"GJAKU" I FATOS NANOS DHE "SHQIPTARIA" E PANGALLOS.
-Prej kah vjen e ku shkon Fatos Nano -
Pa as më të voglin dyshim, në bazë të njohjeve të fisit të tij, të Nanove të Nokovës së Lunxherisë, në damarët e Fatos Nanos ka gjak shqiptar. Kohë më parë, kur përcolla shkrimin për të paktën pesë brezat shqiptarë të Fatos Thanas Nanos, fisit të Gaqo Nanos që i këndohej kënga se mbante këmborë të madhe, shumëkush u ngut e më mori për ndonjë prej servilëve të tij që janë me bollëk edhe në Shqipëri por edhe në Diasporë. Me sa duket e kishin kuptuar krejt së prapthi mesazhin e shkrimit, sepse këmbëngulja ime për të vërtetuar faktin se ky zotni është shqiptar nuk buronte nga simpatitë e mia për të, por nga vështrimi reali i gjërave. E keqja e Nanos nuk ishte (dhe as nuk është) se ai ka gjak "tjetër", siç pretendonin ca itharë të bajraktarit Sali Berisha, por në kokën e në mendjen e organizuar e përpunuar nga teoria marksiste-leniniste e mësueses së tij Nexhmije Hoxha.
Dihet që Fatos Nano ka qenë i përkëdheluri i Nexhmijes në Insitutin e Studimeve marksiste-leniniste, madje i pari (me lejen e shefave) i cili dha një intervistë në “Zëri i Amerikës”. Në atë kohë, të jepje intervista në Zërin e Amerikës, duhet të ishe patjetër nga rrethi i ngushtë i kastës apo i besuari i PPSH, sepse ishte koha kur kundërshtarët politikë akoma mbaheshin burgjeve të Ramiz Alisë. Pra për të mos gjykuar mbrapsht, për të mos e sulmuar beniaminin e Institutit të studimeve M-L si Don Kishoti mullinjtë e erës siç bënin e bëjnë ende disa, kohë më parë i afrova lexuesit analizën njohëse të qenies së Fatos Nanos puro shqiptar.
Mirëpo të kesh gjak shqiptar nuk do të thotë kurrsesi se punon për Atdheun e popullin tënd. Nuk do të thotë se ke ndërgjegje atdhetari, se je idealist i kombit tënd. Historia jonë, pra e popullit tonë, është përshkuar edhe nga atdhedashuria e brezave por edhe nga cinizmi e ambiciet e renegatëve. Kemi prodhuar tradhtarë shumë më tepër se gjithë popujt e tjerë të Ballkanit. Nuk ka nevojë në këtë moment t’i zë në gojë; kushdo që ka pak njohje nga historia e di. Ndërsa fakti se ne kemi dalë të fundit nga zgjedha Osmane nuk është fare pa kuptim... Thënë hapur, jemi zhegitur tepër ligsht me pushtuesit apo tek e fundit me ata fqinj që gjithmonë kanë dashur të zezën tonë.
Tani shtrohet sërish pyetja jo fort naive, nëse ka gjak shqiptar në damarët e Fatos Nanos, sikur analiza e gjakut është ajo që përcakton mënyrën e sjelljes dhe personalitetin e një politikani. Sërish ju them se gjaku i Fatos Nanos është plotësisht shqiptar, gjë që ka fare pak rëndësi, po aq rëndësi sa pati fakti që Javer Hrushiti i Gjirokastrës ishte me gjak turk e megjithatë punoi e luftoi për Shqipërinë deri ditën që u ekzekutua prej kanibalëve komunistë. Por ama, nuk mund të jap kurrfarë garancie dhe nuk e ve dorën në zjarr që koka e Fatos Nanos nuk është plot e përplot me lakra greke, për të mos thënë më tepër… Nuk e kam fjalën për ngjashmërinë me hundën a zigotat e grekëve, siç iu pëlqen disave ti banalizojnë idetë, as për atë mjekrën si filozofët materialistë a një miksazh në mes të Plehanovit e Leninit përzier me pak Xherxhinsk, as në pikpamje antropologjike, por me pikpamje psikologjike të ideve, të mendimeve, të ndjesive, të interesave...
