🔵 Shën Albani - shënjtori i besës se mbajtur si shqiptarët -nga Kolec Traboini

Shën Albani - shënjtori i parë kristian i Britanisë

Shën Albani - shënjtori i besës se mbajtur si shqiptarët

Nga KOLEC TRABOINI

Alban ishte një qytetar romak pagan dhe jetonte në qytetin romak 2000 vjeçar Verulamium, rreth 35 km. në veri të Londrës - ish koha kur Britaninë e kishin pushtuar romakët që ende i ndiqnin e i vrisnin itharët e Krishtit. Tek Albani, që kishte dhënë ndihmesë në fushatat luftarake të romakëve, kërkoi strehë një prift i krishterë që ndiqej, Shën Amphibalus. Gjatë kohës që prifti qëndroi fshehur tek ai, Albani nisi të admirojë përkushtimin e priftit dhe kështu u pagëzua i krishterë. Kur erdhën ushtarët për ta marrë e dërguar në gjyq Shën Amphibalusin si përhapës i krishterimit, gjetën Albanin veshur me rrobat e priftit. E morën dhe e dërguan tek gjykatësit.  Gjykatësi e njohu Albanin dhe e kuptoi gabimin që kishin bërë ushtarët të cilët i kishin sjellë përpara një ushtarak romak që i kishte shërbyer perandorisë. Në fillim desh ta linte të lirë, por ndërkohë mendoi që nepërmjet Albanit ta gjente e dënonte priftin. Albani nuk pranoi ta dorëzonte priftin, ndaj gjyqi i priftit u kthye në gjyq të tij. Para gjykatës ai foli hapur se tashmë ai ishte kristian i devotshëm dhe nuk e dorëzonte priftin. Jetës së tij i jepte kuptim duke mbrojtur mikun e jo duke e dorëzuar atë. U përpoqën ta bindnin që të hiqte dorë nga kristianizmi dhe të dorëzonte priftin, por nuk ia arritën ndaj vendosën ta thyenin me tortura. Por, asnjë torturë sado mizore nuk e theu besimin e tij, bile edhe besnikërinë e tij në besën e dhënë.

Atëherë gjyqtarët e dënuan atë me vdekje. Duke e dërguar në vendin e ekzekutimit atij i shkuan pas gjithë banorët e qytetit. Njerëzit e kishin njohur gjithnjë si njeri të mirë dhe e admironin edhe për trimërinë e devocionin që tregoi në gjyq. Emri i tij tashmë ishte bërë një kauzë, një besim, një virtyt. Në shkrimet me karakter fetar përshkruhet  pak a shumë kjo  legjendë-mrekulli: për ta ndihmuar, banorët e qytetit e prishën urën mbi lumë,  përmes së cilës duhej të kalohej për të shkuar tek vendi ku bëheshin ekzekutimet. Lumi ishte i rrëmbyeshëm e përmes tij nuk mund të kalohej.

Albani, i bindur në fatin e tij si martir, me fytyrë drejt qiellit iu lut Zotit ta ndihmojë që të gjendej sa më shpejt pranë tij. Atëherë ndodhi një mrekulli. Lumi u shter dhe mundën të kalonin nëpër shtratin e tharë. Duke e parë këtë mrekulli, ekzekutuesi i tij hodhi poshtë shpatën dhe iu lut Albanit të dënohej edhe ai me të ose në vend të tij. Albani nuk pranoi. Si u ngjitën në kodrën Holmhurst, Albani u lut sërish me fytyrë drejt qiellit që të kthehej uji i lumit që i jepte jetë luginës e tokave përreth. Dhe uji u kthye. Albanit i prenë kokën me urdhër të perandorit Severus, që në atë kohë ndodhej në Britani. Ishte 22 qershor i vitit 209. Shën Albani konsiderohet i pari shenjtor i krishterë Britanisë, por mbase i mbarë botës latine. Ka dhe burime që e shtyjnë këtë ngjarje  një shekull më vonë, në vitin 308 dhe me urdhër të perandorit romak Diocletian.

