30 May 2021

🟢 Ëndërrimet e 22 marsit 1992 - nga Kolec P. Traboini


🟢 ËNDËRRIMET E 22 MARSIT 1992

(Gazeta “Egnatia” mars 1995 f.5 & 11)

 

Nga KOLEC P. TRABOINI

 

Pranvera e vitit 1992 na ka gjetur me plot dĂ«shira e plot Ă«ndrra. Mbahen mend ditĂ«t entuziaste tĂ« marsit, kur edhe emigrantet, me mijĂ«ra, u shkulen pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« Atdhe se do tĂ« bĂ«heshin votimet. Kishim gabuar nĂ« marsin e kaluar si popull, e nuk besonim dhe dĂ«shironim qĂ« fatalisht tĂ« gabohej pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ«. Ă‹shtĂ« fjala pĂ«r dy faktorĂ«; e para heqja nga kurrizi tĂ« njĂ« barre gjysmĂ« shekullore, dhe e dyta, pĂ«r tĂ« çelur njĂ« rrugĂ« plot dritĂ« pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, qĂ« tĂ« hynim edhe ne nĂ« oborrin e ndaluar tĂ« familjes sonĂ« europiane. Ato ishin Ă«ndĂ«rrimet... Koha kalon. Trishtimi si njĂ« mjegull shekullore kurrsesi nuk do tĂ« largohet nga qielli i ShqipĂ«risĂ«, nga sytĂ« e shqiptarĂ«ve, si popull, si komb. Ç' ka ndodhur nĂ« kĂ«to tre vjet qĂ« na trishton aq shumĂ«, e nuk na le ta gĂ«zojmĂ« sa duhet faktorin e parĂ«, i cili gjithsesi, Ă«shtĂ« tejkaluar sepse jetojmĂ« nĂ« njĂ« vend tĂ« lirĂ«? Ndoshta Ă«shtĂ« pĂ«rplasja nĂ« mes tĂ« Ă«ndrrave dhe pamundĂ«sive, dĂ«shirave dhe realitetit, shpresave dhe zhgĂ«njimeve. Mund tĂ« radhiten dhe raporte tĂ« tjera, por do tĂ« ndalojmĂ« nĂ« kĂ«ta tĂ« fundit qĂ« na shqetĂ«sojmĂ« mĂ« shumĂ«, e pĂ«r tĂ« cilat mund tĂ«   thuhet se, ose ne gjithmonĂ« kemi jetuar e do tĂ« jetojmĂ« nĂ« botĂ«n e Ă«ndĂ«rrimeve pĂ«r shkak tĂ« imagjinatĂ«s sonĂ« tĂ« ndezur, ose me ato qĂ« kanĂ« ndodhur e po ndodhin nĂ« ekonomi, qĂ« kanĂ« ndodhur e po ndodhin me moralin shoqĂ«ror e politik, me grindjet e vĂ«llavrasjet pĂ«r tĂ« mos shkuar me tej, me ato ç' kanĂ« ndodhur e po ndodhin me çështjen kombĂ«tare nĂ« trekĂ«ndĂ«shin TiranĂ«-PrishtinĂ«-TetovĂ«, tĂ« gjitha kĂ«to tregojnĂ« jo vetĂ«m paaftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« zgjidhur punĂ«t tona, por edhe kokĂ«fortĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« mos mĂ«suar nga askush dhe, mĂ«ndjeshkurtĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« mos mĂ«suar kurrgjĂ« nga historia.

 

 Kush po e shet e kush po e blen ekonominĂ« shqiptare?

