Gjuha Shqipe pa gegnishten asht si një skelet pa mish - nga K. P. Traboini

GJUHA SHQIPE PA GEGNISHTËN ASHT SI NJI SKELET PA MISH.
Letër e një gege për Ymerin e tosknisë përreth një shkrimi, që hamadreq oren, nuk vlen asnji lek.

Nga K. P. Traboini 

Allahile, o Ymer Nurka, a u lodhe ndopak? Gjithë kjo vapë korriku nuk mund njeriu me lexue aq bjerrakot sa ti ke thanë tue e mallkue Gegnishten, e jo ma me shkrue aq gjatë si me shkue prej Baçallekut te Ura e Mesit në zheg të vapës nën 40 gradë. Ti kjosh. Veç je lodh kot se asgja të re nuk ke thanë. Veç ke stigmatuzue do gegë shkodranë që ankohen se fjalët e babës nuk janë në fjalorin e Kostallaraqit, që mos pastë dritë atje ku asht, se ka kenë kryekallamari i Diktatorit në Gjuhësi, ku qe besa, ka veprue si kasap. Po aty te Kostallaraqi a e gjen kund fjalën Nanë. Askund. Po fjalën e parë të "Iliadës" së Homerit, Mëni, gegnishte kjo, a e gjen ndokund? Askund. Sepse duhej çrrënjos Gegnishta. Në vend të fjalës hyjnore Nanë u vu Nënë sikur të kishim të bajmë me nene lisi e jo ajo që të mëkon me tamël gjini. Ja si e fillon mbrapshtinë tande antigegë:

"Sot me shume se kurre, po shikojme nje “kthimvemendje” te dialekti Gegë. Në fakt thjesht artikulohen pakenaqesi, te cilat perpiqen te trasmetohen qellimisht në publik, per te sjelle nje lloj perçarjeje Jug-Veri. Domosdo armiqte e kombit punojne ne nje forme, a ne nje tjeter."

Kështu the ti. Tash le të hapin tefterër se sfida jote është e pa cipë. Po kujt i thua ti armiq, mor Nurka i vogël? A e di historinë e Gegnisë, historinë e Malësisë? Po na thuaj diçka për paraardhësit e tu që të bindemi se ti ke atribute të cilësosh gegët tradhëtarë. Veç fol, të vëmë në këngë trimëritë e sojit tënd, se gegët dinë të këndojnë si në legjenda. Po kush po ta sjell ty përçarjen Jug-Veri?! Të ka zanë vapa e nuk po di çka flet, o Ymer Aga.
Historitë trimërore të malësorëve, por edhe shkodranëve e mbar Gegnisë janë aq madhështore sa ti me bërbëlitjet e tua je një mizë vere. Një shushurimë. Apo një zhuzhakëri.
Dhe më tej, ti e bën përsheshin në kazan kur thua e çfarë nuk thua duke ua varë brekët në gardh gegëve:

"Ndersa sot - thotë ky Nurka i vogël- dalin disa tipa dhe prototipa, njerez pa kontribute, te cilet trumbetojnë me te madhe shqetesimin pseudopatriotik, kur ne te vertete Shqipen e perdorin veç per te shpifur dhe per te vjelle vrer kunder gjithe arritjeve historike te bera ne shkencen e Gjuhesise, e cila kulmoi me standartizimin dhe me Fjalorin e pare Enciklopedik.... kjo “kujë” e disa “verioreve” e shprehur neper media dhe rrjete sociale, nuk vlen as te degjohet e jo me te legjitimohet dhe te merret ne konsiderate. Nje pjese e ketyre zhurmemdhenjve, nuk dine as te drejtshkruajne dhe as te mireflasin Shqip, atehere si mundet te besojme ne pretendimet qe nxjerrin per “Gegnishten si elementformues i gjuhes standarte Shqipe?"

Xhevahire i këto mendime, o Nurka i vogël. Meritojnë të lexohen me nge në qenef. E ku tjetër më mirë mund të përformohen krrokamat e tua në degë të lisit? Vazhdojmë edhe më përtej me oratorinë e Nurkës:

"...unë ( Nurka pra) do te perpiqesha te argumentoja, sadopak nje nga dallimet thelbesore, qofte edhe duke ju referuar paskajores "me punu", ne toskerisht "per te punuar" . Ndertimi fonetik i te dy varianteve, ka te beje me elokuencen dhe korrelacionin kuptimor. Tendenca e Gegenishtes ne zhvillimin fonetik dhe morfologjik te saj , ka qene per ta mbyllur fjalen me tinguj te mbyllur, si fonema "u" “me punu”, “me kendu”, “me sjell”, qe ne Toskerisht do te benin “per te punuar”, “per te kenduar”, “per te sjelle” etj, me fundore, prapashtesen "ar", te cilat duket sikur vijne lirshem ne aparatin e gojes dhe plot elokuence."

Dy gjana tregon Nurka në këtë pasazh të kalamendun:
E para se Nurka nuk merr vesh fare, more fare, nga gjuhësia sepse ka në gjuhë një element që quhet "ekonomizimi i gjuhës" që tregon se përdoruesit e një gjuhe historikisht kanë tendencen për të ekonomizue fjalët, pra ti japësh kuptimin e sendeve në sa më pak tinguj, në këtë rast germa. Shembulli që sjell Nurka i vogël, tregon të kundertën e asaj që ai pretendon. Pra logjika e Nurkës së vogël punon mbrapsht. Anapolla- thonë greqt.
Folja e Nurkës në tosknisht "për të punuar", "për të kënduar", është shumë më e gjatë se në formën e tyne në gegnisht, me punu, me këndu. Pra norma gjuhesore duhej të ishte në favor të gegnishtes e cila e thotë fjalën me më pak germa. Mirëpo nuk donte kështu Enveri që nuk thoshte dot as fjalën pylli dhe e lexonte në kongres si na ruaj Zot, gërmën y e lexonte me i. Ja pra ku na çojnë tollovitjet antigegë të Nurkës së vogël të pyllit të Enver Hoxhës.
E dyta, që të mos e harrojmë, në shkrimin e gjatë që të telekos në lexim, nuk ka asnjë gërmë ë/Ë. As dhe një të vetme sikur të mos e kishte alfabeti shqip. Si shkruan kështu ky specialist i frymës kostallaraqe? Ky që profesorëve gegë u thotë se po nuk ditët tosknishtën me themel nuk vleni për asgjë.
Gjithësesi qoftë, o Nurkë, kjo që shkruan ti si tiranda pindarike, he lum mendja e bukur, nuk asht gja tjetër veç apologji në mbrojtje të kasapit të gjuhës Kostallaraqi dhe dishepujt e tij të rrjedhur e pjerdhur që kanë harru të shkojnë tek ai.
Puna jote, o Ymer Aga. Puna jote e qari yt. Por mos hyn nëpër bashtinat e tjetërkujt se hyn e s'di me dalë. Se ku po di ti çfarë asht Gegnishtja. Pyll me të gjitha llojet e drurëve. Ku po të hyn në punë ty Gegnishtja, këtij pylli që po do me i hi me spatë?
Ty, mor zotni Ymer, për vjeshat e tua të metrueme, si ma i miri rrobaqepës i kohës së Nuhut, të mjaftojnë Hasan Zyko Kamberi e Nazim bej Bejtexhiu i Frakullës, andaj - prandaj, pra- domethanë, çfarë po ke zor që del përtej Shkumbinit dhe po trazon edhe Malësorë gjuetarë të Kristoforidhit të madh.
Rri aty ku je, në fjordet e Kanadasë e trazo hirin e votres tande e aty murmurit vargje si ta dojë zogu i qejfit apo qejfi i zogut. Ma përtej, hidhe vallen si të duash o Nurka i vogël, por gjuha shqipe pa gegnishten hyjnore, do apo nuk do ti, asht një skelet pa mish.
Eh, more Nurkë, more Nurkë, ka kenë koha e mallëkueme e komunizmit që i donte edhe njeriun edhe gjuhën skelete të mjerueme të vetvetes, mjerim që e shpërfaq edhe ti në persiatjen tande si, jehonë e largët e ndjellakeqe e lugetërve të Moskurrit.

