Kush dhe pse e denigrojne Ded Gjo Lulin?/ nga Kolec Traboini

KUSH DHE PSE E DENIGROJNE DED GJO LULIN?

Z. President, z. Kryeministër, z. Kryetar i Bashkisë së Tiranës, lërëni për një çast politikën e pergjigjuni kësaj pyetje: Kur do të vihet busti i Ded Gjo Lulit në rrugën që mban emrin e tij, në qëndër të Tiranës prapa Muzeut Historik Kombëtar? Të atij Ded Gjo Luli që nuk luftoi për vete dhe nuk e mori lirinë në varr, por e la këtu për Shqipërinë e shqiptarët, për brezat që vijnë bashkë me mësimin e madh që për lirinë ia vlen çdo sakrificë. Eshte fjala për bustin e i atij kreshniku që një shekull më parë, ju priu malësorëve në beteja të përgjakura për liri, të cilat e kthyen Hotin e Malësinë e Madhe në Termopilet Shqiptare.

Shkruar nga Kolec TRABOINI

Demokracia na solli më mira, por edhe ndonjë e keqe gjen vend e nxjerr krye. Si fije bari që kërkojnë të çajnë shkëmbin. Kanë dalë ca tipa që kërkojnë të fillojnë "Intifadën" në mes të shqiptarëve më shqiptarë. Dhe në këtë program është dhe shkatërrimi i çdo lloj kujtese popullore që ka të bëjë me figurat kombëtare në rezistencë kundër pushtimit otoman. Ded Gjo Luli është njeri nga ata që po denigrohet më shumë se kushdo e në mënyrën më mizore. Të japësh jetën për këtë vend e ketë popull e të të quajnë tradhëtar e spiun kjo nuk ka vend ku të rrijë. Një prej argumenteve që ata sjellin në denigrimin e Ded Gjo Lulit është se ky e krerët e Malësisë kanë bashkëpunuar në vitin 1911 me Malin e Zi kundër Perandorisë Osmane. Mirëpo këta sulmues qorra a Don Kishotë të kohës sonë harrojnë atë çfarë na mëson historia se kokat e mençura dinë të zgjedhin aleatë të përkohshëm për arritjen e qëllimeve kombëtare.

Ded Gjo Luli përballë një ushtrie, që mund të konsiderohej më e madhja në Europë, se ishte perandori turke, në kushtet kur Hoti do të digjej e shkretohej, nuk kishte alternativë tjetër veç të largonte gra e fëmijë në shtetin fqinj e të lypte strehë të përkohshme, ndërsa burrat të gjithë qëndruan e luftuan në Hot. Dhe dihet se në çfarë sakrificash qëndruan gratë, fëmijët e pleqtë e Hotit duke fjetur poshtë një ure me ditë e netë të tëra në kushte urie e të ftohti veç të mos bëheshin pre e shpatës së mizorëve që sundonin me dorë të hekurt e vrisnin, digjnin e shkretonin çfarë t`u dilte përpara. Ku është tradhëtia këtu?! Tek sakrifica? Cili ishte qëllimi e ideali i atyre njerëzve që vuanin apo dhe atyre që luftonin që nga Ura e Rrjodhit, në Kastrat, Rapsh e deri në Tuz e në Mal të Hotit? Le të bëjmë një përqasje. A mund t`i quajmë tradhëtarë ata që për t`i shpëtuar regjimit komunist kaluan kufirin për Greqi dhe Jugosllavi? Kurrsesi! Tradhëtarë i quante diktatura. Po atëherë pse këta studiues të rinj të “Intifadës” ndërshqiptare nuk i sulmojnë e etiketojnë ata që arratiseshin nga Shqipëria? Kjo kope ekstremistësh fetarë që kanë kurajon të lehin edhe nëpër kanale televizive, nuk e kanë hallin se Ded Gjo Luli strehoi gratë e fëmijët e pleqtë në Podgoricë, por se burrat e Hotit, baballarët tanë luftuan kundër turqve osmanë dhe e bënë Shefqet Turgut Pashën qesharak përpara mbarë Europës ngase u thye nga një masë kryengritësish, që nuk e kishin idenë e artit ushtarak, nuk kishin shkuar nëpër shkolla ushtarake por dinin artin e të mbijetuarit edhe në kushtet më të vështira e në sakrificat më të mëdha. E pra ky Turgut Pasha e kishte bërë Akademinë Ushtarake në Europë. Ne nuk kemi pse i shmangemi këtij diskutimi për këtë aspekt të historisë, si hotjanë, bij të atyre që e bënë atë kryengritje që pararendi Pavarësinë e Shqipërisë, nuk kemi fare frikë e drojë, përkundrazi e bashkëbisedojmë haptazi për rrethanat që sollën që të parët tanë të përplasnin kokën në Mal të Zi që në të vërtetë jo shumë larg në histori kanë qenë troje arbërore, por mbetën jashtë për shkak të rrjedhës mizore historike që pësuam nëpër shekuj. Aq më tepër pranojmë ta prekim këtë aspekt sepse duke i anashkaluar, duke lënë paqartësi në epoka të shkuara, ato sjellin keqkuptime e për pasojë edhe keqinterpretime historike. Kush ka sadopak njohuri nga ngjarjet historike e di edhe faktin se në takimin me valiun turk të Shkodrës, Ded Gjo Luli nuk ju dha as një fjalë e as një shpresë, se trupat turke nuk do ta bënin ekspeditën për dorëzimin e armëve. Por armët Hoti nuk i kish dorëzuar për gati 500 vjet. Në sajë të armëve, brenda pushtimit, hotjanët kishin gjetur një hapësirë të vogël lirie aq sa ishte vetë gryka e pushkës. Por edhe atë kërkonin tua merrnin pushtuesit osmanë. Nuk ka qenë e lehtë të merrej një vendim. Nuk mund të qëndronte Hoti në shtëpitë e veta kur të vërshonin me mijëra trupa në një operacion ushtarak të dhunshëm e të përgjakur. Turgut Pasha kish deklaruar se do ta kthente Malësinë në shkreti nëse nuk do t`i dorëzonin armët. Nuk kishte asnjë rrugë tjetër veç luftës. Ded Gjo Luli i tregoi popullit të vet rrezikun dhe e shpalli që nuk nënshtrohej. Kolona me familjet e Hotit, gra, fëmijë e pleq lanë shtëpitë e çanë kufirin turko-malazez.