 Kryepyetja duhet tĂ« jetĂ« kush e shkatĂ«rroi  atĂ« qĂ« me mundin e gjakun e popullit ishte krijuar, por meqenĂ«se pĂ«r kĂ«tĂ« politikanĂ«t akuzojnĂ« njĂ«ri-tjetrin pĂ«r oratori, duhet ta anashkalojmĂ«. Edhe pyetja e shtruar nĂ« titull mund tĂ« pĂ«rballohet me njĂ« pĂ«rgjigje tĂ« koncentruar: E shesin dhe blejnĂ« parallinjtĂ«. Se kush; punĂ«torĂ«t e papunĂ« apo inxhinierĂ«t e pastrehĂ«, ish tĂ« burgosurit apo pensionistĂ«t qĂ« mezi mbajnĂ« frymĂ«n gjallĂ«, funksionarĂ«t e lartĂ« apo artistĂ«t e mbetur rrugĂ«ve pa shprese, ballistĂ«t apo legalistĂ«t qĂ«, megjithĂ«se dolĂ«n tĂ« mundur nga lufta, ju doli pĂ«r hair ajo punĂ«, sepse u kthyen nga bota si bosĂ«. Kush e blen pra ShqipĂ«rinĂ«, ata qĂ« bĂ«nĂ« pare tĂ« madhe me trafikun e drogĂ«s nĂ« ZvicĂ«r apo emigrantĂ«t qĂ« flinin deri vonĂ« nĂ«n urĂ«n e LarisĂ«s apo nĂ« malin e Varit pĂ«rball detit? NĂ« sytĂ« e kasapĂ«ve tĂ« ekonomisĂ« kjo mund tĂ« duket njĂ« retorikĂ« e mĂ«rzitshme e pa rĂ«ndĂ«si, se nĂ« fund tĂ« fundit, nĂ« plan historik, tĂ« mirĂ« a tĂ« kĂ«qij,  tĂ« ndershĂ«m apo matrapazĂ«, burra tĂ« urtĂ« apo mĂ«ndje çartur, nĂ«punĂ«s korrekt apo tĂ« korruptuar  deri nĂ« palcĂ«, tĂ« gjithĂ« kĂ«ta shqiptarĂ« janĂ«.  Prandaj edhe pĂ«rgjigja e rrumbullakosur gjendet: ShqipĂ«rinĂ« po e blejnĂ« shqiptarĂ«t (ndĂ«rsa populli saktĂ«son: kusarĂ«t). Por ndoshta edhe populli gabon!!!Dhe akoma mĂ« pak rĂ«ndĂ«si ka njĂ« vend tepĂ«r tĂ« varfĂ«r si ky i yni, qĂ« gjĂ«ja e parĂ« qĂ« bĂ«jnĂ« funksionarĂ«t kur vinĂ« nĂ« pushtet Ă«shtĂ« tĂ« korruptohen. Ă‹shtĂ« krejt e natyrshme. Historia edhe me parĂ«, por edhe tani, na ka treguar se sa mĂ« patriot shiten politikanĂ«t nĂ« rrugĂ«, kafene e mitingje, aq mĂ« shumĂ« i bĂ«jnĂ« hyzmet kolltukut. Pastaj, gjithsekush ka tĂ« drejtĂ« tĂ«  quaj veten patriot duke rrahur gjoksin deri nĂ« rraskapitje. PolitikanĂ«t natyrisht kanĂ« njĂ« arsye mĂ« shumĂ«. Nga ana tjetĂ«r duhet marrĂ« nĂ« konsideratĂ« se pushteti, jo vetĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri, por nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n e qytetĂ«ruar dhe paqytetĂ«ruar, Ă«shtĂ« si ai kali gĂ«rmuq qĂ« pjell flori pĂ«r tĂ« zotin.E pse ne  duhet tĂ« bĂ«jmĂ« ndryshe nga tĂ« tjerĂ«t?   Prandaj dhe pyetja qĂ« shtron gazeta “Demokracia”, se, «ku shkuan 20 miliard dollarĂ«, vlerĂ« me tĂ« cilĂ«n nĂ« vitin 1994 u shitĂ«n 2500 ndĂ«rmarrje nĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« deklaruara nga ish-zĂ«vendĂ«skryeministri Bashkim Kopliku?» na duket disi pa vend. Ose e thĂ«nĂ« saktĂ« gjysmake, se pyetja mund tĂ« bĂ«hej: Ku i morĂ«n shqiptarĂ«t varfĂ«r 20 miliardĂ«t qĂ« ja dhanĂ« QeverisĂ«? E sa pĂ«r atĂ« se ku shkuan, nuk ka rĂ«ndĂ«si. Qeveria ka xhepa boll, edhe thesin e ka tĂ« shpuar, tĂ« pafund. Prandaj parat andej nga erdhĂ«n, andej shkuan. Si nĂ« motivin poetik  «Nga