©️K. P. Traboini
22 korrik 2024

14 MARS🌹 Poezi nga K. P. Traboini🎵 Zeroproject

Kadare nën Kryq - nga K.P. Traboini

KADARE NËN KRYQ
Tej e përtej skenografisë funerale

Nga Kolec P. Traboini

Të gjithë e panë e askush nuk foli. Vetëm një fëmijë e pa e tha....dhe e vërteta doli në sheshit, ka shkruar i madhi Andersen.
Duke parë skenografinë e arkmortit të shkrimtarit nën kryq po pyes me naivitetin e një fëmije: A ishte Ismail Kadare katolik?
Në jeten e shkrimtarëve të medhenj nuk mbetet asgjë e pa ditur. Nëse jemi përpara faktit se shkrimtari Kadare është kthyer në fenë e të parëve, çfarë është një simbolikë e madhe, ndoshte At Zef Pllumi diçka ka dashtë të thotë në mënyren e tij kur dolën në fotografi e u shpreh që unë jam me Kadarenë. Nëse edhe skenografia funerale ka dashtë të thellohet në thënien e At Zefit, atëherë jemi përpara një fakti se shkrimtari e mbylli ciklin e jetes i kthyer në origjinë. Dikur në gazetën "Egnatia" kam polemizuar me Milaim Zeken, që në vitin 1995 nga Zvicrra a Gjermania pas një takimi të shkrimtarit me Diasporën, jepte lajmin e "madh" "Kadare ka deklaruar se është mysliman", duke shuar në ndofarësoj etjen e fanatikëve fetar që i ishin ngërdhucur Kadaresë se ky në një bisedë të mëparshme kishte hedhur me të drejtë idenë, të shohim nga perendimi dhe mirë është të kthehemi në fenë e të parëve. Melaim Zeka që tani ka emision në Tiranë në Top Chanel, atëbotë ua qetësoi shpirtin e trazuar fanatikëve fetarë me mendje në Anadoll. Madje edhe atyre filizave orjentalë që mbante rreth vetes Abdi Baleta e lëshonin mallkime publike mbi Kadarenë. Janë të shkruara. Ka ca të vërteta që të djegin duart dhe përpiqemi ti mbajmë sa më larg në pamundësi për ti harruar. Por nuk harrohen.Ende janë të nxehta dhe djegin.
Nëse ka ndodhur kthimi i shkrimtarit në origjinë, duke u përpjekur të deshifrojmë domethënien e skenografisë së arkmortit nën kryq, lind pyetja, pse në të gjallë është mbajtur e fshehur.
Respekt për çdo besim, por njerëzit e mëdhenj të një kombi udhëheqin edhe nëpërmjet shëmbellësës së vet. Ka dhe një gjë, katolikët, kur vjen fundi, ju afrohet prifti dhe rrëfehen e si marrin sakramentin e shenjtë shkojnë në amshim të çliruar prej mëkateve. A ndodhi kjo me shkrimtarin e madh, pyesin shkrimtarët e vegjël që nuk kanë kurrfarë ambicje t'ju flasin në mort Kryeqeveritarët që mendojnë se politika të ngre në qiell e të fut në dhe si ti dojë qejfi, me Bibël a me Kuran, apo si ateist me librin e Darvinit "Prejardhja e llojeve".
Po le të kthehemi te skenografia e datës 2 korrik 2024. Simbolika e kryqit, duam apo nuk duam, është Kalvari i vuajtjeve e sakrificës sublime të Krishtit, por kjo nuk përkon dhe aq me jeten e shkrimtarit të madh, atëherë mund të mendojmë se ka të bëjë me një hulli tjetër. Katolikët e kanë kryqin simbol të amshimit, madje edhe mbi varr, por...ka diçka të munguar në këtë mes. Nëse shkrimtari ishte kthyer në fenë e të parëve, skenografisë se funeralit i mungonte i gjalli, bariu i shpirtrave të mëkatarëve të kësaj bote, Prifti. Ai nuk i priu homazheve, nuk bëri shartet e fesë, dhe kësisoj ndodhi ajo që vetë shkrimtari në një poezi të tij "Kohë e pamjaftueshme" ka shkruar se do të bëj shënjë të pakuptueshme dhe do të ik".
Është më të vërtetë e pakuptueshme çfarë donte shkrimtari i madh Kadare nën kryq, a thënë ndryshe, çfarë donte kryqi mbi arkmortin e shkrimtarit Ismail nëse ai nuk ishte kthyer në besimin e të parëve?

5 korrik 2024

"Historiania" mohon Aristidh Kolën

"HISTORIANIA" MOHON ARISTIDH P. KOLËN
Në vështrimin e një historiane që kopjon titullin e librit të tij.

Zonja historiane Elena Kocaqi që e ka dubluar në titull veprën e Aristidh P. Kolës nuk na erdhi në përvjetorin e Arvanitasit të madh. Po të vinte do ti linim vend në presidiumin e nderit. Por dhe do ti kërkonim të na thoshte se pse i vuri librit të vet titullin e veprës madhore të Aristidh P. Kolës. Ku e kishte qëllimin pasi edhe ja rikujtuam para se ta botonte.
Se cili është qendrimi i kësaj zonje ndaj Aristidh Koles dhe vepres së tij nuk është e vështirë ta kuptosh pasi të lexosh mesazhin që ajo që i ka derguar një kolegu emigrant. Lexojeni dhe kuptojeni si e pse luftohet Aristidh P. Kola që nga akademikët e deri ata që fshihen pas terminologjisë boshe veç për pak publicitet.

----------------------------------

"Elena...

19:39

Pershendetje

Sa per sqarim
Libri im nuk ka asnje rresht nga Kola
Asnje nuk e kam cituar fare Koleb
Pasi kam pare arkivat osman
Pra eshte teme krejt tjeter
Kola nuk ka citime tek libri
Dhe ne historianet profesionist nuk citojme me kollaj nje historian amator pa citimw"

-----------------------------------

Konkluzioni Aristidh Kola është një amator( kështu thonë dhe shovenistët grekë që kot e paskan vrarë) dhe ani pse nuk e paska lexuar ajo e ditka se në vepren omonime, me titull të kopjuar prej saj, nuk paska referime.
( Po si moj zonjë e nderuar kopjon titullin e veprës së një "amatori" kur ti je historiane me "citime"?!
E kam thënë me satira, por po ta them edhe seriozisht unë shkodrani amator në histori, se Shkodra nuk është Troja, Troja është Tropoja.
Zonja historiane me citime a pa citime, jepja popullit si sihariq këtë zbulim!



Shënim: edhe ky pasazh historiko-komik do të jetë pjesë e librit përqeshës "SIMBOBOLET" me deçiturën historike me citime nga mendja ime:
"Mos i bjer dy herë në një vend, se i del bishti e bëhet qen!"

Pse qajnë turmat? - nga K. P. Traboini

 

Turmat e përlotura në homazhet për Diktatorin prill 1985

PSE QAJNË TURMAT?

Nga K. P. TRABOINI 

Sindroma e Stokholmit nuk është veç një ngjarje, por një filozofi e tërë se si tredhen mendjet njerëzore që ato të mos kenë më aftësi riprodhuese, por të artikulojnë me shabllone të parapregatitura.

Rri e lexoj këto ditë që nga lavdëruesin më qiellor e deri te mohuesi total, pa u përzierë në sherrnajën publike dhe përditë e më shumë bindem se pandemia më e madhe njerëzore në botë është shplarja e trurit të njerëzve. Ndryshe nuk ka si shpjegohet ngushëllimi për një shkrimtar që humb jeten sot duke e cituar në emrin e një shkrimtari tjetër vdekur 3 apo 4 vjet më parë. Pra padijeni e thellë shoqëruar me një mallëngjim hipokrit të pa cak. Këto njerëz flasin thjeshtë se dinë me folë, madje dhe në një ceremoni mortore ku kërkojnë pak publicitet.Hipokrizia është kthyer në një sistem.

Historikisht, por edhe deri në ditë të sotme, këtë përgjërim publik, më mirë se askush e kanë bërë dhe vazhdojnë ta bëjnë kallamarët ideologjikë nën hije sundimtarësh. I kemi përditë parasysh në media kazanët televizive. Ata shpesh shfaqen euforikë deri në zgërlaqje.

De Goli duke e ditur këtë përgjerim të falcitetit publik me lotë krokodili kërkoi që në vdekje të tij të mos ishte asnjë pushtetar, asnjë minister, deputet apo kryebashkiak, asnjë njeri jashtë rrethit të tij familjar. Dhe u varros larg zhurmave, në një varr të thjeshtë në vendlindje.

Se edhe mallëngjehen turmat, edhe qajnë në publik apo intervista televizive, sikur ti kish vdekur një pjestar i familjes. Kështu qanë e u bënë helaq kur vdiq ai Malukati i madh, që i vriste, i shtypte e i shtryllte më shumë e më fort se pushtuesi më i egër. Po ka ende, jo pak në Kosovë që qajnë për Sulltan Muratin, por as ju shkon mendja të kujtojnë arbërorin dardan Millosh Kopili që vrau sulltanin, të cilin dinakërisht, duke parë marrakotjen tonë, përpiqen ta marrin si hero kombëtar serbët. Ky mallëngjim fallc është skizofreni publike dhe asgjë tjetër. E pështirë sa më s'ka.

Personalisht do të thosha njëjtë, siç citova për De Golin, privatësinë e prologut të jetës për veten time duke shtuar se ato dy tre njerëz që duhen për të kryer punën në Rrmaj të paisen me kartpeceta, që kur të mallëngjehen si turmat, të fshijnë qurrat e të mos bëjnë pis barin e blertë, mbretin e mbretërve të gjithë botës.

Ai as nuk qan e as nuk qesh, thjeshtë bleron ani pse ne shpesh e shkelim me këmbë në të gjallë dhe kur vjen fundi nën pushtetin e tij të përjetshëm do të tretemi.