Deklaratat që u bënë ishin se malësorët nuk nënshtroheshin. Kishin lënë trojet, por atje ishin tërë burrat e Hotit që lëshuan kushtrimin dhe mbarë Malësia e Madhe u tregua e gatshme të rrëmbente armët e këmbë ushtari pushtues të mos shkelte në ato anë. Por, dihet se fryma luftarake nuk është gjithmonë ajo që të siguron fitoren. Për të luftuar duhen armë, e Hoti armë nuk kishte. Madje kish që shkonin në luftë me kmesa, një lloj spate doracakë që përdoret për të prerë e krasitur pemët.Eshtë krejt a natyrshme që Ded Gjol Luli të kërkonte ndihma në dy aspekte: bukë për populli dhe armë për luftetarët. Dhe kërkesën e ndihmave Ded Gjo Luli nuk ia ka bërë Malit të Zi, por perandorisë Austro Hungareze nëpërmjet konsullit të saj, e cila ishte për një Shqipëri të shkëputur nga sundimi i egër i Perandorisë Osmane. Austro-Hungaria hyri dorëzanë e dha fjalën dhe deri diku e mbajti për të ndihmuar popullin me bukë e burrat me armë, por për shkak të largësisë, sigurisë, a diç tjetër, ndodhi kushtëzimi që ndihmat do të kanalizoheshin nëpërmjet Malit të Zi. Gjasat janë që Krajl Nikolla dhe qeveritarët e tij donin të kontrollonin situatën ose të përfitonin ndonjë gjë nga këto ndihma nëpermjet makinacioneve që mund të bëheshin, sepse ai merrte para tek Austria dhe jepte mall tek shqiptarët. Kjo lloj ndërmjetësie bënte që administrata e Malit të Zi ta kontrollonte gjendjen e malësorëve, çfarë në të vërtetë shprehte edhe një lloj frike të Cetinës prej zhvillimeve te pritshme. Mali i Zi nuk e tregoi qëllimin që në fillim dhe ishte dakort t`i ndihmonte malësorët, dhe për këtë ishte garant një fuqi e madhe e kohës si Austro-Hungaria, por kur plasi Lufta Ballkanike atëherë gjërat ndryshuan e Mali i Zi e tregoi qëllimin e vet. Por të mos harrojmë, do të ishte po Austro-Hungaria ajo që nuk do të lejonte që Shkodra të aneksohej nga Mali i Zi i cili donte me çdo kusht ta bënte atë kryeqytetin e vet. Duhet ta dimë se shkaku i vetëm që Krajl Nikolla e dorëzoi fronin ishte se nuk e bëri Shkodrën kryeqytet megjithëse e mbajti këtë qytet të rrethuar, duke e vënë nën zjarr armësh artilerie dhe duke i prerë çdo furnizim sa kriza e bukës bëri që shkodranët të vdisnin urie, por pa pranuar të dorëzoheshin. Do të ishte Esat Toptani, figura më e urryer në historinë e Shqipërisë që pasi eleminoi Hasan Riza Pashen komandantin e garnizonit dhe udhëheqësin e qëndresës njëkohësisht, do të merrte funksionet e tij dhe do të dorëzonte Shkodrën tek malazezët.Gjëja më e çuditshme në këtë aspekt të histerisë historike të atyre që denigrojnë Ded Gjo Lulin, është se ata e vlerësojnë si të ishte një hero Esat Toptanin apo një tjetër figurë të urryer, aventurierin Beqir Grebeneja.

Shqipëria ishte e pushtuar nga Perandoria Osmane e cila i kishte ngulur thonjtë në Ballkanin perëndimor afro 500 vjet, ndaj është e natyrshme që nuk mund të zbohej pa një aleancë shtetesh e popujsh për përzënien e ngordhësirës perandorake. Ded Gjo Luli kishte vizionin që të ngrihej ndër të parët, të kërkonte të armatosej, të kërkonte aleatë të përkohshëm për arritjen e krijimit të Shqipërisë, për të cilën ia vlente çdo sakrificë. Kur i është vrarë i biri, Gjergji në luftë dhe i prune lajmin e zi, Ded Gjo Luli me qetësinë që e karakterizonte tha: "Edhe ai djalë nane është!" Çfarë nënkuptonte se atij i dhimbnin njësoj si i biri Gjergji ashtu dhe Kol Marash Vata, Gjon Ujk Çeku, dy vllaznit Zeka e çdo djalë tjetër Hoti.