luftĂ«rat vijmĂ« - nĂ« luftĂ«ra shkojmĂ«!»,  por nĂ« kĂ«tĂ« lojĂ« parash, duku- zhduku, nuk ka asgjĂ« poetike.Nga ana tjetĂ«r, kurrkush tĂ« mos ketĂ« iluzionin se ShqipĂ«ria po shitet e ato para do ti ndajmĂ« nĂ« mes tĂ« shqiptarĂ«ve vĂ«llazĂ«risht. Edhe staticienĂ«t e ekonomistĂ«t e sĂ« ardhmes tĂ« mos presin bilance, llogari  e hyrje-dalje financiare, sepse me njĂ« qeveri qĂ« krasitet e shartohet me ministra tĂ« rinj vazhdimisht, me funksionarĂ« zyrash qĂ«  ndĂ«rrojnĂ« sipas padronsisĂ« politike e tarafit  tĂ« shefave nĂ« kabinet, kurrgjĂ« e dokumentuar nuk mbetet. A nuk po vihet vĂ«rdallĂ« si miza nĂ« qyp, me muaj e vite, pĂ«r 1 milion e 500 mijĂ« dollarĂ« qĂ« kanĂ« dalĂ« nga Banka pĂ«r nĂ« xhepat e Nikolla Arsidit.  RrinĂ« e merren me thĂ«rrimet e tryezĂ«s se Arsidit, qĂ« qenkan kthyer prap tek funksionarĂ«t tanĂ« «bujarĂ«» Hoti, Tartari, Saliu, Xhyheri dhe njĂ« tjetĂ«r. Te krij0het pĂ«rshtypja se kĂ«to janĂ« gjyqe spektaklesh televizive qĂ« televizioni ynĂ« (Tele Blu) i ka   fort pĂ«r hosh, se kĂ«shtu realizon planet partiake e shtetiake tĂ« partisĂ« mĂ«mĂ«. Edhe gjyqi i deputetit adoleshent, qĂ« hyri nĂ«    politikĂ« si tĂ« hynte nĂ« valle, Arben Lika, tĂ« duket fare qesharak. I qenka bĂ«rĂ« hataja ekonomisĂ« shqiptare se s' paska paguar doganat Beni. Merru me merlucat kur peshkaqenĂ«t shqyejn rrjetat. Gjithkush e di se Ben Lika nuk Ă«shtĂ« dopio gjashta, guri mĂ« i rĂ«ndĂ« i dominosĂ« sĂ« korrupsionit. Me siguri ndonjĂ« bos i madh ka thĂ«nĂ« qĂ« tĂ« hedhim me jek-e-jek nĂ« tavolinĂ« pĂ«r tĂ« mashtruar partnerĂ«t nĂ« lojĂ«. NdĂ«rkohĂ« hidhet dritĂ« e dyshime pĂ«r cigaret, armĂ«t nĂ« BosnjĂ«, e kushedi sa tĂ« tjera qĂ« u pĂ«rket e nesĂ«rmja. Nga ana tjetĂ«r, pĂ«r zhvillimin mund tĂ« flasĂ«sh me gjuhĂ«n e shifrave sepse janĂ« ngritur punishte pastash, floktore moderne grash e kozmetikĂ« bukuria, kioska. Mund tĂ« flitet me shifra gjithashtu pĂ«r 17-20 mijĂ« makina tĂ« amortizuara, qĂ« po i hanĂ« kokĂ«n njerĂ«zve nĂ«pĂ«r rrugĂ«t qĂ« janĂ« pĂ«r tĂ« qarĂ« hallin, makina kĂ«to tĂ« sjella nga emigrantĂ«t, si dhe mijĂ«ra e mijĂ«ra thasĂ« me plaçka tĂ« vjetra, qĂ« kanĂ« kaluar nĂ« doganĂ«n e KakavijĂ«s. NdĂ«rkohĂ« qĂ« “dallĂ«ndyshja e  parĂ« e ekonomisĂ« kapitaliste shqiptare” siç u tha me pompĂ« nĂ« inaugurim, po siguron prodhim tĂ« bollshĂ«m Koka-Kole. Kur dallĂ«ndyshja ka mbetur e trishtuar, pa qiell e  pa shoqe, njerĂ«zve s' u mbetet veçse te pinĂ« njĂ« Koka-Kole nĂ«n hije tĂ« manit dhe ti bien mandolinĂ«s pĂ«r ti thurur kĂ«ngĂ«  ekonomisĂ« qĂ« po vendnumĂ«ron. E megjithatĂ« (o zot, si nĂ«pĂ«r pĂ«rralla) ajo na paska ritme mĂ« tĂ« larta zhvillimi se tĂ«rĂ« Europa  Lindore, madje se Polonia e Çekia. Dhe propagandistĂ«t e rinj nuk e vrasin mendjen pĂ«r tĂ« gjetur ndonjĂ« shaka tjetĂ«r mĂ« pak tĂ« hidhur se sa kjo pĂ«r ekonominĂ« tonĂ«.