Përkujtimore për Arvanitasin e madh Aristidh P. Kola - nga K.P.Traboini

  

 

PËRKUJTIMORE PËR ARVANITASIN E MADH ARISTIDH P. KOLA, 

NDERI I KOMBIT

Çfarë më tha Aristidh Kola për Tito Johalas në 1994, që Akademia e Tiranës e mban si antar nderi?

 

Nga K. P. TRABOINI

Përkujtimorja ishte një nisiativë e miqve të Aristidh Kolës, ku përfshihen ata që e kanë njohur dhe kanë bashkëpunuar me studiuesin e shquar, por edhe lexues e dashamirës së veprës së tij madhore. Kësisoj ishte një mbledhje e hapur dhe pa asnjë kushtëzim. I gabuar ishte mendimi i ndokujt se po bënim një gabim se po e bënim këtë përkujtimore në çerdhen akademike të antipellazgjisë. Ne kishim nevojë shpirtërore ta bënim përkujtimin e Aristidh P. Kolës pikërisht atje prej ku qe nënvleftësuar në të gjallë dhe luftuar në të vdekur. Ne nuk e dinim se këta akademikët tanë e kanë bërë antar nderi një grek me emrin Titi Johalas, por e lexuam në muralet e Akademisë. Po kush ishte ky Tito Johalas në vitin 1994? Ishte zhvilluar një përurim i një libri të tij për Arvanitët ku kishin shkuar të kastat greke. Dihej se ky Tito i Athinës kishte miqësi me fëmijtë e kryeministrit të egër ndaj emigrantëve shqiptarë në Greqi. I thashë Aristidh Kolës se a bën ky lajm për gazetën tonë "Egnatia". Ai më pa me kujdes e me qetësi më tha."Na luftojnë, por meqë me përballje nuk ja dalin dot përdorin kuazi-intelektualë që merren me arvanitët për qëllime politike. Sa kohë që ata rrinë pranë qeverive qëndroju larg tyre".
E kuptova mikun tim në çdo domethënie të fjalës së tij. Qarqet duke përfshirë edhe këtë Titon e Athinës ishin plesë e konspiracionit që çeshtja arvanite dhe dhe shoqata "Marko Boçari" të kapej e manipulohej prej atyre që të mund të përdoreshin si marioneta duke trumbetuar se arvanitet nuk ishin shqiptarë.Ndër këto zëra ishte dhe një grua studiuese me emrin Marie Dede që kish botuar libra për arvanitët dhe deklaronte arvanitët nuk janë shqiptarë.
Kjo i duhej qeverisë greke, por dhe qarqeve ekstremiste greke. Dhe ja tani, në vend që Akademia të bëjë antar Nderi pas vdekjes Aristidh Kolën bëjnë lakadredhsin e qeveritarëve grekë Titon e Athinës. E si mund miqtë e Titos së Athinës në Tiranë ta pranojnë Aristidh Kolën?
Akademikët apo botuesit si "Toena" që mban të kyçur veprën e Aristidh Kolës janë aq mediokërr sa mendojnë se do ta mpakin vullnetin tonë për të mbajtur të gjallë kauzat e qellimi i jetës së Martirit Arvanitas. Ata vazhdojnë ta luftojnë Aristidh Kolën, por ne arritëm që të përkujtojmë këtë gjeni me gjak shqiptar e mendje të ndritur pikërisht në Akademinë Shqiptare. Ata vazhdojnë të luftojnë po ku pyesnin spartanët për hordhitë e persëve? Kësisoj edhe me këta mohuesit brenda sinorit kombëtar më kot laskandraqen.
Që në fillim të nismës për këtë përkujtimore të 80-vjetorit të lindjes së Aristidh P. Kolës e dinim se kush do të vinte, në bazë të qendrimit që mbajnë ndaj vepres voluminoze "Arvanitet dhe prejardhja e Grekëve". Isha i bindur se nuk do të vinin asnjë prej atyre të 200 "personaliteteve" që kishin firmosur si dele të bindura peticionin kontravers për ndalimin e atyre që mbahen pro tezes pellazgjike të prejardhjes së shqiptarëve. Duke qenë se edhe Aristidh Kola i mbahej këtij parimi, është e natyrshme se "200 komunista lule" të hartuar skutave si skuthë, ish spiunë që kanë qenë në kohën e Malukatit, jo vetem nuk kishin për tu dukur në përkujtimore, por ata ishin e janë kundershtarë të veprës "Arvanitët".
Ne falenderojmë instutucionin Akademinë e Shkencave Tiranë që na vuri në dispozicion sallën me emrin "Aleks Buda" ku ne vendosem portretin e Aristidh Kolës, qoftë dhe për disa orë, ndërkohë që dënojmë qëndrimin nënvleftësues ndaj veprës së Aristidh Kolës duke mos ardhur asnjëri në atë që paguhen e majmërohen si gica akademikë. Një Akademi Shkencash në demokraci duhet të jetë e hapur, të punojë për lartësimin dhe përparimin e kombit. Po nga kjo Akademi nuk shkoi asnjë njeri në ceremoninë e varrimit të At Antonio Belluscit, një kollos i shqiptarizmës ky, kur nga Kosova shkuan. Por kjo kangrenë akademike nuk është as në mundësinë e as në dëshirat tona ta përballojmë e të merremi më të se nuk kemi mbështetje, mbeshtetje në këtë vend ka vetem antishqiptarizma dhe antigjeneza e shqiptarëve në histori. Çdo popull ka dhe llomishten e vet, por ne kemi më shumë dhe kjo llomishte tek ne është e instutucionalizuar, i kap të gjitha pushtetet dhe ndodh ajo që thoshte Konica i madh, Shqipëria u bë për tua plasur zemrën shqiptarëve.
Por munguan edhe disa historianë të ngulfatun që thonë se i përmbahen tezës pellazgjike se gjithçka në këtë botë fillon nga stoli ku rrinë ulur.
Mirë që nuk botohet vepra e Aristidh Kolës, po pse ja marrin titullin e librit e ja venë studimeve të veta. Pse bëhet kjo. Ka dy gjëra, ose kësisoj historianësh kërkojnë që të përfitojnë prej famës së Aristidh Kolës me librin "Arvanitët" botuar 14 herë në Greqi e Shqipëri, ose një mendje djallëzore e ka sugjeruar që kësisoj të zhduket nga kujtesa e njërëzve vepra madhore e Aristidh Kolës e në kerkime të lexuesve tu dal para libri thjeshter me të njëjtin titull. Kjo është e njohur në jetën shqiptare, kur vdiste një fëmijë nëse lindëte më pas një tjeter familja i vinte të njëjtin ëmër e kështu vdekja harrohej.
Nuk janë gabime, siç mund të mendojë ndokush, është platformë që nëpërmjet disa pseudohistorianëve komikë të banalizohet e vërteta historike. Duke thënë "Nuk ka grek" ne bëhemi qesharakë. Deklarime të tilla i stimulojnë vetë greket qe edhe ato të verteta historike që i kemi i kamuflojnë duke thënë se shqiptarët janë butaforikë....kjo është mënyra më e rafinuar për të luftuar kauzen shqiptare. Duke e kthyer nga vetë shqiptarët në grotesk. Të thuash se kryeqyteti i Perandorisë Romake fliste shqip ishtë idiotizmi më i madh në historinë e botës. Bëje qesharake një kauz e ajo vdes!
Megjithëse u ndje mungesa e mendjeve akademike, salla ishte e mbushur me dashamirësit e veprës së Aristidh Kolës, të cilin e përkujtuan me devocion.
Pa marrë përsipër të shkruajmë me hollësi për zhvillimin e kësaj perkujtimore, do të shënojmë, disa raste që na bënë përshtypje.
E para dhe më e rendësishmja do të thosha ishte mendimi i shprehur në fjalën kryesore të hapjes që u mbajt nga autori i këtij shkrimi që të ngulmohet në instancat Bashkiake të kryeqytetit që emri i një Shkolle të Mesme ti vihet Aristidh Kola. Kryetari i Shoqatës "Tirana" Arben Tafaj që e mori fjalën e mbështeti këtë mendim. Ndërsa Zenel Hoxha që drejton një institut të rëndësishëm të mardhënieve Shqipëri-Angli, bashkë me mbështetje shtjelloi mendimin për përhapjen e veprës së Aristidh Kolës "Arvanitët", të cilët e mbajnë peng ata që ruajnë të drejtën e botimit, por mesa duket kjo duhet deshifruar si i Mosbotimit.
Edhe pse në Itali, studiuesja Ornela Radovicka, sapo e mori vesh për veprimtarinë preu bilieten e avionit dhe erdhi në Tiranë posaçërisht, dhe mbajti një fjalë interesante, duke sjellë dhe kujtime të bashkëpunimin me At Antonio Belluscit.
Edhe pse ishin lajmëruar të gjitha mediat
në Tiranë, nuk i pamë në sallë. Por surprizë ishte fakti se kishte ardhur me mjetet e xhirimit vetë drejtuesi i televizionit ALPO nga Gjirokastra, atdhetari Aristotel Petro për realizimin e një emisioni.
Nga Gjakova kishin ardhur posaçërisht për këtë takim përkujtimor Migena dhe Behar Arllati.
Sollën mbresat e tyre për figurën e Aristidh Kolës, gjithashtu Kolec P. Traboini, Kostaq AT Papa, Albert Zholi, Angjelina Xhara, Migena Arllati, Elida Jorgoni, Zyba Hysa, Naun Kule, Agron I. Gjedia, Nikoll Lokaj, Mark Palnikaj, Tasim Mehmeti, e tjerë.
Ishte një përkujtimore mbreslënëse siç u shpreh pas mbledhjes piktori Astrit Tota që jeton në New York të Amerikës dhe ishte i pranishëm në këtë përkushtim.
Formacioni politik i Emigracionit Shqiptar shpërndau me këtë rast Çertefikata Mirënjohje me emrin "Aristidh Kola", për veprimtarë të shquar në Shqipëri dhe në Diasporë.