Konkluzioni është se megjithë rrethanat e disfavorshme dhe të komplikuara në histori, Ded Gjo Luli ka qenë një hero i panjollë. Të jeni të bindur se sikur, në mënyrë imagjinative, të gjithë burrat e kombit të kohës së re të mblidheshin në një kuvend, do t`i lëshonin kryevendin Ded Gjo Lulit. Ismail Qemali doli nga zyra dhe e priti në rrugë Ded Gjo Lulin kur ky shkoi në Vlorë. E pyetën kush është ky malësor trupvogël që po të bën të dalësh nga zyra e ta presësh në rrugë, Ismail Qemali u tha: "Ded Gjo Luli është pushkë e ngrehun për Shqipërinë".

Nëse tërë jeta e tij do të duhej të përshkruhej në dy rrjeshta do të thosha: Ded Gjo Luli nuk luftoi për vete dhe nuk e mori lirinë në varr, por e la këtu për Shqipërinë e shqiptarët, për brezat që vijnë bashkë me një mësim të madh, që për lirinë ia vlen çdo sakrificë.

Botuar ne gazeten "Tirana Observer" 21 dhjetor 2011.
http://www.tiranaobserver.al/2011/12/21/kush-dhe-pse-e-denigrojne-ded-gjo-lulin/

Shënim: Autori është i biri i Palok Traboini, sekretarit të Ded Gjo Lulit, që shihen bashkë në këtë fotografi.

Disa nga shkrimet në blogun Traboini-esé:

Oso Kuka- trimëria që sfidoi legjendat/ K. Traboini
"Muhaxhirët" e Faik Konicës/ nga Kolec Traboini
Kriza e artistit dhe supërkriza e kulturës-Traboini
Disidenti i heshtur Zef Zorba - nga Kolec Traboini...
Kadare-një mal drite që nuk i shpëton hijes së vet-Traboini
Poetika e Dritero Agollit- nga Traboini
Dallandyshe pa qiell- nga Kolec Traboini 
Edgar Allan Poe - më së fundi i kthehet vendlindje...
Shkodrania aktore e parë e Turqisë- nga Kolec Trab...   
Dy kryeministra ma vodhën Mitingun- Traboini
Akademia e mykur e Tiranës- nga Kolec Traboini 
Kinostudio- në vend të ullinjëve mbollën beton- Traboini
"E vërteta"... e pavërtetë e prof. Emil Lafe - nga...
Aristidh Kola - një libër i ri i Kolec Traboinit
Presidenti Wilson- ëngjëlli mbrojtës i Shqipërisë -Traboini
Kështu vret vetëm mafia - nga Kolec Traboini 
Atë Martin Gjoka kompozitor e mësues i madh - nga ...
Epika blu e Edison Gjergos- nga Kolec Traboini 
Ardhacaket e Ballkanit Sofie-Safete Juka
Boston- një shekull përballë greqizimit
Punë kulturash - nga Tirana në Prishtinë - nga Kolec Traboini
Lazarati në tym - shteti në delir- nga Kolec Trabo.
Seks për një vend pune - nga Kolec Traboini
Zeusit i lajkatohen të gjithë- nga Traboini
Big Show me Canabis Sativa- nga Kolec Traboini
Njerka shkon në ballo- nga Kolec Traboini
Vasil Josif Pani- ne krye të oborrit të shqiptariz...
Dekorimi politik i Kol Idromenos- nga Kolec Traboi...
Dhjetë vjet thirrje për bustin e Ded Gjo Lulit- ng...
Prejardhja e Hotit dhe Flamuri i Deçiqit - nga Kol...
Requiem i Verdit në vjeshtën politike të Tiranës- ... 
Kur shpresa s’është veçse një kurvë...- nga Kolec ...
Stina e mjekrrave të hajthshme - nga Kolec Traboin...
Udhë e mbarë, o Sizif!  

KATËR INTERVISTA NGA KOLEC TRABOINI

MEJDAN NE KOKEN TIME - esè - KolecTraboini

MEJDAN NE KOKEN TIME

Çfarë pritet nga politikanët dhe shtetarët që nuk bëjnë as dhjetë hapa në rrugë me qytetarët e vendit të vet.

Shkruar nga KOLEC TRABOINI

Burrat e shteteve gjithmonë kanë qënë burim i shprehjeve e mendimeve të mençura, ndaj jo pa shkak ne çastin kur nisa të lexoj shkrimin e ish presidentit tonë Rexhep Mejdani me titull “A mund të vazhdohet kështu”, kujtova Çerçillin që në mes të ditës me diell dilte në Londër me çadër". Pa kaluar dy -tre paragrafë ne lexim, papritur më erdhi koka vërdallë. Nuk po merrja vesh çfarë po ndodhte ndaj vendosa ta ndërpres. Nisa sërish leximin. E njëjta gjë. Atëherë hoqa dorë. Për t’u davaritur rufisa me nge një kafe turke. Si mblodha mendjen, iu ktheva sërish me një durim prej kali dhe kur arrita deri në fund atë analizë, thashë me vete: ky ish-president pse kaq enigmatik në të shkruar. Pse kaq konfuz sa të mos e marrë vesh askush. Dhe ato pak çfarë merren vesh ta bëjnë kokën dhallë sepse ish lideri i së majtës shqiptare, çfarë shitet edhe sot, na shfaq ca ide, në mund ti quajmë të tilla kalamendjet ultra të djathta, për shpëtim të Shtetit, Qeverisë dhe kapitalit të madh prej barrës së rëndë sociale të shtresave varfëra të shoqërisë.