 

Kriza e moralit politik e qytetar

 Padyshim qĂ« morali shoqĂ«ror Ă«shtĂ« ai qĂ« ka pĂ«suar persekutimin mĂ« tĂ« madh nĂ« epokĂ«n e demokracisĂ«. Mund tĂ« shihet nĂ« shumĂ« plane e mund tĂ« nxirren shkaqet e pashmangshmĂ«risĂ« sĂ« kĂ«tij fenomeni tĂ« shĂ«mtuar. SidoqoftĂ«, e vĂ«rteta mbetet ajo qĂ« Ă«shtĂ«: ish tĂ« persekutuarit stimulohen, ndĂ«rsa morali shoqĂ«ror persekutohet. Mund tĂ« na lehtĂ«sojĂ« disi barrĂ«n e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« historike fakti se kĂ«to shĂ«mtime i sjell tranzicioni, se janĂ« pjellĂ« e njĂ« pjelle tĂ« dikurshme, tĂ« kaluar (Edhe Hoxha akuzonte tĂ« kaluarĂ«n e hidhur zogiste), qelbĂ«zime tĂ« plagĂ«ve tĂ« mbyllura me zor qĂ« nĂ« kushte tĂ« reja shpĂ«rthejnĂ« si epidemi. Mund tĂ« shpjegohen si revoltĂ« e instinkt çlirimi nga çdo gjĂ« qĂ« e frenonte dhe e shtypte njeriun nĂ« monizĂ«m e diktaturĂ«, si dalje nga njĂ« moral bajat e hipokrit e nga njĂ« ideologji shterpĂ« qĂ« pĂ«rpiqej tĂ« kalçifikonte mendjen e njeriut. Ka edhe mĂ« pĂ«r tĂ« justifikuar marrinĂ« e shkatĂ«rrimit moral e qĂ« ata qĂ«  merren me sociologji e konsiderojnĂ« si kriza e  moralit. TĂ« ndodhur nĂ« njĂ« boshllĂ«k shpirtĂ«ror, tĂ« ardhur prej diku ku e dimĂ« çka ishte dhe duke rendur pas asaj qĂ« nuk e dimĂ« çka do tĂ« jetĂ«, çdo marri e çdo shpĂ«rfytyrim i cilĂ«sive tĂ« njeriut gjen shkaqe, gjen motive gjen justifikime. KĂ«shtu tragjedia e PukĂ«s (para 22 Marsit) kishte nĂ« thelb marrinĂ« e njerĂ«zve, qĂ« ishte marria e marrisĂ« se njĂ« kryeministri, z. Ylli Bufi, qĂ« mesa dimĂ« rri i qetĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« e vet pa i dhĂ«nĂ« llogari as gjyqit publik, por edhe as ndĂ«rgjegjes sĂ« vet, megjithĂ«se nĂ« me natĂ« tĂ« hidhur kombĂ«tare u dogjĂ«n tĂ« gjallĂ« rreth 70 shpirtra njerĂ«zorĂ«. Klithmat e tyre Ylli Bufin duhet ta ndjekin edhe nĂ« varr, e megjithatĂ«, meqenĂ«se jetojmĂ« nĂ« njĂ« epokĂ« kur pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« pĂ«r ndĂ«rgjegjen e moralin tonĂ« ja lĂ«mĂ« gjysmĂ«n tĂ« kaluarĂ«s e gjysmĂ«n tranzicionit, mund tĂ« shpĂ«tojmĂ« lehtĂ«sisht edhe nga gjyqĂ«sia, por edhe nga vetĂ«gjyqĂ«sia. Harakiri pĂ«r skandale nĂ« kĂ«tĂ« epoke nuk mund tĂ« ketĂ« e as mund tĂ« mendohen. KĂ«tu nuk Ă«shtĂ« fjala pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« labirintet e shpirtit tĂ« njeriut, por pĂ«r at qĂ« ka duk nĂ« mjedisin shoqĂ«ror, nĂ« pushtet, nĂ« politikĂ«, nĂ« masmedian tonĂ«. Sot thuhet hapur e pa kurrfarĂ« droje se nuk  gjen njĂ« pushtetar a njĂ« politikan tĂ« cilit nuk mund ti vihet damka e skandalit (Xhevdet Shehu - ZĂ«ri i AmerikĂ«s). Ajo qĂ« tha Zef Brozi, Kryetari i GjykatĂ«s se Kasacionit, para se tĂ« kĂ«rkonin ta gozhdonin nĂ« kryq, se ai nuk vinte dorĂ«n nĂ« zjarr pĂ«r kurrkĂ«nd nga gjyqtarĂ«t, ishte shprehje sintezĂ« e njĂ« realiteti shoqĂ«ror. E pikĂ«risht ky realitet ju kthye titullarit tĂ« drejtĂ«sisĂ« trajtĂ«n mĂ« tĂ«  egĂ«r e mĂ«  tĂ« paskrupullt, pikĂ«risht se  guxoi thotĂ« njĂ« tĂ« drejtĂ«. Kur me njĂ« tĂ« rĂ«nĂ« mund