 

Kolec P. Traboini 

 

Në foto:

Ornela Radovicka, Agim Gjakova, -

Zyba Hysa, Migena Arllati, Kolec P. Traboini, Elinda Jorgoni dhe Aristotel Petro.

 

 

Nongrata, me firmë, me vulë e me kullë- nga K. P. Traboini

NONGRATA ME FIRMË, ME VULË DHE ME KULLË

Nga Kolec P. Traboini

Mendonim se grupi i PD, krahu anti Nongrata mblidheshin rreth një ideali dhe ideje që PD të mos ishte parti klan familjar mirëpo edhe Gjykata paska pasë mendimin një parti politike mund të ishte tokë e zanun e stan i familjes. Nuk çuditemi se edhe gjyqtarët shqiptarë të rritur në këtë klimë politike janë, mendësia e tyre nuk ndryshon shumë nga mendimi i përgjithshëm. Mirëpo çfarë është bërë nuk mund të zhbëhet. Ato janë ngjarjet.Kështu pasi u bë grusht shteti në PD duke e quajtur atë epitetin e lodhshëm "rithemelim", madje si të ishin saraçenë sulmuan ndërtesën e PD (sa shpejt i harrojmë huliganizmat politike dhe turmat e tërbuara), por të gjitha u harruan si të mos kishin qenë dhe Gjykatai dha Vulën, Bajrakun dhe Kullën klanit Berisha. Tani ky ka të drejtë të shkojë në të bëjë regjistrimin si Parti e trashëgueshme e vetë Zot i saj me firmë e vulë të Gjykatës. E bija, që për një firmë merrte 1 milion dollarë siç e pat deklaruar në Media, tani e ka rrugën e hapur. Monarku i Partisë kinse Demokratike, mbas tradhëtisë nga i zgjedhuri i familjes, nuk ka më besim ndonjë tjetër njeri, kot rreken Bardhoku me përbetime prej sejmeni, apo rioshi tiranas Belind Këlliçi, gjë në sqep nuk do t'u bjerë. Monarku ka besim vetem tek Princesha e Familjes. Por ky shkrim nuk ka synim të merret vetem me familjen politike të Partisë Klan, por të hedhim një shkul dritë në kampin tjetër ku po zien kazani politik anti Non Grata. Siç thamë mendonim se i përbashkonte ideali për një parti të hapur pa klane e pa njerëz karrierist që janë sejmenë të liderit të përjetshëm të Partisë. E vërteta është se ata qëndruan thujse dy vjet, madje edhe rrethimit prej jeniçerëve i rezistuan, por doli një Zhukri dhe ndërtesën ua moren. Ra Berati është aforizma historike e para pesë shekujve. Kështu e pësuan. Por siç u ka thënë kundershtari politik që për 12 vjet rri si mbret në pushtet nuk kishin parë gjë akoma. Gjylja ra tha Plaku Mere. Gjykata urdhëroi grupin Antiklan ti dorëzojë Vulën Nongratës. Dhe kështu u bë. Amerika të thojë çfarë të dojë, njerëzit në gjykata kanë mendjen e vet pa e vrarë mendjen për pasojat.

Kështu tabloja politike shqiptare shfaqet kësisoj; në një anë në pushtet një parti e kontrolluar si në grusht nga Kryeministri dhe përballë një një Parti Opozitare me udhëheqje absolute me nishanin Nongrata nga Amerikanët. Dhe diku në skaj një grup që vendimi i Gjykatës i solli huti e kaos. Dolën zera se ky grup tani është në qorrsokak. Le ta kenë kauzën të pastër, le të kenë ideale, kush po pyet në këtë vend për ideale. Pyesin vetëm për tasin. Kush ka tasin plot pas tij vrapojnë. Pavllovi bënte eksperimentonte reflekset e qenëve. I binte ziles e qentë vraponin tek tasat e vet e prisnin ushqimin. Por mua më vjen me qesh me këto reklama që i bëjnë Pavllovit. Më duket si një paralele gazmore, në karshillëkun e Gjykatava Shqiptare me Nongratët e Amerikanëve. Më vjen të qesh se ka qenë gjyshja ime më shkencëtare se Pavllovi, sepse kur donte të ushqente pulat i binte teneqesë dhe të gjitha pulat mblidheshin. Shkencen e bëri gjyshja ime Norë dhe lavdinë e mori rusi Pavllov. Pika shkences dhe gjykatave.

Ja dhe tani kur Pavllovit i ka humbur vula, shikoni si Monarku i madh i Partisë eksperimenton me reflekset politike të kundërshtarëve të vet; ai i bie tasit dhe pulat e stanit deri dje kundershta po mblidhen.

Sepse ku është tasi shkojnë pulat.

Ne e kemi mbretëreshën ilire dhe e mohojmë - nga K. P. Traboini

 

NE E KEMI MBRETNESHEN ILIRE DHE E MOHOJMË

Pinjollët e sotëm nuk duan t'ia dinë për Rozafë e Teutë e rreken pas çelsave të shtrëmber që nuk ka Viagra që i drejton. Teuta, Genti, Bato, Barleti, Marin Beçikemi, Dasho Shkreli e Oso Kuka,  Gjergj Fishta e Kol Idromeno dhe lavdia historike nuk ka fund.Që në krye po ju bëj thirrje: mos u bëni plangprishës të indentitetit shkodran, zhytun në mosdije se koha nuk ka mëshirë për mediokrët, Servantesi i ka djegur në Mançë të gjitha historitë me aventura të çakërrdisura. Këtë fat u ka taksur skrapaxhinjëve edhe sot e kësaj dite. Kjo Teutë në foto është diku në Europë, atje ku nuk pinë ujë gozhdat e ndryshkura të Lei Fenit. E quaj Teutë, anipse gjermanët i thonë Nëna Gjermani. Ka ndonjë që pakuptueshëm më heq vërejtje se kjo shtatore nuk është Teutë e as Rozafë por Elbë në Dojçland: Eja merru vesh me miletin. Jo po nuk është Mrika, por është Marika.  Nëse doni të më kuptoni, ju shpjegohem, dua të them se skulpturat në vende publike janë simbole që shprehin një realitet të largët, një indentitet, histori apo personalitet. Nuk janë autentike se askush nuk e di portretin real të Teutës apo Zhan D' Arkës, por vënë në punë imagjinatën. Kjo skulpturë në Gjermani buzë lumit Elba ka një domethënie, përftyrim njerëzor siç kemi ne për Rozafën. Por ama nuk është një çelës i ndryshkur, i shtrembër,  që vlen veç për skrap. I vë emrin Teutë asaj skulpture fantastike në Gjermani se ashtu është përftyrimi im mbi mbretreshën ilire, në qëllimin e përftyrimin e bëmave historike.  Statuja e Lirisë në Amerikë është përftyrim njerëzor e jo të një sendi utilitar, portreti i një femre franceze kthyer në simbol lirie e jo një gozhdë, apo çekiç, as uturak e as brisk berberi!  Nëse e kuptoni domethënien e problemit send apo njeri, raportet e tyre, realitetit me përftyrimin, personalen dhe publiken, krijimin dhe surogaton, OK, përndryshe mos na lodhni me komente që nuk thonë asgjë. Për të çakërrdisurit dua t'ju sjell një shëmbellësë që përket me këtë gjënë prej ndryshku që ju imponua Shkodrës. Kush ka pak gramë e përvojë, siç di të lexojë në mes të rrjeshtave di të deshifrojë veprimet në prapaskenë. Populli thotë  "Fshati që duket nuk do kallauz" në këtë kuptim Shkodrës po i imponohet dhunshën simboli i eunukut dhe impotencës. Një piktor i madh francez Gustave Courbet realizoi një pikturë që e titulloi "Origjina e botës", pjesën intime të një femre. E sjell në vemendje për të treguar se jo çdo art, çdo krijim ka atributet të vendoset nëpër sheshe publike. Mos vallë e vendosi Bashkia e Parisit organin femëror si simbol i qytetit. Jo, sepse ata nuk janë të marrë. Marrëzinë na kanë e lënë ne me një çelës të shtrembër që simbolikisht shpreh organin mashkullor në kohë të kryer, ose që mund të merrej mirëfilli si reklamë për shitjen e Viagrës. Për të saktësuar mendimin shtoj se bota e qytetruar, nuk ka vënë si emblemë të indentitetit të një qyteti një partallë, çelës të ndryshkur, një bravë a shul, a vrimë, por një njeri, figurë a eviniment historik. Skulptori i njohur e i respektuar shkodran Ferid Kola ka realizuar disa vepra shumë të bukura që i kanë mbetur në studio. Dy të rinj që kanë ndaluar biçikletat e bisedojnë. Një mrekulli për një shesh publik. Në atë grup skulpturor frynë erë lirizmi, tipike për Shkodrën. Ka realizuar gjithashtu një projekt monument madhështor për Mbretin Gent, simboli historik i Shkodrës që mbarë bota e njeh,  por edhe për Kol Idromenon. Por jo, le të rrinë në studio këto vepra të mëdha se nuk i do Padishahu i Tiranës. Nuk duket, nuk ka ndonjë urdhëresë me shkrim, por është i lexueshme ky imponim. Që që të kthehemi aty ku e nisëm, figura që shoqëron shkrimin simbolizon vertetë  Gjermaninë, anipse kjo skulpturë ka fare pak lidhje me prusianët historikë sepse duket si mesdhetare. Por artistët krijues dhe princër të artit ngulmojnë për më të bukurën. Ndaj dhe unë e përftyroj, në të drejtën time, më shumë si një mbretreshë historike të ngrohtë se sa një femër prusiane diku andaj nga fjordet e Veriut të Ngrirë ku bukuria është e ftohtë. Mos u lodhni të më bindni për të kundërten, unë këtë e përftyroj si Mbretreshen tonë Ilire që kalimtaret e kësaj bote as që e përfillin. Por nuk ka dert. Koha është një dimension i madh. Mizat, ani pse jetojnë veç një ditë, bash në atë të voglën ditë ju duket vetja zot, por sado e gjatë të jetë nata, nesër dielli lind përsëri.

