αλλά και «Ιλλυριούς», θεωρεί, ότι το χωρίο του Πτολεμαίου, το οποίο αναφέρεται στην «Αλβανόπολη» και τους «Αλβανούς» κατοίκους της, ότι είναι «εμβόλιμο» και «προσθήκη» νεοτέρων συγγραφέων και εκδοτών του Πτολεμαίου, γιατί πιστεύει, ότι δεν θα πρέπει να υπήρχε τόσο μεγάλο κενό στις αναφορές του ονόματος της περιοχής αυτής και των κατοίκων της από τους «Λογίους», δηλαδή, από της 1ης αναφοράς του Πτολεμαίου, που έγινε (εάν έγινε) τον 1ο αιώνα μ.Χ. και της 1ης αναφορά του Βυζαντινού ιστορικού Μιχαήλ Ατταλειάτη, που έγινε τον 11ο αιώνα (1080 μ.Χ).
Αλλά ο Φουρίκης αγνοεί, ότι, έναν αιώνα πριν από τον Πτολεμαίο, ο Ρωμαίος συγγραφέας Τίτος Λίβιος (59 π.Χ – 17 μ.Χ.), στο βιβλίο του «Ab Urbe Condita» (Από της ίδρυση της πόλης), με το οποιο αναφέρεται στη μυθική ίδρυση της πόλης της «Ρώμης», γράφει για την γειτονική (προς την «Ρώμη») πόλη «Άλμπα Λόνγκα» και για τους «Αλβανούς» κατοίκους της, τους οποίους θεωρεί Τρώες στην καταγωγή, αφού, σύμφωνα με την «Αινειάδα» του Βιργιλίου, τους έφερε στην Ιταλική Χερσόνησο ο Αινείας. Όπως δε μας λέει ο Τίτος Λίβιος, η «Άλμπα Λόνγκα» ήταν πατρίδα των Ρώμου και Ρωμύλου και ότι και οι κάτοικοι της «Ρώμης» ήταν και αυτοί «Αλβανοί», και ως εκ τούτου, οι διαμάχες μεταξύ των δύο αυτών πόλεων, σύμφωνα με τον Τίτο Λίβιο, δεν ήταν παρά «εμφύλιες διαμάχες». Εκτιμούμε, ότι ο Τίτος Λίβιος, αναφερόμενος στους «Αλβανούς» κατοίκους της «Άλμπα Λόνγκα» και της «Ρώμης», ότι θα είχε υπόψη του και θα γνώριζε ότι οι κάτοικοι του «Αρμπάν» (ή «Αλμπάν» για τους Λατίνους), ότι ήταν «ομόγλωσσοι» και «ομόφυλοι» με τους κατοίκους της «Άλμπα Λόνγκα» και της «Ρώμης», γι΄ αυτό και ανέφερε τους κατοίκους των Ιταλικών αυτών πόλεων ως «Αλβανούς».

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ.

Το «Αρμπάν», το όνομα της πόλης που υπήρχε στην περιοχή της σημερινής κεντρικής Αλβανίας, το οποίο επικράτησε και ως όνομα της περιοχής αυτής, από το οποίο τελικά προήλθε και το εθνικό «Αρμπερόρ» ή «Αρμπερέσ», είναι ένα σύνθετο όνομα το οποίο έχει προέλθει από το «Αρ» και το «μπάν». Οι δύο αυτές λέξεις είναι λέξεις της γλώσσας των κατοίκων της περιοχής αυτής, δηλαδή της αρβανίτικης, και συγκεκριμένα, το μεν «αρ» προέρχεται, είτε από το ουσ. «αr» (αρ) = «χωράφι» (καλλιεργήσιμη έκταση), είτε από το ουσ. «άrë» (άρë) = «χρυσός». Το δε «μπαν» προέρχεται από το ρημ. «ban» (μπαν) = «βαστώ». Επομένως, η ερμηνεία του ονόματος της πόλης και της περιοχής «Αρμπάν», είναι, είτε ως «η πόλη ή η περιοχή η οποία έχει στην κατοχή της μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση», είτε ως «η πόλη ή η περιοχή η οποία έχει στην κατοχή της μεγάλη ποσότητα χρυσού». Εκτιμούμε, ότι εάν η πόλη και η περιοχή αυτή, είχε υπό την κατοχή και τον έλεγχό της τον κάμπο των Τιράνων, όπως πιστεύουμε, τότε, η ετυμολογία της πόλης και της περιοχής αυτής, είναι αυτή της 1ης περίπτωσης και ερμηνεύεται ως:
«Η πόλη ή περιοχή, που έχει στην κατοχή της μεγάλες γεωργικές (καλλιεργούμενες) εκτάσεις» !

*Σημείωση: Είναι αξιοσημείωτο και θα πρέπει να αναφερθεί, ότι ακόμη και σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει, μέσα στην περιοχή του κάμπου των Τιράνων, ένα μικρό χωριό με το όνομα «Αρμπάν» (βλέπε την εικόνα που ακολουθεί). 

Përg. K. P. Traboini

🔸▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️🔸

,

https://youtu.be/UbVn4LhAuqo?si=sgDG_LjWIkl8limj