tĂ« shembĂ«sh tempullin e drejtĂ«sisĂ«, çfarĂ« mund tĂ« presĂ« njeriu i shkrete, ai i thjeshti, i panjohuri, i rrugĂ«s?! Kur kurrkush nuk ve  dorĂ«n nĂ« zjarr pĂ«r gjyqtarĂ«t, si mund vihet dora nĂ« zjarr pĂ«r tĂ« tjerĂ«t, qĂ« nga shtetasi anonim e deri tek qeveria. Kur e  shkreta perĂ«ndeshĂ« gjokszbuluar e symbyllur, simbol i drejtĂ«sisĂ«, shihet nga shtetasit si njĂ« femĂ«r rrugĂ«sh, me njĂ« trup tĂ« kolme ku mund tĂ« shuajnĂ« epshet tĂ« gjithĂ« ata qĂ« luajnĂ« gishtin, atĂ«herĂ« merret me mend morali i perĂ«ndive tĂ« tjera, qĂ« nga Marsi i LuftĂ«s - i Mbrojtjes e deri tek Dionizi i Qejfit - i Turizmit. NĂ«pĂ«r kĂ«to labirinte shkallĂ«sh ngatĂ«rrohet e shkatĂ«rrohet morali shoqĂ«ror i njĂ« vendi. Morali politik ka tĂ« veçantĂ«n e vet. Ai nuk Ă«shtĂ« statik. Ai vazhdimisht luhatet. Ai mĂ« shumĂ« i ngjet lavjerrĂ«sit tĂ« njĂ« ore muri e cila punon vetĂ«m kur lavjerrĂ«si pĂ«rshkon harkun e tij. Nuk e di pse gjithmonĂ« mĂ« ka pĂ«lqyer qĂ« politikĂ«n ta krahasoj me atĂ« qĂ« bĂ«n akrobati duke ecur nĂ« tel. Ai e ruan ekzistencĂ«n e tij atje lart nĂ« tel, nĂ«n vĂ«shtrimin e njĂ« publiku nĂ« ankth. Sa mĂ« shumĂ« pehlivanllĂ«qe tĂ« bĂ«jĂ« aq mĂ« i dashur Ă«shtĂ«. Por ndryshe nga pehlivanĂ«t e telit, tĂ« cilĂ«t pas fitores i pret tĂ« nesĂ«rmen njĂ« ankth tjetĂ«r, pehlivanĂ«t e politikĂ«s, mbas  fitores, ulen nĂ« kolltukun e butĂ« dhe shohin me qetĂ«si e nge pehlivanllĂ«qet e krahut tjetĂ«r, qĂ« u rrezikon qĂ«llimin e jetĂ«s se tyre, KOLLTUKUN. Mihal Grameno ashtu i quante-KolltukofagĂ«. MegjithĂ«se morali i politikanĂ«ve Ă«shtĂ« njĂ« spektakĂ«l i pranueshĂ«m, argĂ«tues pĂ«r publikun, edhe ata kanĂ« “rrethin e djallit” tĂ« cilin nuk mund ta shkelin sepse mund tĂ« pĂ«sojnĂ« fiasko. Pa e shkelur kĂ«tĂ« rreth, mjaft politikane arritĂ«n tĂ« shkĂ«puten nga baza fillestare e tĂ« krijojnĂ« aleanca e parti tĂ« reja (Ceka, Kalakula, Bushati e tjerĂ«), por nuk ndodhi kĂ«shtu me politikanin Laço, i cili e shkeli rrethin e djallit dhe bĂ«ri atĂ« qĂ« populli e klasifikon si “politika Ă«shtĂ« kurvĂ«”. Ndryshe nga tĂ« parĂ«t, tĂ« cilĂ«t nuk e humbĂ«n reputacionin, ish socialdemokrati Laço dha shembullin mĂ« tĂ« shĂ«mtuar tĂ« pelivanit politik qĂ« sakrifikon çdo gjĂ«, edhe reputacionin e vet, pĂ«r njĂ« kolltuk ministri. AtĂ« kolltuk qĂ« mĂ« sĂ« fundi, me shumĂ« zor dhe mbasi e lodhĂ«n dhe e rraskapitĂ«n, e braktisi megjithatĂ« me nder ministri Anagnosti. Dhe mĂ« e keqja e tĂ« gjithĂ« tĂ« kĂ«qijave Ă«shtĂ« se tĂ« gjitha kĂ«to, ky soj politikanĂ«sh me papion e syze tĂ« errĂ«ta, u servir si Moral i Ri, kur ky nuk Ă«shtĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse moral i ri i imoralitetit politik. Laço sot Ă«shtĂ« me njĂ« emĂ«r qĂ« nuk ka kurrfarĂ« peshe e rĂ«ndĂ«sie nĂ« jetĂ«n politike tĂ« ShqipĂ«risĂ« (ndoshta nesĂ«r pĂ«r tĂ« lind dielli), por gjithsesi meriton vĂ«mendje se Ă«shtĂ« njĂ« fenomen i ri. Po vjen epoka e dhelprave nĂ« politikĂ«. Ă‹shtĂ« e natyrshme qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« sfond tĂ« krizave