Kolec P. Traboini

Matteo Hamzai - fitues i Constitution America 2024

 13- VJEÇARI MATTEO HAMZAI NËPËRMJET NJË KËNGE FRYMËZUESE FITON KONKURSIN CONSTITUCION AMERICA 2024

Në një arritje të paprecedentë, 13-vjeçari Mateo Hamzai ka fituar Constitution America Contest 2024 në kategorinë e këngës. Pavarësisht se konkursi zakonisht rezervohej për studentët e kolegjit, talenti dhe pasioni i Mateos për parimet e Kushtetutës së SHBA shkëlqeu, duke i dhënë atij nderime të larta. Hamzai, me origjinë shqiptare, mahniti gjyqtarët me këngën e tij origjinale kushtuar Kushtetutës dhe parimeve të demokracisë që mbështesin Shtetet e Bashkuara. Teksti i këngës dhe performanca e tij e përzemërt rezonuan thellë, duke shfaqur një kuptim të jashtëzakonshëm të vlerave qytetare të pazakonta për dikë të moshës së tij. Konkursi i Kushtetutës Amerikane synon të angazhojë të rinjtë me parimet themelore të Kushtetutës së SHBA përmes zhanreve të ndryshme krijuese, duke përfshirë esetë, artin dhe muzikën. Fitorja e Mateos është veçanërisht e dukshme duke pasur parasysh moshën dhe nivelin tipik arsimor të pjesëmarrësve të tjerë. “Doja të shprehja vlerësimin tim për liritë dhe të drejtat që kemi në këtë vend”, tha Mateo në një intervistë. “Prejardhja dhe përvoja e familjes sime më kanë bërë të vlerësoj demokracinë dhe kushtetutën edhe më shumë.” Kënga e Mateos jo vetëm që nxjerr në pah talentin e tij të jashtëzakonshëm muzikor, por edhe zotërimin e tij të thellë të koncepteve kushtetuese, një frymëzim si për bashkëmoshatarët e tij ashtu edhe për studentët më të vjetër. Fitorja e tij ka sjellë krenari për komunitetin dhe familjen e tij, duke theksuar kontributin e pasur të emigrantëve në shoqërinë amerikane.

Gazeta "Panorama"

Tiranë 21 maj 2024

-------------------------------

VETPARAQITJA E MATEOS

në Konkursin Constitution America

Përshëndetje, emri im është Matteo Hamzai dhe jam 13 vjeç dhe jam një nxënës i klasës së tetë në shkollën e mesme në Virxhinia. Unë kam lindur në Boston, MA, por familja ime është me origjinë nga Shqipëria, i njëjti vend i origjinës si Nënë Tereza dhe jam shumë krenare për këtë fakt. Unë e konsideroj Bostonin qytetin tim të lindjes dhe vizitoj familjen time që jeton atje disa herë në vit. Shumicën e stinës së verës e kaloj në plazh, në Cape Code, MA. Në kohën time të lirë, më pëlqen të lexoj, të luaj dhe të shikoj sporte ose të dëgjoj muzikë. Dëgjoj një shumëllojshmëri të muzikës, kryesisht country, hip hop dhe disa muzikë klasike. Më pëlqen të lexoj libra për Luftën Civile, Luftën e Dytë Botërore dhe disa romane artistike. Lëndët e mia të preferuara në shkollë janë Historia, Shkenca dhe Matematika. Gjithashtu merrem me sporte si basketboll dhe futboll. Unë luaj për ekipin e basketbollit të shkollës sime dhe luaj futboll jashtë shkollës. Një tjetër nga hobet e mia të preferuara është të krijoj video. Më pëlqen të xhiroj video me miqtë, kushërinjtë e mi dhe më pas t'i montoj ato. Preferenca ime muzikore përfshin violonçelin që kam luajtur prej disa vitesh. Më pelqen shumë instrumenti dhe shpresoj të luaj në shkollë të mesme. Mësova për Kushtetuten e Amerikës dhe konkursin kur grupi organizator vizituan shkollën time për një takim.   Jam jashtëzakonisht mirënjohës për mundësinë që më dhanë organizatorët, mësova shumë për Kushtetutën nga konkursi dhe shpresoj që edhe ju të mësoni më shumë për Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

‐--------------------------------

Intervista Komisionit Organizator me Matteon

🔸️ Ishte kjo hera e parë që hyre në konkurs?

 ✅ Po

🔸️️ Si keni dëgjuar për konkursin?

✅ Erdhën në shkollën time dhe bënë një takim.

🔸️️Çfarë e frymëzoi punën tuaj?

 ✅Nuk isha shumë e sigurt se çfarë doja të bëja në fillim, por provova një sërë gjërash dhe kuptova se duhet të paraqitesha me një këngë.

🔸️️ Çfarë mësuat gjatë kohës së krijimit tuaj?

 ✅Mësova shumë më tepër për lirinë e shprehjes sesa në të kaluarën.

🔸️ Si planifikoni t'ua përhapni fjalën bashkëmoshatarëve tuaj këtë vit për rëndësinë e Kushtetutës së SHBA?

✅ Do të përpiqem t'i mësoj njerëzit që takoj për rëndësinë e Kushtetutës, sepse nuk mendoj se njerëzit e kuptojnë se vendi ynë është themeluar dhe rrënjosur prej saj.

🔸️ Si i përgjigjen miqtë tuaj historisë apo bisedave për Kushtetutën?

 ✅Kur mësuam për Kushtetutën, unë dhe miqtë e mi ishim shumë të prirur për të mësuar rreth Kushtetutës dhe ndikimin e saj në historinë amerikane.

 🔸️Çfarë ju pëlqen për historinë e SHBA-së dhe formimin e qeverisë sonë?

 ✅Më pëlqen se si kemi kaluar nëpër shumë beteja dhe luftëra si vend dhe ende jemi bërë kombi i madh që jemi sot.

🔸️ Cilin vend historik të SHBA-së do të dëshironit të vizitonit?

 ✅Do të doja të shkoja në Ellis Island në Nju Jork

 🔸️Cila figurë historike amerikane është më me ndikim frymëzues për ju?

✅ Abraham Lincoln ishte një personazh shumë frymëzues për mua pasi ai ishte një person shumë i zgjuar, merrte vendime të mira dhe ishte një udhëheqës i shkëlqyer.

 🔸️Kush është modeli juaj më i madh?

✅ Modeli im më i madh është Michael Jordan që kur u shkëput nga ekipi i shkollës së mesme si student i vitit të dytë e vazhdoi karieren sportive, dhe tani konsiderohet si një nga atletët më të mëdhenj të të gjitha kohërave.

 🔸️Për çfarë jeni më i apasionuar në jetën tuaj?

 ✅Më pëlqen të bëj muzikë dhe tekst, prandaj vendosa të bëj një këngë

🔸️ Si e kaloni kohën tuaj të lirë?

✅ Më pëlqen të lexoj, të luaj sport dhe të dëgjoj muzikë.

 🔸️Cilat janë planet tuaja për të ardhmen?