Përmbajtja e shkrimit të tij fund e krye nuk ish tjeter veç një lëmsh Ariane që nuk i gjendej filli kurrkund. Çfarë kërkon kur trajton problemin e “Kundërshtive” të brendshme të etatizmit social, që ky profesori ynë i shkencave të natyrës paska zbuluar në programin e Franklin Ruzveltit, i cili në mënyrë të padyshimtë mbahet si presidenti më pranë shqetësimeve e halleve të popullit amerikan e që e shpëtoi vendin e vet nga kriza më e madhe ekonomike që kish njohur ndonjëherë. Programi i tij edhe sot pas afro një shekulli e tregon Amerikën vendin më të ndjeshëm ndaj problemeve të shoqërisë. Dhe këtë e shpreh edhe fakti që shqiptarët e varfër që emigrojnë në Amerikë, brenda një dhjetëvjeçari jo vetëm që adaptohen, por edhe kanë një përparim të madh të mirëqënies së tyre anipse mund ta kenë filluar duke trokitur në dyert e ndihmave sociale. E këto në sajë të programeve të shumta që i ndihmojnë njerëzit për të gjetur vendin e tyre e për t’u bërë të vlefshëm për veten dhe shoqërinë.

Për më tepër ky Mejdani ynë “zbulon”këtu në këtë vendin tonë të vogël postulatën e madhe se: “në thelbin e vet, rezultati logjik i një zbatimi etatist të parimit të “shanseve të barabarta” është njëlloj padrejtësie dhe diskriminimi – si ndaj atyre që janë të aftë dhe të talentuar, ashtu edhe ndaj atyre, që shfaqin mundësi shumë më të pakta fizike e mendore.”

Dihet se Amerika është vendi i barazisë dhe i shanseve të barabarta. Mos vallë Profesori ynë i quan jashtë kohe parimet amerikane të trajtimit të problemeve të shoqërisë? Sepse Amerika, megjithë barrën e rëndë në buxhetin e shtetit ndjek një kurs që i ka nën vëmendje të vazhdueshme kujdesin për asistencat sociale. Aq shumë bën kujdes shteti amerikan sa kanë dalë jashtë loje sindikatat për të cilat amerikanët e thjeshtë as duan më të dëgjojnë.

Për më tej Profesori, i konsideruar i majtë, u sjell lexuesve shqiptarë të tilla klasifikime si : “përgjegjësia publike ndaj atyre që janë të paaftë të sigurojnë minimumin e kushteve për jetë normale është në vete njëfarë “mishërim skllavërimi” prej njeri-tjetrit.”

Ku do të dalë ky Profesori ynë i madh. Se njerëzit e paaftë, të pamundur, të papunë, të pastrehë janë të tepërt e nuk i duhen këtij kombi. Por ama, të gjithë këta janë pjesë e elektoriatit kryesisht të majtë. Nuk e di ky profesor i majtë se prej nga vjen varfërimi i skajshëm i një pjese të popullsisë. Po këtë e dinë edhe bufat si nuk e dinë profesorat.

Shoqëria skajohet prej babëzisë për t`u pasuruar shpesh në mënyrë të padrejtë nga një pjesë e vogël e popullsisë, duke e lënë me mundësi të pakta pjesën tjetër. Sepse pasuria nuk është e pafundme. Kjo është e natyrshme të ndodhë kudo, por Shteti e Qeveria nuk duhet të jenë vetëm e atyre që kanë aftësinë të pasurohen në mënyrë habitore duke u bërë milionere brenda një dite, si ministri i majtë në qeveri të djathtë i energjitikës, por edhe atyre, që Mejdani i etiketon si “mishërim skllavërimi” e peshë në kurriz të shtetit.

Mejdani për të mbështetur mendimet e veta antisociale kalon nga i majtë në një ekstremizëm të djathtë sa arrin të gjejë një mbrojtëse të kapitaleve të mëdha në Amerikë e të na e shesë dogmën e saj si një normë këtu në vendin tonë. Ja çfarë na afron Profesori ynë: “Nisur nga thelbi i gabuar i konceptit të shtetit të mirëqenies sociale, një filozofe amerikane, Ayn Rand, midis të tjerash, sqaron: “Në pikëpamje morale e ekonomike, shteti social përshpejton mundësinë e një tërheqjeje për nga poshtë..”

Jo i nderuar Profesor, Amerikën nuk mund ta shohësh e as ta kuptosh nga një formulim teorik i një filozofeje si Ayn Rand, se të tilla si kjo filozofe Amerika ka me mijëra, superprodhim, por të ulesh e ta studiosh ekonominë amerikane nga brenda, t`i vëresh se si funksionon shteti dhe si ka arritur të shmangë krizat e mëdha pas viteve `30 të shekullit të kaluar. Të studiosh se përse erdhi ajo krizë dhe si arriti të shmanget katastrofa pikërisht nga një kthim të shtetit me fytyrë për nga probemet e shoqërisë, duke e bërë shtetin amerikan më human e më social se më parë. E ky kurs vazhdon i sigurtë pavarësisht përpjejkeve të dështuara të Bushit të Dytë, që ndërsa harxhonte miliarda në luftën e Irakut përpiqej për ta reformuar, pra zvogëluar fondin e shërbimeve sociale apo uljen e taksave si për klasën e miliarderëve edhe për shtresën e mesme të cilën Obama me programin e vet social po e rishikon në dobi të shtresave të mesme amerikane. Nuk ka gjasa se edhe këtë shekull programi i shtetit “social” amerikan të ndryshojë pavarësisht rokanisjeve të Ayn Rand. Por edhe të profesorit tonë që pak e njihka Amerikën po akoma më pak Shqipërinë, për sa kohë që kërkon të aplikojë parimet konfuze të Ayn Rand, që në Amerikë nuk ma do mendja se e dëgjon ndokush veç ndonjë auditor universiteti. Atje shteti nuk drejtohet nga filozofët por nga parimet e ligjet që i mbrojnë qytetetarët, qofshin të aftë apo të paaftë, qofshin normalë apo handikapë, qofshin miliarderë apo ata që flenë nën urë të cilët( për analogji) në konceptet e ish presidentit tonë janë barrë e skllavërim për kastën e milionerëve shqiptarë që një zot e di si i kanë vënë pasuritë, në mos qoftë dhe vetë Profesori ynë një prej tyre.