politike e tĂ« skandaleve nĂ« ekonomi, tĂ« shfaqĂ«n edhe kriza tĂ« tjera nĂ« shoqĂ«ri e tĂ« cilat kanĂ« nĂ« bazĂ« jo ambiciet pushtetore, por varfĂ«rinĂ« e tejskajshme dhe shkatĂ«rrimin ekonomik. KĂ«shtu mĂ« shumĂ« se urrejtje ndien dhembje pĂ«r ato vajza shqiptare qĂ« kundĂ«r moralit tĂ« popullit tĂ« vet shesin trupin e tyre nĂ«pĂ«r bordellot e RomĂ«s, Brindisit dhe AthinĂ«. Sipas shtypit shqiptar, nĂ« Itali zĂ«nĂ« vendin e dytĂ« pĂ«r nga sasia nĂ« raport me prostitutat e ardhura nga vendet e tjera, ndĂ«rsa nĂ« Greqi zĂ«nĂ« vendin e parĂ« pĂ«r nga intensiteti i punĂ«s dhe pronarĂ«t e shtĂ«pive publike i konsiderojnĂ« si miniera floriri. Ndoshta ndonjĂ« politikan nĂ« kolltuk do tĂ« ngutet duke u justifikuar se, nĂ« tĂ« kaluarĂ«n morali ka qenĂ« fals. Po tani mos Ă«shtĂ« i vĂ«rtetĂ«?! Po merr pĂ«rmasat e njĂ« tragjedie kombĂ«tare hakmarrja, vĂ«llavrasja. Shqiptari vret shqiptarin pa ju dridhur dora e qerpiku. Me keq se nĂ« fillim tĂ« shekullit. BĂ«het vrasja politike e njĂ« tĂ« riu, Gjovalin Çekinit nĂ« ShkodĂ«r, nĂ« mes tĂ« qytetit dhe policia, hetuesia, gjyqet, qeveria dhe vetĂ« shteti nuk janĂ« tĂ« zot tĂ« gjejnĂ« fajtorĂ«t. Fundja a njihet fenomeni dorĂ«heqje nĂ« ShqipĂ«ri? Lajme tronditĂ«se nĂ« veriun e ShqipĂ«risĂ«, ku po kthehet jeta nĂ« mesjetĂ« e me forcĂ« dramatike e tragjike si tek “Prilli i thyer” i l. KadaresĂ«. Me qindra e qindra familje nĂ« kulla tĂ« ngujuar, me mijĂ«ra njerĂ«z, me dhjetĂ«ra e dhjetĂ«ra fĂ«mijĂ« kanĂ« drojĂ« me shkue nĂ« shkollĂ« se i vrasin dhe ata!!! Mesa duket, tĂ« nxirĂ« nga sytĂ« e nga mendja, njerĂ«zit nuk po respektojnĂ« as Kanunin e Lek Dukagjinit. Dhe as atĂ« tĂ« Enver HoxhĂ«s qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« fuqi edhe sot e kĂ«saj dite, vetĂ«m e vetĂ«m se dikujt i pĂ«lqen me luejt cic-micin parlament-referendum. Kjo kokĂ«fortĂ«si kushtetuese po i jep me kuptue popullit se dikush po do me e pas KushtetutĂ«n ligj personal, dhe ShqipĂ«rinĂ« bahçen e vet. PĂ«r fatin tonĂ« tĂ« keq a tĂ« mirĂ« nuk e dimĂ«, por ShqipĂ«risĂ« kurrĂ« nuk i kanĂ« munguar Ali Pash Tepelenat.E sa pĂ«r fytyrĂ«n qĂ« po lemĂ« sot nĂ« botĂ« kjo tĂ« le me dyshim. I dĂ«gjohet krisma e armĂ«s se bashkĂ«kombĂ«sit tonĂ« nĂ« mes pazarit tĂ« Frankfurtit, ku shqiptari vret shqiptarin si me   vra njĂ« qen duke lemerisur mijĂ«ra qytetarĂ« gjermanĂ«. Kuptohet se ç' mendojnĂ« e ç' thonĂ« ata pĂ«r ne. NĂ« ZvicĂ«r drogaxhijtĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dhenj janĂ« bashkatdhetarĂ«t tanĂ«. NĂ« Greqi vrasim njeri-tjetrin pĂ«r kurrgjĂ«, pĂ«r njĂ« grindje, pĂ«r njĂ« dorĂ« pare. NĂ« ShĂ«n Thanas tĂ« Selanikut shoku vret shokun me tĂ« cilin kish marrĂ« rrugĂ«n e kurbetit e kish qarĂ« hallet, vetĂ«m pĂ«r ti marrĂ« rrogĂ«n e njĂ« muaji  e pastaj trupin e 17-vjeçarit pa jetĂ« e hedh nĂ« njĂ« kanal, e mbulon me gurĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«, duke menduar se sa mĂ« e rendĂ« tĂ« jetĂ« pesha mbi varr, aq mĂ« i lehtĂ« Ă«shtĂ« ankthi i krimit e barra e turpit.