Përtej aspektit fetar, a nuk vihet re një tipar i veçantë në shkrimet e shenjta e rrëfimet mbi jetën e vdekjen e Shën Albanit? Atë të besës që e kishin iliro-arbëreshët e hershëm dhe e ardhur kjo besë deri vonë si tipar themelor i shqiptarëve. Ndoshta në këtë drejtim mund të hamendësohet, aq më tepër që ilirët ishin paganë dhe dihet se kishin një qytet me emrin Albanopol, që do të thotë qyteti i Albanëve ose i Albanit, siç kemi edhe Adrianopolin. Ky qytet dhe tërë Iliria kishin rënë prej dy shekujsh nën sundimin e romakëve, pra konsideroheshin pjesë e perandorisë dhe ilirët pjesëtarë të saj e mund të lëviznin në tërë skajet e perandorisë. Nuk rezulton në gjeografinë e Ptolemeut ndonjë qytet tjetër me këtë emër. Shën Albani është shenjtori i parë kristian i Britanisë. Me këtë emër u shënuan kisha, por edhe qytete apo territore. Në shtetin e New York-ut ka një qytet Albany, që shumë thonë nuk ka lidhje me trojet tona iliro-arbërore, ama dihet se ka ardhur nga emri i qytetarit romak pagan që u bë shenjtor i parë i Anglisë. A ka shkuar ai apo paraardhësit e tij qytetarë romakë nga trojet iliriane në Britani dhe veç Albanopolis a ka patur të tjera qytete me këtë emër në perandorinë romake e për më tepër a është përdorur ky emër në Perandorinë Romake në atë pjesë që u përkiste latinëve?!

Shumë gjëra në histori vijnë me supozime sakohë që nuk gjenden shkrime apo objekte që e mbështesin një ide. Edhe emri i qytetit të lashtë anglez Verulamium ku jetonte Shën Albani është venë prej romakëve, por nuk dihet etimologjia e tij. A ka shpjegim në latinisht? Në shqipen tonë të vjetër tingëllon si në veri të lumit. Dhe vërtet ai qytet e kishte një lumë pranë të cilit u krye martirizimi dhe ndodhi mrekullia. Ky qytet romak tanimë ka vetëm rrënoja dhe një muze me emrin e tij,  por pranë tij është ndërtuar qyteti me emrin e Shën Albanit. Në vendin e ekzekutimit është ngritur katedralja madhështore me emrin e tij. Dhe më tej edhe në Amerikë në shtetin e New York-ut është emërtuar një qytet, Albany. Por ka edhe qendra e institucione, qyteza, kisha, urdhra fetarë, shkolla, sheshe e rrugë me një emërtim të tillë, Saint Alban, duke e bërë atë një nga emrat më të njohur e më të përhapur. Në fund të fjalës është me origjinë nga brigjet iliriane apo jo, Shën Albani mbetet shenjtori i besës, virtyt që është tipik në histori për iliro-arbëresho-shqiptarët ku histori të tilla besnikërie për të mos e dorëzuar mikun është e ngulitur jo vetëm në gojëdhanat e rrëfimet popullore, por edhe në Kodet zakonore të shqiptarëve, të atyre pra që tërë bota i njeh si albanë.

© k.p.traboini

Gërmadhat e qytetit të lashte romak Verulamium në veri të Londrës

Kisha e Shën Albanit në vendin ku është ekzekutuar

Verulamium Park

Protektorat grek mbi orthodoksinë?!- gazeta SOT 23 gusht 2013

PROTEKTORAT GREK MBI ORTHODOKSINE?!

Nga KOLEC TRABOINI

Fqinjët tanë të jugut, nuk lënë rast pa dalë kinse në mbrojtje të orthodoksisë e të  bëjnë rolin e protektorit mbi këtë komunitet fetar shqiptar që nuk ka asnjë lidhje me Greqinë veç faktit që në krye të kishës është një grek, Anastasios Janullatos.  Ne i kemi ditur gjithmonë orekset e fqinjëve të jugut e kjo tashmë përbën një histori të cilën ata gjithnjë e thërrasin në aktualitet.  Gjithësesi nuk mund të themi se kjo që po ndodh sot është e papritur dhe e paditur prej nesh. Grekët janë në linjën e tyre që prej një shekulli kur arritën të fusin në zotërim me bekimin e Europës 1913 trojet shqiptare që nga Preveza në Janinë e cila ka qënë deklaruar edhe nga vetë ish kryeministri britanik Disraeli, që e ka vizituar këtë qytet, si kryeqytet i shqiptarëve. Të gjitha këto i dimë. Dhe është krejt e natyrshme të jemi të përgatitur për broçkullat greke herë pas here. Mirëpo a jemi ne të përgatitur sa e si duhet për ti përballuar  këto provokime dhe ndërhyrje në punët e brëndshme të Shqipërisë.

Gazeta SOT 23 gusht 2013 f.15

Në periudhën e diktaturës kishte një vigjilencë të madhe e mbrojtje të suksesshme, ku grekët nuk patën asnjë mundësi të bënin demarshet e tyre në drejtim të Shqipërise. Vetëm në provokimet e gushtit 1949  grekët lanë jetën e 300 ushtarëve, të cilët i sollën ditën të gjallë dhe i tërhoqën natën të vdekur. Eshtë e përmëndur edhe historia që ende sot e kësaj dite i turpëron qarqet greke, që në verë të vitit 1949, në kohën e provokacioneve një shqiptar trim, piloti Esat Tetova, vajti deri në Athinë dhe u rrembeu avionin të cilin e solli në Shqipëri,  e do të bëhej avioni i parë qeveritar i udhehëqësve shqiptarë të asaj kohe. Për gjysëm shekulli asnjë oreks nacionalist grek i ushqyer e frymëzuar nga ish prifti shovenist Sebastianos nuk gjeti terren në Shqipëri.