Në mes të oratorisë së tij kundër shtetit social, ish presidenti lëshon shashkën tjetër që mund të merret si një antiamerikanadë: “Aktualisht duket sikur Amerika, si shoqëria e parë e lirë në botë, me garantim të të drejtave njerëzore fondamentale (të së drejtës së jetës, lirisë, fesë, pronës, lirisë së fjalës, të të drejtave të barabarta ndaj ligjit dhe proçesit të drejtë gjyqësor, etj.) po synon të përfaqësojë një nivel më të lartë të etatizmit social.” Pra të etatizmit social që profesori i nderuar e konsideron si një barrë e bezdisur.

Dhe çon deri në atë masë oratorinë e tij kundër shtetit social sa sugjeron as më pak as më shumë por: “b) heqja dorë prej tij në kuptimin fondamental të vetin. Shumë më afër këtij varianti të dytë është Shqipëria, por nuk është vetëm ajo! “Shteti i mirëqenies” në shumë vende, si në Shqipëri, po dështon në qëndrueshmërinë e tij. Natyrisht, ai ka pasur meritat e tij, duke arritur qëllime të rëndësishme, por ama sot ai mbetet tepër i kushtueshëm për mjaft nga këto vende. Dhe jo vetëm për to!…”

Harron ky ish president se Shqipëria më shumë se asnjë vend ka nevojë për një program social sepse është populli më i varfër në Europë. Duke qenë Presidenti i këtij shteti të varfër as nuk i ka vajtur mendja kurrë të propozojë të bëhet ajo që zbatohet në SHBA në politikën e taksave. Pra ashtu si në Amerikë edhe në Shqipëri të mos taksohen konsumatorët për ushqimet, sepse të mjerët pensionistë 20 përqind të pensioneve të vogla që marrin e kthejnë prapë në shtet nëpërmjet taksave. Amerika me një standart të lartë jetese z. ish president nuk e takson popullsinë për ushqimet që blen, kurse shqiptari e paguan ushqimin si frëngu pulën plus 20 përqind që mer shteti. Çfarë i thonë kësaj? A e lodh sadopak mendjen për këtë. Si mund të rrojë një njeri në Shqipëri me 15 mijë lekë të reja( 150 dollarë) në muaj kur 20 përqind të kësaj shume automatikisht nëpërmjet taksave e merr prap shteti, pra si rron njeriu me 12 mijë lekë( 120 $) kur edhe për këtë duhet të paguajë energjinë që shkon deri në 4 mijë lekë( 40 $). Llogarit çfarë i mbetet një njeriu për të mbajtur frymën Profesor. Aspak më shumë se ajo çfarë ti shpenzon veç për kafe në një muaj, ndaj e ke të lehtë t`u vësh etiketën barrë e rëndë, të tepërt, të padëshiruar.

Të jesh i majtë e të dalësh me flamur të djathtë në opinionin publik, të dalësh kaq hapur e në mënyrë cinike kundër shtresave të popullsisë që të kanë zgjedhur madje deri president i një shteti, është vërtetë për të vënë duart në kokë se deri ku arrin shpërftyrimi i njerëzve të politikës, sa të pacipë, demagogë e sofistë jemi në raport me popullin e thjeshtë, njerëzit që mezi e mbajnë frymën, njerëz që kur i humbin shpresat se nuk kanë më as bukën e gojës, hedhin litarin në trarin e shtëpisë dhe vetvaren duke e lehtësuar shtetin tënd z. ish president nga ai që ti quan “mishërimi e skllavërimi” që u vikërka miqve të tu kapitalistë prej barrës së rëndë, teksa u japin a s`u japin të varfërve një kothere bukë si lëmoshë për të mbajtur frymën.

Ku jetoni ju ish-presidenti ynë. Në cilin qiell. Në cilën parajsë tokësore. Atje ku jeton ti njerëzit a kanë zemër apo në vend të saj një llogari bankare e ca ligje të egra antihumane që sajojnë një shoqëri të pashpirt që i lë njerëzit të vdesin?!