Kjo Ă«shtĂ« tragjedia, ky Ă«shtĂ« trishtimi, ky Ă«shtĂ« morali i njĂ« kohe qĂ« kĂ«rkon lavdi me çdo kusht! 

Nga balli i Europës... në bisht të Orjentit.

Ă‹ndrra jonĂ« e madhe pĂ«r oborrin e ndaluar tĂ« familjes sonĂ« Europiane Ă«shtĂ« thelbi i çdo gjĂ«je pĂ«r tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« Ă«ndĂ«rruar e luftuar. Kjo Ă«ndĂ«rr e vjetĂ«r zĂ« fill herĂ«t nĂ« histori, ka taban nĂ« epokĂ«n e SkĂ«nderbeut, rrĂ«njĂ« e degĂ« nĂ« Rilindjen Europiane, qĂ« nga Barleti, Beçikemi, Maruli, Viktor Karpaçi e tek L. Tomeo i madh, mĂ«sues i Kopernikut, tĂ« cilĂ«t kolltukofagĂ«t e sotĂ«m a nuk i njohin nga mungesa e kulturĂ«s, ase, se e konsiderojnĂ« veten pinjollĂ« lindorĂ« tĂ« ardhur nga shkretira aziatike. Edhe ashtu mund tĂ« jetĂ«. Edhe pse kalojnĂ« shekuj jo rrallĂ« kthen gjaku tek gjaku i vet. Prandaj ndodh qĂ« gjen emra turqish (qĂ« na kanĂ« mbajtur nĂ«n shpatĂ« pesĂ« shekuj), nĂ«pĂ«r rrugĂ«, sheshe e shkolla, ndĂ«rsa emrat e kĂ«tyre burrave qĂ« kishin prush nĂ« zemĂ«r pĂ«r atdheun e vet, kurrkund emrin nuk u a gjen, Por s' ka gjĂ«, historia nuk shkruhet vetĂ«m sot por edhe nesĂ«r. Ă‹ndrra europiane ka qenĂ« e shumĂ« brezave, ka qenĂ« e zjarrtĂ« tek Naimi i madh, tek njerĂ«zit qĂ« shtypi e mbyti diktatura, por edhe tek ata qĂ« pĂ«rpiqeshin tĂ« mbijetonin duke mos i rĂ«nĂ« nĂ« thonj asaj. Ajo Ă«ndĂ«rr na mblodhi tĂ« gjithĂ«ve nĂ« sheshin e pĂ«rbaltur tĂ« asaj dite nĂ« Qytetit Studenti, ku e para dhe me e madhja parullĂ« ishte “E duam ShqipĂ«rinĂ« si gjithĂ« Europa”. Po ja qĂ« u harrua shpejt, dhe pĂ«r turp tĂ« tij dhe tonin, u harrua sĂ« pari nga Kryeoratori qĂ« thĂ«rriste e çirrej mĂ« shumĂ«. Ishte ai qĂ« Ă«ndrrĂ«n tonĂ« e futi nĂ« kotec, nĂ« kotecin e KonferencĂ«s Islamike. A ka menduar ndonjĂ«herĂ« ai, apo ndonjĂ« tjetĂ«r qĂ« e bĂ«n kĂ«tĂ« krushqi djallĂ«zore, se si do tĂ« shpĂ«tonin nga linçimi i demonstruesve tĂ« zjarrtĂ«, po tĂ« thĂ«rrisnin nga tribuna “E duam ShqipĂ«rinĂ« si vendet