23 June 2020

🔵 Regjisorja e parë e montazhit të filmit shqiptar - nga K. P.Traboini


Autori i shkrimit K. P. Traboini, regjisorja Vitori Çeli dhe operatori Niko Theodhosi fitues të Festivalit të I të Filmit Shqiptar.
REGJISORJA E PARĂ‹ E MONTAZHIT TĂ‹ FILMIT SHQIPTAR
- Vitori Çeli u lind dhe ndërroi jetë në New York-

Nga K.P. TRABOINI


Mbase sot shumĂ«kush nĂ« moshĂ« tĂ« re nuk e ka dĂ«gjuar emrin e Vitori Çelit,  sepse ajo prej dy dekadash jetonte nĂ« AmerikĂ«. NdĂ«rroi jetĂ« nĂ« moshĂ«n 83 vjeçare New York, nĂ« qytetin ku kishte lindur nĂ« njĂ« familje emigrantĂ«sh shqiptarĂ« mĂ« 24 maj tĂ« vitit 1928. PrindĂ«rit e saj janĂ« kthyer nĂ« ShqipĂ«ri kur ishte nĂ« moshĂ« tĂ« vogĂ«l dhe studimet e shkollĂ«s sĂ« mesme i kreu nĂ« Liceun e TiranĂ«s.
Nevoja pĂ«r kuadro tĂ« profilizuar nĂ« kinematografi, arti i shtatĂ« qĂ« sapo kishte nisur tĂ« zhvillohej nĂ« ShqipĂ«ri me krijimin e Kinostudios nĂ« vitin 1952, bĂ«ri qĂ« ajo tĂ« dĂ«rgohej nĂ« MoskĂ« pĂ«r t`u specializuar nĂ« montimin e filmave. Me t`u kthyer nisi punĂ«n nĂ« montimin e filmave kronikalĂ«, i vetmi zhanĂ«r qĂ« zhvillohej nĂ« atĂ« kohĂ«. KĂ«shtu me punĂ«n e saj, u bĂ« regjisorja e parĂ« e montazhit tĂ« filmave shqiptarĂ«. NĂ« vazhdimĂ«si ajo bĂ«het edhe regjisorja e montazhit tĂ« filmave tĂ« parĂ« artistikĂ« shqiptarĂ«, “FĂ«mijĂ«t e saj” 1957 me regjisor Hysen Hakani dhe “Tana” 1958 me regjisor Kristaq Dhamo. Gjithashtu bashkautore nĂ« montimin e filmit shqiptaro-sovjetik “Furtuna”1959, si dhe regjisore montazhi nĂ« filmat “Debatik”1961, “Toka jonĂ«”1964, “Vitet e para”1965, “PĂ«rse bie kjo daulle” 1969. Realizoi edhe film artistik si regjisore, por ajo qĂ« e bĂ«ri emrin e saj akoma mĂ« tĂ« njohur ishin 35 filmat dokumentarĂ« dhe kronikalĂ« qĂ« realizoi si regjisore ndĂ«r tĂ« cilĂ«t “Asdreni”(skenari Kolec Traboini, regjisore Vitori Çeli dhe operator Niko Theoshosi) qĂ« fitoi kupĂ«n e Festivalit tĂ« ParĂ« tĂ« Filmit Shqiptar mĂ« 1976. Gjithashtu “VĂ«llezĂ«rit Topulli”, “Bekim Fehmiu nĂ« ShqipĂ«ri”, “Pr. Dr. AleksandĂ«r Xhuvani”, “Lidhja Shqiptare e Prizrenit”, “Prite, prite SkĂ«nderbenĂ«” e tjerĂ«.
Vitori Çeli ka qënë një shkollë e vërtetë e kineastëve të rinj shqiptarë, veçmas në vitet `70-`80, kur prodhimi kinematografik u shtua deri në 10-14 filma artistikë dhe rreth 50 filma dokumentarë në vit.
Ajo ishte nga ata njerëz që ia kushtojnë jetën e vet artit. Filmi ishte çdo gjë në jetën e saj. Nuk krijoi familje. Fëmijët e saj ishin dhe mbetën filmat që krijoi të cilët nga ana profesionale(nëse mund t`i përjashtojmë imponimet ideologjike që sillte koha e regjimi) ishin të një niveli shumë të lartë. Ajo e vlerësonte montazhin art dhe bënte që ekrani të ndjehej sa më afër lëvizjeve dhe atmosferës së realitetit. Kjo u theksua edhe në një takim kur kineastët u mblodhën e folën për krijimtarinë e saj në Arkivin e Filmit Shqiptar, i cili bën një punë shumë të mirë në ruajtjen dhe afirmimin e traditave në artin e ekranit të madh në të cilin Vitori Çeli ka lënë punën, pasionin dhe emrin e saj të merituar.
E të vjen keq se ndërsa bëhen dekorime e vlerësime, emri i ndokujt me ose pa dashje harrohet, çfarë nuk duhet të ndodhë sepse pa ato kuadro të xhiruara të arkivës së filmit, ku tjetër mund ta shohin brezat që vijnë të shkuarën, që për mirë apo për keq ajo ishte një pjesë e jetës së popullit shqiptar

Botuar nĂ« gazeten shqiptaro-amerikane “Illyria” New York, Tetor 2011
K.P.Traboini dhe regjisorja Vitori Çeli duke shkuar në Arkivën e Shtetit për filmin "Asdreni".

Editor: ©