* * *

Nuk e di se çfare shkolle politike e kanë mësuar sofizmin e kohëve të vdekura këta politikanët tanë të tipit Mejdani. Në botë, a të paktën në Amerikë shkruhet e flitet me një gjuhë sa më të kuptueshme nga masat, të paktën sa kohë që ke si auditor mjetet e komunikimit masiv. Nëse Mejdani që nuk e ka profilin e shkencave politike sociale, por atë të shkencave të natyrës, mendon se i ka këllqet të bëjë filozofi hermetike mbi ekonominë dhe problemet social-politike të botës sonë të vogël shqiptare, të dalë në botën e madhe, le të botojë studimin e vet tek "The ekonomist" dhe të shohin si do ta zënë me gurë. Por edhe atje pak vështirë është t`ia botojnë sepse kudo rendin drejt njerëzores, së thjeshtës, të kuptueshmes,duke bërë kujdes që të mos keqinterpretohen idetë e veta, qoftë dhe nga një lexues i vetëm aq më tepër se me daljen e mediave elektronike çdo lexues ka të drejtën e komentit qofsh ti dhe president jo më i Shqiperisë, por edhe i Amerikës. Kjo është bota sot. Është thjeshtësur jeta në këtë shoqëri konsumi, sa ta sjellim dollapin me elemente në një kuti kartoni e ti pasi e hap lexon udhëzuesin dhe e monton për 10 minuta. Kjo është Amerika e nuk besoj vetëm Amerika. Thjeshtësia dhe prakticiteti amerikan nuk është më pronë e këtij supershteti, por ajo është përhapur kudo ku ka njerëz me mend në kokë. Por, me shtetet e vogla si Shqipëria, jonë ndodhka si me kapelen e majmunit. I morën majmunët një tregtari ambulant të gjitha kapelet kur ky po flinte nën një palmë dhe kur u zgjua kish veç kapelen e vet në kokë. U lut njeriu po ku merrnin vesh majmunët të cilët gajaseshin. Ateherë i nervozuar tregtari nxorri dufin duke e hequr kapelen e vet e duke e hedhur në tokë me forcë. Pas pak nga pema ranë përdhe të gjitha kapelet. Majmunët në fillim qeshën, por më pas si e panë tregtarin të ikte me kapelet e veta u ngërdheshën. S'kishin çfarë të bënin tjetër.Tani ne çfarë po bëjmë. Përdorim sofizmin për t`i dhënë mësime këtij populli tonë të varfër nëpërmjet medias tonë konfuzë e të paprinciptë. Tepër vonë jemi kujtuar të aplikojmë ato metoda që bota i ka braktisur me kohë si të pafrytshme. Këtu qenka modë për të krijuar qorrsokaqe politike dhe ekonomike, për t`u shitur teoricienë të fushave që bota i ka eksploruar dhe ezauruar që në shekullin e kaluar. Duhet pastaj të na dalë një ambasador amerikan të na tregoje si duhet e si nuk duhet të jenë gjërat në politikë, në ekonomi dhe legjislacion. Duhet pra dikush ta hedhë kapelen i nervozuar qe të bëjmë të njëjtën gjë edhe ne se ndryshe nuk lëvizim. E shfaqemi kështu si majmunë të vegjël në botën e madhe të dijeve, të politikës, të ekonomisë e fusha të tjera ku e vetpërsosim sofizmin duke harruar se sofizmi më tepër se dije shpreh mosdije, shpreh paaftësi për të qartësuar në sytë e opinionit publik fenonemet që përpiqesh të trajtosh.

Nëse shkruan që të mos marrin vesh, askush nuk të lë vend në faqet e gazetave e revistave, sepse jetojmë në kohën e botën e komunimimit masiv. Sofizmat e demagogjia ekzistojnë në gojë të politikës kryesisht në fjalime nëpër tribuna për të joshur e marramendun turmat, por kur shkruhen në letër këshilltarët bëjnë kujdes të mos këtë as dhe një fjalë të pakuptimtë.

Ajo çfarë kuptoj unë nga shkrimi i Mejdanit është se krejt kot ka qenë president. Njeri në këllëf profesorati që nuk e ka idenë se çfarë ndodh në realitetin shqiptar, që nuk bën as dhjetë hapa në rrugë me qytetarët e thjeshtë të këtij vendi të cilët i quan barrë e rëndë dhe u mohon “shanset e barabarta” sepse janë as më pak e as më shumë por shprehje e padrejtësisë dhe diskriminimit –ndaj atyre që janë të aftë dhe të talentuar. Mesa duket, ndër të talentuarit Profesor Mejdani fut edhe veten. Dhe shtresat në nevojë të popullsisë qënkan ato që të janë bërë si vargoj nëpër këmbë. Shkrimi i tij as mish e as peshk "A mund të vazhdohet kështu?!" këtë tregon.

Por kjo tregon gjithashtu se në çfarë vorbulle e në dorë të kujt ka rënë në këto njëzet vjet ky shtet e ky popull.

Shtator 2010



© Copyright Traboini 2010/ e-Mail: traboini@yahoo.com

Nuk mund të botohet në asnjë organ shtypi apo media elektronike pa lejen e autorit.

esè nga Traboini në këtë sit: http://traboini-ese.blogspot.com/

MADU 59 - nga Kolec Traboini

Jamarbër Marko

MADU 59

Shkruar nga K.TRABOINI

Shpesh herë kohrat e vrasin njeriun edhe pa qënë nevoja të jenë diktaturë. E vrasin pak e nga pak, nga një ditë në një tjetër, e lenë duke e varfëruar skajshëm, duke i larguar gëzimin, duke i prerë krahët e shpresës.