 ✅ Vertetë nuk jam i sigurt akoma. Jam ende një fëmijë dhe dua ta shijoj sa të zgjasë këtë moshë.

 🔸️Nëse do të mund të bënit një gjë me shumë ndikim për të ndihmuar njerëzit, cila do të ishte ajo?

 ✅Vetëm për të qenë ndihmues dhe për të kontribuar për njerëzimin. Unë dua ta bëj familjen time krenare dhe ta ndihmoj botën të përparojë.

️🔸️ Pse Kushtetuta është e rëndësishme sot?

✅ Ajo ende sherben për jetën e përditshme dhe në thelb vendos rregulla që të mund të jetojmë në një vend të sigurt.

---------------------------

🟥 Padyshim që edhe gjyshi është krenar. Kënga në Rab Stile në këtë link:

 https://youtu.be/ljvbeZgGcbw?si=N4YADOWdZ4yG2-Ug

Përg. Kolec P. Traboini

Deri kur me rroga kaq të vogla, z. Kryeministër? - nga K. P. Traboini

DERI KUR ME RROGA KAQ TË VOGLA, z. KRYEMINISTËR?

Nga KOLEC P. TRABOINI

Populli më i varfës në Europë me taksat më të larta. Për të vënë duart në kokë. E pastaj pyesin djallëzisht "Pse ikin shqiptarët?" Dhe politikanët në oratori bajate i drejtojnë gishtin njëri-tjetrit duke dalë vetë si lugë e lame.

Kush ka qenë ajo mendje diabolike që pas vitit 1992 i ka venë taksat e mallrave ushqimore e të konsumit për popullin 20 % askush nuk e thotë. Aleksander Meksi dhe ca injorantë që na u shpifën si ministra, bëjnë sikur nuk dinë asgjë dhe thonë se i kanë shërbyer popullit (lexoni rjepur).

Po fol diçka edhe ti, o Sali Berisha si orator që je, se ti je ideatori dhe ekzekutori i kësaj masakre mbi të varfërit. Kinse nuk e dinit se shqiptarët të paktën taksa ushqimi nuk duhej të kishin fare. Jemi populli më i varfër në Europë me taksat më të larta. Kjo e bën jetesën të pamundur në Shqipëri dhe e motivon qytetarin të braktisë Atdheun si të ishte tokë e shkretë ku nuk jetohet.

Po le të lëvizim pak në krahët e politikës.

Pse kjo parti e majtë në pushtet me gjasë më shumë se 12 vjet nuk ka në programin e saj uljen e taksave dhe rritjen e mirëqenies së popullit. Ata nuk po kompensojnë qytetaret as sa vlera çdo vit e inflacionit të lekut. Nuk bëjnë as indeksimin. Guvernatori i Bankës së Shtetit del e flet për forcimin e lekut kur leku është në inflacion galopant. Mishi, djathi, qumështi, e plot ushqime të tjera janë dyfishuar në çmim, çfar një logjikë normale të thotë se leku ka inflacion 50-100 %. Ku e gjejnë këta forcimin e lekut? Mos vallë këta e konsiderojnë popullin shqiptar budalla.

Shtrohet pyetja a kanë partitë ekonomistë të cilët të hartojnë programe reale zhvillimi, se me fjalime idiote e me referenca historike për lavdinë e krahinave veç rrahin ujë në havan. Nuk bëjnë një premtim real, nuk thonë një shifër të mundëshmë për tu realizuar.

E dini sa janë taksat në Amerikë ku të ardhurat janë deri 20 herë më të mëdha se të shqiptarëve?

Ushqimet nuk taksohen. Mallrat e konsumit taksohen 5.75 %. Të pakten në Washington DC dhe Virginia rreth kësaj shifre vërtiten, ju paraqesim faturat e disa blerjeve me veshmbathje dhe ushqime. Që të mos duket se po bëjnë lojra fjalësh siç bëjnë palo panelistët, kasnecët e politikës në emisione televizive.

Si është e mundur të mos flasin për këtë politikanët, deputetët, dhe as populli të mos protestojë kundër varfërisë. Jemi kthyer në një popull mjeran. Që nuk kemi zë të kërkojmë trajtim human, heshtim edhe kur na vjedhin. Ministrat na dolën hajdutë me thes dhe askush në popull nuk bzanë. Pa le sindikatat servile pushtetesh dhe shoqatat që janë kthyer në çerdhe zhvatësish e ju lakadredhen qeverive si prostituta për ca para të qelbura. Nuk janë të qelbura mund të thotë ndokush sepse kryetaret e shoqatave kanë të paktën nga dy vila të ndërtuara pas vitit 1990 dyqane dhe parkingje. Dhe as nuk marrin guximin të kërkojnë të ulin taksat katastrofike për qytetarët shqiptarë që janë më mjeranët në Europë.

Pse atëherë u dashka që këtyre politikanëve mashtrues tu japim votën e të bëhen deputetë e ministra.Keni dëgjuar të flasë ndonjë deputet për problemet e popullit? Pyeteni veten "Pse?". Keni dëgjuar ndonjë deputet kukull në Parlament ti ngrejë si problem taksat 20 % të ushqimit të popullit me të varfër në kontinent? Jo, sepse ato taksa që mblidhen vlejnë për luksin e tyre.

Se me ato taksa me vendim Qeverie me firmë e vulë të kryeministrit, deputetëve e ministrave ju rriten rrogat sa 10 herë rroga e një punëtori. Është rasti të kujtojmë pensionet 150 dollarë në muaj që mezi embajmë frymën të mjerët njerëz.

Desha të kujtoj një thënie të poetit të madh Lasgush Poradeci. I madh poeti, por rroga në ekstremin tjetër. E panë një ditë të kalonte i menduar në rrugën e Kavajës dhe e pyetën me nderim se ku po shkonte.Lasgushi nuk ja zgjati e u tha:

"Po shkoj të marr roçken time."

Fjala u përhap e ra në vesh të kuadrove të Lidhjes së shkrimtarëve. Një nga ata të kryesisë që kishin rrogë të majme e pyeti se pse i thua roçkë e jo rrogë? Lasgushi që nuk ja përtonte sarkazmës ja ktheu duke i treguar dorën ku kishte ca pak para:

"Pse more, rrogë i thua ti kësaj?"

Ai i kryesisë së Lidhjes, që merrte disa herë më shumë se i madhërishmi Lasgush Poradeci, mbeti si guak.

Dhe unë desha të pyes: "Deri kur me rroga kaq të vogla, z. Kryeministër?"

©️ K. P. Traboini

Cila luftë na duhet? - Nga K. P. Traboini

  

CILA LUFTË NA DUHET?

Luftrat nuk i sjellin asnjë dobi popujve. Njeriut i mjafton mundimi i përditshëm, ajo që një figurë humaniste me mendje gjeniale si Viktor Hygoi thoshte "Jeta është luftë". Edhe unë kësaj i përmbahem. Kësisoj tërë jeta ime ka qenë jo një, por disa lufta që nuk ishin të lehta për t'u përballuar. Përtej kësaj lufte njerëzore për të përparuar e mbijetuar, të gjitha luftrat e tjera janë vrastare. Secili të mbajë mendimin që ka për zgjidhjen e problemeve të mprehta shoqërore në mënyrë radikale a tjetersoj, ku përfshihen edhe te ashtuquajturat revolucione sociale, por unë kam disa parime e bindje te tjera. Luftat ne mes shteteve bëhen vetëm për pushtime dhe nga babëzia e kastave luftënxitës që kanë uzurpuar pushtete dhe e konsiderojnë popullin e vet si mish për top. Lufta e Dytë Botërore u bë nga Hitleri. Më thoni çfarë zhvillime solli. Gjysma e Europës e vu nën thundrën e muzhikëve të komunizmit. Asnjë përfitim veç tmerre. Lufta është mallëkim, një e keqe që bëhet kur nuk ka zgjidhje tjetër. Brenda shtetit veç kur bëhet për t'u çliruar nga pushtimi i huaj konsiderohet e dobishme. 

Për më tepër luftat civile brenda  një populli janë një mallëkim. Mjer kush i pëson travajat e luftës. Ndërrohen kastat sunduese dhe gjithherë ai që paguan, në luftë me gjak e në paqe me djersë, është populli. Ajo historia që keni mësuar në shkolla ka qenë demagogji e retorikë sofiste, përralla trimërore e jo realitet historik. 