 Por gjërat ndryshuan pas përmbysjes së diktaturës, shkatrrimit të ushtrisë, bazës së saj materiale (ende edhe sot vazhdojnë ta shkatrrojnë),  pra ardhjes së demokracisë kaotike në Shqipëri, ku qeveritarët më shumë se me punët shtetit e qeverisjes merreshin me dallavere e korrupsion për përfitime personale.

Tërë kjo histori mardhëniesh herë në dukje të qeta e herë nervoze  te skajshme, ka nisur pas një plani  të detajuar mirë nga kryeministri i asaj kohe Konstandin Micotaqi me lidhjet e tij mbase edhe të padukshme me qarqet ultra nacionaliste që në kushtet e një shteti të brishtë shqiptar kërkonin të realizonin ëndrrën e çmendur për Vorio Epirin, duke bërë kinse të paditurin se duhej të ishte Shqipëria që të kërkonte Epirin e Jugut, Çamërinë e jo Greqia  cila e ka zgjeruar territorin e vet duke gllabëruar toka shqiptare. Cili ishte skenari i Sebastianosit që tanimë është në botën tjetër me enderrat e çmendura me itharët e Kapsalit mbledhur rreth gazetës shoveniste të asaj kohe “Stohos”. Së pari krijimi i kushteve për të organizuar shoqata nga rradhët e emigrantëve shqiptarë, për të ngritur kësisoj baza në jug me qëllim final të shkëputjes së trojeve shqiptare dhe coptimin përfundimtar të Shqipërisë. Kjo nuk është hamendje. Ne që kemi jetuar në Athinë në vitet 1991-1995 i kemi ndjerë tërë këto lëvizje antishqiptare që u finalizua me veprimet terroriste vrastare në postën kufitare shqiptare të organizatës MAVI.
Institucionet fetare të çliruar prej ndalimeve në fundin e vitit 1990, ishin piksynimet e qarqeve greke për ti bërë ato vatra të përçimit të ideve të tyre. Kjo duhet parë në dy plane sepse edhe nga vendet arabe atbotë u nisën taboret e para ekspansioniste islamike nepermjet pseudoshoqatave bamirëse me qëllime dominuese. Dhe e vërteta është se të dy këto inkursione u realizuan me sukses. Aso kohe në shtypin shqiptar u shkruajt se Shqipëria ishte bërë depo e municionit islamik. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për anën tjetër të medaljes.  

Kësisoj grekët arritën të vendosin në krye të Kishës  Autoqefale Shqiptare Fanoliste njeriun e tyre, Anastasios Janullatos me vendimin personal të presidentit Shqiptar të asaj kohe Sali Berisha. Padyshim ky akt ishte një thikë pas shpine në Autoqefalinë e Kishës Orthodokse Shqiptare. E vërteta është se Kisha Orthodokse kishte nevojë për ndihmë, kish nevojë si materiale edhe për përgatitjen e klerikëve por çeshtja është se Janullatos që erdhi si një ndihmë  për Kishën Shqiptare pak nga pak u ngul si gozhdë, u kthye në një uzurpator të përjetshëm. Realiteti është se në tashmë nuk kemi një Kishë Autoqefale në frymën e Fan Nolit,  por kemi një Kishë me fytyrë nga Athina. Të gjitha këto nuk janë të reja, është një realitet i prekshëm. Çeshtja është jo çfarë bëjnë grekët për të hyrë në këtë aspekt të jetës shpirtërore të qytetarëve shqiptarë  por se çfarë bëjmë ne që të mos i lëmë të bëjnë prapësitë e tyre. Dhe ajo çfarë bëjmë ne është shumë më e dëmshme se sa ajo që na bëjnë grekët që duan të futën në punët tona. Ata futën në punët e jetën tonë sepse këtë e lejojmë ne,  apo se u krijojmë kushte dhe rrethana që ato të jenë të pranishëm çdo herë.