Prania fizike e poetit Jamarbër Marko nuk është më, por le të mos flasim për vdekjen por për jetën sepse për njerëzit me botë të madhe siç janë poetët, vdekja është veç një shaka e hidhur, shija e të cilës u lihet atyre që mbeten e jo atyre që ikin.U lihet atyre që tek rrufisin kafenë e mortit filosofojnë fatin e jetëve njerëzore tek thonë "Ma bëj të hidhur se farmaku me farmak mundet". Dhe jeta e Madut kishte diçka nga kjo shprehje proverbiale. Ja bënë jetën helm në diktaturë duke e privuar nga liria, por ky helm nuk ju nda as në kohën tjetër të demokracisë në aparencë, por autokracisë në thelb, kur njeriu mendon se është i lirë. Por liri absolute nuk ka e ky term shpesh herë është për qytetarët e këtij vendi në amulli, një lodhje e madhe. Tragjizmi ndodh që e ndjek njeriun në tërë cirkuitin e jetës së tij, sepse sakohë që e shtypin e privojnë nga liritë ai gjen në vetvete forca e reziston së brëndshmi, arrin të mbijetojë, por ka raste që kur kjo shtypje e jashtme ka sosur, ka nisur një luftë e brëndshme, së cilës ai është shpesh i pamundur t’i rezistojë. Duke mos mundur ti spjegojnë këto fatalitete njerëzit shpesh thonë "Eshte fati!" Me këtë shprehje mbyllet çdo dritëz për të zbuluar enigmat e kësaj bote, kjo shprehje është si guri i rëndë i varrit që perjetësisht mbyll një kapitull shpesh herë të padeshifruar jete. Por Madu në këtë det helmi ku jeta e detyroi të notojë deri në fund sa humbi nga sytë, e deshifroj jetën e vet. E deshifroj në mënyrën më të mirë që mund të kuptohet nga njerëzit. E deshifroi poetikisht. Kaq të mëdha ishin dallgët e jetës, sa ai , si të ishte varkëtari që me kovëz heq ujë nga fundi i varkës së vjetër që të mos mbytet, Madu pra nxirrte nga shpirti ndjesitë e tij. Duke e bërë këtë me siguri lehtësohej dhe arriti deri në kufirin e të 59- ve. Ky ish caku i tij. Pak për një jetë njerëzore, por kur ke travaja është ndoshta disi tepër e gjatë, sepse jetën nuk e masin më shumë vitet se sa perjetimet. Le të marrim Migjenin, poetin më jetëshkurtër e njëkohësisht me epokal në historinë e letersisë sonë. Sa jetoj Migjeni? 27. Po dhembja e tij e tejkaloi kufirin e një shekulli sepse nuk mund ajo dhembje kolosale të mbetej në një shtrirje aq të vogël në kohë sa ç’ish jeta e tij. Kur me Madun ishim bashkëstudent në Universitetin e Tiranës, të shumtët e shihnin me syrin e mendimin "Lum ky. Ishtë i biri i Petro Markos!”. Romancierit të “Hasta La vista”, të “Qytetit të fundit” që lexoheshin me një frymë. Ishte dhe i biri i piktores Safo Marko. Por Jamarbër Marko nuk e shfaqte asnjëherë atë çfarë ne e quanim si lumturi. Nuk kish asnjë dëshirë për tu dalluar e aq më tepër asnjë ambicje për tu ngjitur në shkallët e administratës shtetërore apo partiake, çfarë për shumë studentë të tjerë karieristë ishte një dëshirë e shfrenuar. Vite pas mbarimit të studimeve e pashë në oborrin e Kinostudios dhe kur e pyeta më tha se do të fillonte punë këtu. Mendova se do ta caktonin në Redaksi, si ne të tjerët që kishim mbaruar bashkë studimet për gazetari, por ai më tha se e kishin caktuar punëtor në sektorin e mirëmbajtjes së Kinostudios. Do të bënte llaç për Bim muratorin. Luan Rama më pas ma spjegoj se ç'po ndodhte me Madun. Ish vështirë të lexoje në fytyrën e tij të menduar emocionet që përjetonte aq sa gjithmonë e kam vrarë mendjen se si e kanë zënë në grackë ata që një ditë e burgosen. Me siguri do të kenë qënë shokë të ngushtë që i silleshin rreth e rrotull e bënin punën e Judës. Dhe e mbyllën në ferr, një tmerr për t’ia patur zili edhe ferri i Dantes. E kish provuar i madhi Petro Marko qelinë burgut. Duhej ta provonte edhe i biri. Ndoshta e bënë që Petro Markon, njeriut që u dënua nga tre rregjime, ta gjunjëzonin përfundimisht nga që kishte një shpirt krenar e të pamposhtur. Pastaj, ç'e donin Petro Markon monistët kur kishin ca bilbila të rinjë që cicëronin më mirë se vetë sorra Parti. Aq me tepër kur Petro Marko shkruante në kokë të vet romanin që u ndalua "Në katër rrugë". Romani u riciklua në karton kur lexuesit e aso kohe i prisnin librat e Petro Markos si ujë i pakët. Një kopje e romanit të tij "Hasta la Vista" i kishte shkuar në dorë edhe nobelistit Ernest Heminguej që e kishte përshëndetur. Por monistët i kishin shpresat gjetkë, tek kokat e përulura e jo tek njeriu me karakter të fortë Petro Marko. Kur gjatë një interviste e pyeten për dënimin e tij nga diktatura, Jamarbër Marko tha: “Dënimin e prisja. Unë e dija fatin tim. Isha biri i Petro Markos”. Madu vertetë që njeri i mbyllur por veç në poezi e shfaqi veten çiltërsisht. Aty mund të lexohet më mirë se kudo jeta dhe bota e tij. Tragjizmi do ta ndiqte në vazhdimësi edhe atëhere kur mendohej se liria të sjell edhe çlirimin shpirtëror, por nuk qënka e thënë. I shtrirë në shtrat pak ditë para se të vdiste, në vitin 1991, i madhi Petro Marko i kish thënë të birit: “O Madu kujton se po vjen demokracia në Shqipëri? Pa kaluar dhe 50 vjet s’bëhet hapi i parë për të kaluar në demokraci”. Shpesh kohrat e vrasion njeriun edhe pa qënë nevoja të jenë diktaturë. E vrasin pak e nga pak, nga një ditë në një tjetër, e lenë duke e varfëruar skajshëm, duke i larguar gëzimin, duke i prerë krahët e shpresës. Botoi dy vellimet me poezi “Rastësisht me dashje” 1995 dhe “Pro nobis” 2001 dhe tjetrin “Nuk di të kthehem”e la në dorëshkrim. Le të marrim qoftë dhe një poezi të tij për ditën e shtunë, një poezi e madhe për vogëlsinë e botës në një ditë të veçantë, si më të zgjedhuren e ditëve, e shtunë pra: Sot është e shtunë/ Për të vetmen thjeshtësi dhe mendim/ Për të vetmen kënaqësi dhe trishtim/ Për të bërë një hap/ Në botën e vogël të njerëzve./ Madu e ka derdhur në atë poezi tërë shpirtin e lodhur dhe çuditërisht një ditë të tillë zgjodhi, në ag të së shtunës së 4 shtatorit 2010, për ta lënë këtë botë, duke e bërë këtë ditë të përzieshme. Iku shumë shpejt, në kundërshti me atë që shprehte në poezinë e tij: “Secili ëndërron të jetë cigarja e fundit në paketën e madhe/Ku tymi mbulon gjithçka/Lë pa prekur majën e mprehtë/ Atje ku jeton njeriu i vërtetë/. Pushoftë në Paqe!- themi, ani pse poetët as në këtë botë e as në atë botë nuk gjejnë paqe. Mbase kjo është zgjedhja e tyre. Edhe jeta edhe vdekja për ta është luftë. Se kush më shumë se poetët e luftojnë erresirën dhe vdekjen. Ca thonë e besojnë, e ndërmjet tyre dhe unë besoj, se poetët nuk vdesin. Atëherë pse të hidhëroheni për shakanë e tyre të hidhur tek ikin e na lënë, për atë ikjen e tyre fizike kur i kemi diku rreth nesh, ani pse nuk arrijmë t’i shohim.