islamike”? Natyrisht kĂ«tĂ« nuk mund jo vetĂ«m ta mendojnĂ«, por as dhe ta shohin nĂ« Ă«ndĂ«rr, sepse do tĂ« ishte njĂ« tmerr i vĂ«rtetĂ«. Dhe kur (ky apo ai qĂ« i udhĂ«hoqi ShqipĂ«risĂ« karvanin pĂ«r orient), do tĂ« bĂ«jĂ« vetĂ«gjyqĂ«sinĂ« e do tĂ« shpjegohet para popullit? Do tĂ« ishte njĂ« tuafllĂ«k i madh tĂ« mendohej se mund te kalohet pa dhĂ«nĂ« llogari pĂ«r kĂ«tĂ«. Cili Ă«shtĂ« motivi qĂ« u bĂ« me akt, apriori, duke nĂ«pĂ«rkĂ«mbĂ« dĂ«shirĂ«n e Ă«ndrrĂ«n e njĂ« populli. NĂ« fund tĂ« fundit kush Ă«shtĂ« Sovrani? Populli apo rrondokopet e historisĂ«? Mos vallĂ« sot nĂ« ShqipĂ«ri ka njerĂ«z qĂ« e mendojnĂ« veten me pushtet hyjnor dhe, kur e si te duan, heqin diellin dhe venĂ« gjysmĂ«hĂ«nĂ«n nĂ« qiellin e ShqipĂ«risĂ«. A nuk mendohet shija e keqe qĂ« kane lĂ«nĂ« nĂ« opinionin europian aleancat tona me vendet islamike, nĂ« tĂ« cilat shtypet me dhunĂ«, gjak, zjarr,  çdo ide e lirĂ«, ku rrafshohen me automatik gazetarĂ«t dhe u pritet koka nĂ« mes tĂ« shesheve poetĂ«ve. Si tĂ« mjerit poet tĂ« ArabisĂ« Saudite,  Sadok Melabah? (nĂ« njĂ« shkrim nĂ« faqen speciale tĂ« numrit tĂ« ardhshĂ«m do t' ju sjellim njĂ« tabllo rrĂ«qethĂ«se tĂ« tragjedisĂ« sĂ« iIntelektualĂ«ve nĂ« kĂ«to vende).  KĂ«to qĂ« po shkruajmĂ« nuk janĂ« njĂ« oratori nĂ«pĂ«r mitingje, por njĂ« dhimbje, me ulĂ«rimĂ« pĂ«r atĂ« qĂ« dikush e pĂ«rdhosi Ă«ndrrĂ«n tonĂ« tĂ« bukur europiane.

Le t' i fusin politikanët e qeverisjes kokat në ujë të ftohtë e të gjykojnë me mendje të kthjelltë. Le ti vënë gishtin kokës, sepse këto që po shkruajmë ne është bindja e shumë njerëzve që ishin të flaktë në atë Dhjetor të Madh, në atë Shkurt të Furishëm, në atë Mars plot Triumf. Le të kenë trishtim e jo inat kur e shohin se largohemi prej tyre, ashtu kemi ne kemi trishtim kur e shohim se si zvogëlohen përditë, ata që dikur u kishte aq dinjitet dhe aq hije oratoria dhe balli i demonstratave.

                                     Gazeta “Egnatia” Mars 1995, Nr. 19, faqe 5 & 11.