Për tetë vjet qeveria e Sali Berishës nuk ishte gjë tjetër veç një raja e Athinës. Një heshtje e çuditshme e qeverisë shqiptare, një tërheqja deri në servilizëm të shpifur. Me bekimin e këtij kryeministri u ngritën varrezat e ushtarëve grekë si të ishin liberatorët tanë. Varrezat e djemëve e vajzave shqiptare që ranë duke luftuar kundër okupatorëve nazifashist u lanë në mjerim, bustet e heronjëve priteshin e shkonin për skrap ndërsa grekët ngrinin varreza të reja për të rënët e tyre në tokën shqiptare  sikur të mos kishin ardhur si pushtues. Duhet thënë një herë e mirë se futja e ushtarëve grekë në trojet shqiptare kishte qëllim pushtimi e jo çlirimi në vitin 1940. Shqiptarët nuk i kishin bërë thirrje grekevë për t’i çliruar por erdhën për të pushtuar jugun e Shqipërisë me ligjin e tyre të çmëndur të luftës që ende e mbajnë si hije varri.  Dhe rezultati dihet, lanë kockat, që Greqia u kishte dash ti mblidhte e ti dërgonte të preheshin në atdheun e vet e jo në një shtet tjetër për qëllime ekspansioniste. Por edhe kjo është një krim që kemi bërë ne para se ta bënin grekët. Këtë e bëri qeveria e Sali Berishës. Dhe tmerri më i madh është se u përdhosën varret e shqiptarëve nga dëshira marroke për të kërkuar kocka,  për të mbushur varrezat e ngritura nga grekët. Kjo qeveri e kjo qeverisje ( qe ka per aleat edhe partine çame të Shpëtim Idrizit, as që mori mundimin një herë të kërkonte tu bëheshin varret edhe atyre  shqiptarëve që janë masakruar në Çamëri pas Luftës së Dytë Botërore nga bandat e zerviste. Por këtë nuk e bëri, përkundër kësaj  beniamini i kryeministrit  Lulzim Basha firmosi faljen e hapsirës detare duke bërë kështu atë tradhëti kombëtare  që bëri udhëheqësi shpirtëror i kryeministrit Berisha , Ahmet Zogu,  i cili dhe ai  i  fali jugosllave Shën Naumin.

Me kësisoj shëmbujsh skandaloz po krijohet përshtypja tek shqiptarët se vetëm po të jesh spiun, agjent i huaj, tradhtar që i shet interestat e Atdheut atëherë mund të hysh në histori si udheheqës me statuja e lapidarë,  e nuk ka asnjë shans që me drejtesi e ndershmëri të bësh karierë në këtë vend.

Po le të shkojmë më tej çfarë është sjellja e një kryeministri në ditët e fundit të karierës së vet të dështuar. Përpiqet të krijojë sa më shumë konflikte në këtë periudhë tranzitore të qeverisjes, madje duke përfshirë konflikte të brëndshme e të jashtme. Në aspektet e brendshme krijon situata të tensionuara duke rrembyer SHQUP-in si të ishte një plaçkë në pazar dhe për të larguar vemëndjen nëpërmjet lidhjeve të tij klanore,  inicon atë që ngjau në Përmet. Eshtë mëndjelehtësi të mendohet se kjo ndodhi e Përmetit është e rastësishme. Kurrsesi. Eshtë interesi i Sali Berishës i cili solli në këtë vend Janullatosin, t’i bëjë edhe një dhuratë tjetër këtij uzurpatori të Kishës Autoqefale Shqiptare, duke i sajuar një incident që ta shfaq ate në rolin e viktimës. E gjithë kjo është një skenar greko-berishian.  Në interes të dy palëve.

Acarimi i mardhënieve me Greqinë i nxjerr  problem  qeverisë në ardhje dhe kjo është  pjesa e skenarit diabolik berishian i lidhur në miqësi tarafo-familiare me qarqet greko-serbe. Dhe për të dalë i larë nga tërë kjo katraurë që krijoi në këto ditë të ikjes se tij del e mban një qëndrim që çudit edhe vetë miqtë e tij grekë,  sepse kështu ai u sherben edhe më mirë. Ky qëndrim gjoja i rreptë u jep grekëve mundësi që të shkojnë deri në instancat europiane kinse në Shqipëri po shtypën besimtarët orthodoksë. Ky është një shërbim i shkelqyer që i bëhet Greqisë prej mikut të tyre Sali Berisha. Dhe sa më shumë që zgjatet kjo situate (qëllimisht fle gjumë presidenti), sa më shumë acarohet konflikti i thjeshtë i një prone, aq më tepër merr përmasat e një flake të rënë në mes të pyllit në ditët perveluese të gushtit. Ajo çfarë ndodhi në Përmet si pikënisje ishte një zjarr i vogël, qe Berisha dhe greket po i hedhin kova me benzinë , sepse këtyre segmeteve antishqiptare ju intereson t’i vënë zjarrin Shqipërisë. Falë edhe deklaratave  bufonada të Kryeministrit në ikje Berisha, si pjesë e skenarit antishqiptar,  greku tashmë ndjehet më mirë dhe më i motivuar se kurrë që të shfaqet në qarqet europiane si protektor i orthodoksisë shqiptare. Mesaduket edhe për këtë kishim nevojë?!

NEXT:  Politika e murtajes