Shoqëria moderne ka zgjidhur mjaft çështje historike e të mardhënieve shoqërore. E këto janë mekanizmi politik demokratik për ndërrimin e pushtetit. Ne duhet ti përmbahemi këtij mekanizmi dhe ta përsosim atë e jo ta thyejmë. Shteti na duhet, edhe qeverisja, Legjislativi dhe Ekzekutivi, por a punojnë hallkat e tjera të këtij mekanizmi, Drejtësia si dhe Shtypi e fjala e lirë? Çdo dobësi në këto dy te fundit sjell anomali tek dy te parat. Jo më kot Amerika insiston në reformimin e Drejtësisë Shqiptare që ka qenë vatër korrupsioni e jo drejtësie. Pa një drejtësi solide, të fortë e të pa korruptueshme, të pa ndikueshme nuk mund te kete një qeverisje të mirë. Pastaj ka një gjë, populli zgjedh një qeverisje, e nëse kjo nuk funksionon në rregull, të kemi kurajon të themi se edhe populli gabon. Po ama ajo aforizma qendron që populli ka atë qeverisje që meriton. Vetë e ka zgjedhur. Aktivistet politikë duhet te kenë durim sepse jeta e shtetit është më e gjatë se jeta e një njeriu. Kanë katër vjet një legjislaturë, kohë e mjaftueshme të bindin popullin se qeverisja duhet ndërruar. E kjo bëhet me bindje e me zgjedhje e jo me  luftë. 

Ka shumë erëra të verbëra e të marrëzishme që fryjnë e ndjellin zjarr. Unë jam kundër çdo lloj lufte revolucionare apo kundër revolucionare brenda popullit. Kulturimi, dijet, botëkuptimit, shkëmbimi i ideve në kushte lirie individuale e çojnë përpara shoqërinë njerëzore, këto e vetëm këto dhe asnjë mjet tjetër. Çdo lloj radikalizmi që na shfaq si një shoqëri vulgare me shenja primitivizmi bolshevik apo haxhiqamilizmi oriental shqiptar duhet përjashtuar. Ne e kemi lindjen në perëndim. Duhet të bëhemi dishepujt e kulturës dhe dijeve sepse vetëm ndriçimi i mendjes e çon përpara shoqërinë njerëzore. 

K. P. Traboini

Washington DC

Nastradini përballë Nostradamus - nga K. P. Traboini

.

NASTRADINI PËRBALLË NOSTRADAMUS

Kaon Serjani bën "Dialog me ateistin Ben Blushi

I konsideroj si një sofizëm i rëndomtë rokanisjet e Ben Blushit që kërkon dhe nuk e gjen Zotin nga kafeneja apo direktorati i Televizionit ku shpërblehet jo pak, si dhe kritikut të tij Kaon Serjani me librin e tij "Dialog me ateistin Ben Blushi" një antiavaz ky, ku shfaqen si në një grotesk me shekuj të vonuar; si Engelsi përballë Dyringut me "Antidyring-n" e tij.

Hall i madh i ka gjet, ka apo nuk ka Zot, sikur të na këtë mbetur ne shqiptarve në mjerim të madh ekonomik dhe intelektual, për të zgjidhur problemet e botës, për të cilën ata mendojnë nga furriqet e tyre se paska ngecur.

Mendoj se të dy në këtë rast janë autorë çudirash sofiste. Të broçkullisësh ka apo nuk ka Zot kur të tjerët ka 2000 vjet që merren me këtë teme edhe duke qenë dijetarë gjenialë, të dalin këta e të tjerë si këta e ta molloisin këtë punë fshatçe, si Pilua me Milon që qajnë hallet e luftës që dikur është bërë në Gjiblartar.

Mjer gjuha shqipe e lexuesi shqiptar i ngecur në moçal, ku është i detyruar të dëgjoj muzikë bretkocash që gjykojnë ligjet kozmike. Mirë e ka Robert Martiko, katunarët tanë në fushë të dijeve nuk e kanë fare në vemendje Kohën brenda së cilës shkrihen të gjitha dijenitë njerëzoret e besimet dhe e çojnë përpara njerëzimit. Këta burrat e provincës tonë që shkruajnë libra mendojnë se Zoti është një katnar që rri në minderin e shtëpisë tyre e bisedojnë me të si me gjysh babagjyshin. Mirëpo këta nuk janë as në nivelin e përralltarëve ku të pakten ka art e fantazi të mjaftueshme. Bëjnë Nastradinin, por as Nostradamusin e as Andersenin.

Sofizmi është i njohur që para 2500 vjetesh e nuk është armë e dijes, por e njohësve të përciptë të dijeve dhe e injorancës së politikanëve përfituese që spekullojnë me Zot e Shkencë për të bërë para.

E pse jo, për disa edhe paraja është një prej zotërve, prandaj bleni libra që ata, teoricienët tonë pro e kundra Zotit, të kenë mundësi të mbushin thesin.

Jetojmë në kohë apokaliptike ne shqipot e siujdhezës ballkanike, ku sofizmi është kthyer në art dhe dija eshtë zëvendësuar me narkozë librash, për të cilët, pse jo, e duan taze dhe çmimin Nobël.

Nastradini ynë do laureohet patjetër! ✅

©️ K. P. Traboini

Klanokracia, përndryshe demokracia e ferrit - nga K. P. Traboini

KLANOKRACIA - PËRNDRYSHE DEMOKRACIA E FERRIT

Nga KOLEC P. TRABOINI 

Që jetojmë në ferr prej 33 vjetësh kjo nuk do as mend e as kalem. Dil në rrugë e bërtit sa të duash se me këto të ardhura nuk e shtyjmë dot ditën, se me këtë pension vdes, se papunsia nuk zgjidhet ndryshe, por veç me vetvrasje apo arratisje nga ky vend i vetmallëkuar: thirr sa të duash se nuk ta vë veshin njeri. Askush nuk ta pjerdh, thotë populli, që është trullosur aq shumë sa etika e të folurit i duket tashmë shëmti.

Çfarë kërkohet tjetër ti bëhet këtij populli për t'u zhbërë? Shihni çfarë ndodh me opozitën dhe tek ajo keni pasqyrën për të parë çfarë ndodh me Shqipërinë.

Por ka që as duan t'ia dinë e llomotisin nëpër foltore për demokraci. E kërkojnë si fëmijët që duan tortë apo akullore. Mendojnë se duke kërkuar do tua japin.

Mirë këta të pushtetit që dhurojnë premtime të pafund, se fundja demagogjia është një prej mjeteve për të qeverisur dhe këtë e kanë përdorur me sukses të gjitha sistemet. Janë të njohura propogandat, veçmas gjatë luftrave të çmendura botërore, kur raportet sekrete që vinin nga fronti i luftimeve që ishin katastrofike, një çalaman ministër propogande i ndërsillte dhe i paraqiste fitore. E jo vetëm kjo, por për demokraci flisnin fashistët, komunistët, madje edhe diktatorët. Demokraci, thoshin dhe vazhdojnë të thonë sikur të flisnin për hoje bletësh. Në të vërtetë fjala demokraci është bërë si një lëvere, një reckë e pistë me të cilën jemi të detyruar të fshijmë sytë përditë. Pa le kur dëgjohen zërat e zvargur "Liri - Demokraci!" - dhe ju duket se po bëjnë revolucion nëpër foltore.

Po thirrni more, çirruni, kush po ju ndalon të vdisni. Jeni të lirë, madje kur ja shaloni makinave si gomerëve në fshat, keni liri demokracinë ta ngisni si të çmendur dhe të parakaloni që të përplaseni me një kolonë makinash të tjera dhe bashkë me veten të vrisni dhe 4-5 apo 6 të tjerë krejt pa faj. Edhe kjo demokraci është. Demokracia e ferrit të rrugëve ku edhe vidhet, edhe vritet. Por ne po flasim për politikën e jo për qeverisjen shtetrore e as mendore se siç është njëra bëhet tjetra.

Dhe prap foltoreve flasin e pjerdhin për demokracinë. Ngulmojnë se ju duket se kështu çlirohen prej të keqit që kanë në bark. Po për çfarë demokracie llomotisin?! E dinë edhe bufat tashmë se e vetmja gjë që nuk ekziston në Shqipërinë tonë politike është demokracia. A ka popull në botë që qeveriset kësisoj. Berisha ka qeverisur si bej fshati. Ato sejmenet e tij me të cilët ripte popullin, duke përfshirë të bijen që, vendoste i ati kryeministër e firmoste bija, e cila deklaronte në media "firma ime kushton 1 milion dollarë". Si e harruan kaq shpejt mediat këtë deklaratë, më cinikja në historinë e kësaj demokracie të përdhosur klanore.

Tani bija bilbiloset të mbrojë pronat e burrit që me një firmë qeveritare na u gdhi milioner. Për çfarë demokracie flasin me sy në qiellin e errët ku llamburit një dritëz që sa vjen e shuhet se nuk ka më kandili vaj. Nuk ka demokraci në Shqipëri, more jo. Hiqeni mendësh atë punë. As mos e kërkoni se nuk ua jep njeri, dhe vetë nuk jeni të zot ta fitoni. Aq më tepër parti me demokraci as mos kërkoni në Shqipëri. Lërëni PS se ajo dihet, por edhe ajo PD që ka në shpatull emrin demokraci, nuk ka qenë demokratike asnjë ditë të jetës së saj në këtë pluralizëm idhujsh pa krena. Ajo parti ka qenë thjeshtë një pëllumb në thonjtë e skifterit. Kot i atribuohet këtij dhe atij shkatërrimi, nëse do të ishte PD demokratike nuk do të mund ta shkatërronte Rama dhe as edhe njëqind shpallje nongrata. Një parti me demokraci të vertet nuk e mund asgjë. Sepse ajo gjeneron gjithnjë lider të rinj me ideale demokratike e jo një ujë i ndenjur që qelbet kur të kenë kaluar dyzet ditë. Mbajeni mend këtë numur që populli e përdor në aforizmat e veta, në 40 ditë uji qelbet, por kur ti ketë kaluar 40 gurë kthjellohet e bëhet i pishëm. Populli i di sepse i heq në kurriz bëmat e bijëve plangprishës. Është i zgjuar populli, por i ka zënë rrota bishtin e nuk lëviz dot. Ata që u shkojnë pas liderëve kakareçë nuk janë popull, janë turmë e bëjnë berihaj pas intesesave karrieriste. Edhe kur flasin për ideale mendjen tek kolltuku e paraja e kanë. Një parti klanesh me ideale xhepi natyrisht që do shkatërrohet, në të vërtetë vetshkatërrohet. Kjo që kanë ndërtuar në Shqipëri gjitha palët është një klanokraci, një ferr dhe në ferr nuk ka demokraci. Ka vetëm kaos, ferrokraci.