shtator 2010

© Copyright Traboini - esè / traboini@yahoo.com
Nuk mund të botohen në asnjë organ shtypi apo sit elektronik pa lejen e autorit.
http://traboini-ese.blogspot.com/

Jamarbër Marko
Poezi

PA EMER

U rrëzuan të gjitha mrekullitë në greminë
Askush nuk i vuri re
Vetëm i panjohuri
Ulur tek stoli i tij
Duke pritur të ardhmen

Secili ëndërron të jetë cigarja e fundit në paketën e madhe
Ku tymi mbulon gjithçka
Lë pa prekur majën e mprehtë
Atje ku jeton njeriu i vërtetë

SOT ESHTE E SHTUNE

Sot është e shtunë...
Për mua dhe për ty
Për të gjithë.
Për të gjithë ata
Që patën diçka në tokë.
Sot është e shtunë
Edhe për ata që janë mërzitur
Për ata që nuk dijnë të jetojnë.
Është e shtunë edhe për ata
Që nuk janë më.
Sot është e shtunë
Për kuajt që tërheqin karrocat në errësirë
Për lodrat që u luajtën
Dhe për vendet bosh në sallat e lavdisë.
Sot është e shtunë
Edhe për ata që nuk e dijnë këtë gjë
Që vuajnë e s'janë të lumtur.
Vetëm sot është e shtunë,
E dëgjova në rrugë
Në derën e spitalit.
Sot është e shtunë
Edhe sikur askush të mos e kujtojë...
Jo vetëm sepse unë sot jam mërzitur,
Por për madhështinë e një dite
Që veshi mbi vete pelerinën e vjetër të botës.
Është e shtunë
Sepse nuk ekziston asnjë ditë tjetër
Si kjo e sotmja
Dhe dikush mund të thotë
Se asnjëherë nuk ka qenë e shtunë,
Se asnjëherë, asnjë ditë
Nuk ka shpënë buzë greminës kuptimin e madh
Jetën e madhe përpara një bluze
Të thjeshtë dite
Siç është dita e shtunë.
Ditë e shtunë sot
Që u përsërit aq shumë
Mbi atë çka bënë ata që nuk jetojnë sot
Me lehtësinë e atyre që jetojnë
Të mbështjellë nga e shtuna
Që si letër karamelesh
Bie mbi butësinë e vjetër.
Sot e shtuna bie mbi kërcënimin e vjetër
Dhe thuhet nga të gjitha buzët kudo
Edhe atje ku dita është ngatërruar me një tjetër
Edhe atje ku dashuria është është zëvendësuar me një tjetër.
Kudo sot e shtuna përkëdheli plagët dhe buzëqeshi
Për t' ua bërë më njerëzore,
Për t' ua larguar sadopak nga pesha e kohës,
Që e veshur me hijen dhe dritën e një të shtune
Ndaloi lozonjare dhe tha:
Sot është e shtunë
Kur filluam të kuptojmë
Se vetëm në botën tonë është diçka
Të rrish pak më shumë në të ftohtë
Për të larguar diku drejt pafundësisë
Nyjen e vërtetë,
Që lëkundet me përkëdheli
Brenda thellë së shtunës
Që duket se nuk do të ndërrohet me asnjë ditë tjetër.
Sot është e shtunë
Për të vetmen thjeshtësi dhe mendim
Për të vetmen kënaqësi dhe trishtim
Për të bërë një hap
Në botën e vogël të njerëzve.