Mjaft me spekullime. Kërkoni një ëmër tjetër për partiçkat tuaja, se demokracia në Shqipëri ka vajtur për lesh dhije ngecur nëpër ferra e driza ngatrrestarësh.

20 mars 2024

"Me shpirt të rilindur"- libri i autorit Robert Martiko - nga K. P. Traboini.

 

📘ME SHPIRT TË RILINDUR

Drejt botës së yjeve 

me Jeronim De Radën

Nuk kisha ndërmend të shkruaja një ese për librin “Me shpirt të rilindur” me shkakun se ai del jashtë mundësive e njohurive të mia në fushën e filozofisë, por pasi që prita gjatë e askush nuk po ndjehej, i thashë vetes se modestia në disa raste mund të keqkuptohet, ndaj vendosa ti jap fund dilemës për të cilën Eskili shkruante në veprën e vet “Prometeu”: “Më dhëmb kur flas/më dhëmb kur hesht/ as vete s’di/ kur me dhëmb më shumë.”
...Kur poetja Iliriana Sulkuqi më dhuroi librin e sapodalë të autorit të njohur Robert Martiko, botuar nga Shtëpia Botuese M&B, padyshim që u gëzova sepse Jeronim De Radën, ndryshe nga se është konceptuar vepra e tij nëpër mësimdhënie të rëndomta, kam pasur mendimin dhe ende e kam se ai ishte dhe mbetet jo vetëm i pari, por ndër më të mëdhenjtë lirikë të letërsisë shqipe. Vepra e tij përshkruhet me ndjesi të holla, me mendim të figurshëm, me peizazhe që të duket se zhvillohet para teje, dhe me një hero lirik që endet me mes të ndjenjave mëmëdhetare dhe atyre të dashurisë deri në sakrifikim. Heroi lirik është Milosao, i biri i një fisniku nga Shkodra. Kësisoj gjithmonë kam ruajtur mendimin se De Rada ishte jo vetëm pararendësi i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, por edhe poeti ndër më të ndjerët, një lirik i madh që e ruan freskinë edhe pas 188 vjetëve të botimit të tij të parë. Vepra romantike “Këngët e Milosaos” u botua ne 1836, kur De Rada ishte student në Napoli në moshën 22 vjeç. Dhe të mendosh sa i ri dhe çfarë dimension krijuesi ishte që e vendoste zhvillimin e veprës se tij në Shkodër. Por çfarë ishte Shqipëria dhe si ishte jeta nën pushtim, çfarë zhvillimi social e kulturor kishte? Një botë e errët, një jetë e zymtë, ku pas vrasjes se priftit Kozma që e mallkonte gjuhën shqipe si dhe të gjithë ata që e flisnin, gjuha shqipe u ndalua me ligj perandorak nga vetë sulltani Abdyl Hamiti i Parë, më 31 maj 1779. Gjysmë shekulli pas kësaj gjëme për popullin shqiptar, kur mendohej se gjuha shqipe ishte në bjerrje, vjen drita e shpresës nga arbëreshët e Italisë me “Milosaon” e De Radës. Pikërisht ajo që Robert Martiko në veprën e vet e vlerëson si Mrekullia e Rilindjes Shpirtërore. 22 vjeçari De Rada që ndjehej shqiptar deri në asht, u bë orakulli i Hapjes së Kohës për shqiptarët në hapësirat ku mbizotëronte errësira dhe mizoria e shtypjes së pamëshirshme.
Libri i Robert Martikos me titull aq domethënës, gjithçka që trajton në veprën e tij për De Radën e sheh me një vëmendje e vështrim krejt ndryshe nga se është parë e shpjeguar nëpër libra që janë botuar për De Radën, por me një nivel të përciptë e me shumë analiza vargjesh, karakteresh e situatash poetike në një rreth të mbyllur. Robert Martiko ka një vizion e këndvështrim tjetër nga ata, sepse, siç thotë vetë ai “detyrë e dorës së parë është ndryshimi rrënjësor i mënyrës së të menduarit,” dhe me shkakun se De Rada, “nuk është i vetmi shqiptar i dëgjuar figura e të cilit është analizuar pa këtë lloj drite me karakter çlirues.”
Është fjala për të parë një autor të tillë madhor nën dritën e filozofisë së Kulturës Universale të Mendimit Perëndimor. Këtë bën në veprën e tij për De Radën autori Martiko, por jo vetëm në këtë vepër, por edhe në tërë krijimtarinë e tij të pasur përçohet ideja e Hapjes se Kohës që siç thotë, citojmë: “Koha është pikërisht ajo lulja e mistershme gjigande, që grumbullon përreth saj mendjet më gjeniale në botë.”
Fenomenin shqiptar De Rada, autori Martiko e trajton në një sfond të gjërë, në dimensionet e dritës që përhapin mendjet më të shquara të botës perëndimore që nga Petrarka, Dante, Da Vinçi, Mikelanxhelo, Shekspir, Bah, Getë, Bet’hoven, Hygo, Bajron dhe 1001 të tjerë në vazhdimësi që janë Drita e Kohës së Hapur. Në këtë kuadër drite, Robert Martiko vendos studimim e tij filoyofik për figurën e De Radës si pararendësi i Rilindjes Shpirtërore të një kombi të sakatuar, por pa e humbur shpresën. Në libër gjen vend edhe përshkrimi i jetës së De Radës, veprimtarinë e tij atdhetare, i cili ishte jo vetëm poet - botoi dhe librin me poezi “Skënderbeu i pafan”, por edhe gazetar, themelues i gazetës “La Albanese d’Italia” dhe “Flamuri i Arbërit”, autor librash për estetikën, si dhe i veprave historike si “Lashtësia e kombit shqiptar”.
Duke theksuar nevojën e Rilindjes Shpirtërore të shqiptarëve Robert Martiko thekson: “Skënderbeu, Nëne Tereza, De Rada, Naimi, Migjeni, dhe sa e sa të tjerë, nuk janë statuja prej dylli në muze, për ti përdorur studiuesit shqiptarë me njohuri të cunguara, pa idenë e Rilindjes Shpirtërore. Nuk janë për tu hedhur si fishekzjarrë të bukur brenda në shpellë.”
Dhe në vazhdim: “Në një trajtë simbolike, shpirtërore, nëse më parë pararend “Zgjerimi i Shpirtit” sipas modelit të Nënë Terezës dhe bashkohet me të energjia e pashterur e Skënderbeut, shqiptari me ndjenjë humanizmi universal dhe dinamizëm, në gjendje shpirtërisht të rilindur, mund të futet në Kohën e një Perëndimi Modern, që sot ka shpërthyer hapësirën.”
Kështu, libri për De Radën i kalon kufijtë e një vështrimi letrar, ai është një vështrim filozofik, me prirje për futjen e konceptit të Rilindjes Shpirtërore në mendim, çfarë shfaqet si një detyrë e menjëhershme, - kumt me të cilin autori Robert Martiko e mbyll veprën e vet “Me shpirt të rilindur. - Drejt botës së yjeve të Jeronim De Radës”.
Sa i përket faktit që libri në fjalë ka jo më shumë se 48 faqe, mund të them se veprat janë të mëdha jo se peshojnë shumë, apo kanë faqe të pafund, por për shkak të ideve të mëdha që mbartin, kumteve që përcjellin, emocioneve të thella që krijojnë, kujtoj librat: “Sonata e Krojcerit” - L. Tolstoi, “Laraska vjedhacake” - A. I. Hercen, “Plaku dhe deti” - E. Heminguej, “Lulet e Mollës”- Xh. Gollsuorth, “Fati i njeriut” - M. Shollohov, “Amok” - S. Cvajk, “Ditë të mvrejtura” - M. Ludemis e plot të tjerë dhe në mënyrë të figurshme them se, sa më të ngushtë ta ketë shtratin një lumë - aq më të shpejt e ka rrjedhën dhe dihet se rrjedhat e shpejta të shumtën e herës njeriu lakmon t’i kthejë në dritë.

©️K. P. Traboini