Mbetem në mendimin se Fatos Nano është njeri shumë i zgjuar, ndër më dinakët politikanë që ka Shqipëria. Tërë inteligjencën e tij e ve në shërbim të egos së vet, egoizëm për të cilin ai është gati të sakrifikojë çdo gjë mbi dhè e, në këtë mes, interesat kombëtare as që i hyjnë në sy. Gjithsesi Nano nuk mund të konsiderohet tradhtar por një politikan narcist, egoizmi i të cilit përzihet me një realizëm prej frikacaku (Fatos Nano nuk ka qenë kurrë e nuk mund të jetë kurrë trim, ndryshe nga Berisha që gjithsesi shfaq në qiellin e politikës ndonjë dell furtune (ndërkryemje) që servilët e quajnë gjoja karizëm).
Çështja e prioriteteve nanoiste greke tek ky politikan i hallakatun, i ka rrënjët në edukatën që ka marrë nga babai i tij, Thanas Nano, i cili nuk është shquar kurrë për burrëri e karakter të njerëzishëm por vetëm për zgjuarësi e dinakëri, çfarë i biri krejtësisht ka trashëguar. Kurrë nuk mund t’ia thoshe babait të Fatos Nanos shprehjen tradicionale shqiptare "A je burrë, Thanas Nano!" sepse burrëria ka qenë virtyt i munguar tek ai, kështu që edhe Fatosi, nuk kish ku ta gjente një tipar të tillë në mjedisin familjar, prandaj është afërmendsh absurde ta pyesësh pinjollin e babait frikacak "A je burrë Fatos Nano!".
Pak kohë më parë, mësuesi patriot Prenk Gruda, më shkruante nga Florida: "E kam patur bashkënxënës në Normale të Elbasanit Thanas Nanon. E ka rrah Taro Kalo nga Kurveleshi (dëshmori i nacionalist i vrarë nga komunistët), sa i kanë zanë brinjët dhe e ka bërë për spital, sepse Thanasi ishte filogrek i bindun dhe urrehej prej të gjithëve si grekofan...".
Prandaj nuk është pa gjë ajo që thotë populli: "çka len nga macja gjuan minj ", ase “bëmë baba të të ngjas dhe një pëllëmbë ta përshkas (kaloj).” Kjo ka ndodhur krejtësisht tek Nanot e Nokovës së Lunxhërisë. Prandaj këtu në këtë mes nuk e ka fajin përbërja e gjakut por cilësitë e karakterit. Pra tek Nano mos kërkoni gjak grek, por kërkoni më tepër një narcist bukëshkalë…
Ndërsa për atë që, pse në një shkrim të mëparshëm kërkonim të vërtetonim gjakun shqiptar të Pangalos, mesa duket ka lexues që nuk dinë të lexojnë në mes të rreshtave, siç thuhet në gazetari. Pra, që të kuptohet qëllimi i shkrimit për gjakun shqiptar të brezave Pangalos, e jo vetëm të atij por edhe të Melina Merkurit, Irene Papas (mbiemri i vajzërisë së të cilës ka qenë Lejleku, çfarë është emër i fjalorit të shqipes e jo të greqishtës), e plot grekëve të tjerë me gjak të lashtë shqiptar por nëpër shekuj të harruar. Kurrsesi nuk ka qenë qëllim që të nxirret Ministri i Jashtëm i Greqisë një bashkëkombës shqiptar. Përkundrazi, ai është një grek, në damarët e të cilit do apo nuk do ai, ka një pjesë të gjakut shqiptar të trashëguar nga gjyshi i tij, ish kryetari i shtetit grek, gjenerali Theodoros Pangallos, i cili e ka deklaruar përkatësinë pjesërisht shqiptare në një gazetë të Athinës, menjëherë pas luftës së Dytë Botërore dhe i ka mbrojtur (siç e pohon ai vetë) shqiptarët…
Qëllimi ka qenë, meqenëse disa lexues e duan hapur, për të treguar dimensionohet e marrëdhënieve midis dy popujve më të lashtë të Ballkanit, vitalitetin e popullit shqiptar, shprishjen e gjakut, procesin e humbjes e deri diku harrimit, dhe ngjalljen e ndjenjës së krenarisë kombëtare tek shqiptarët e cila për fat të keq, në këtë fund shekulli, ka pësuar një inflacion të tmerrshëm.
Qëllimet për të cilat folëm më lart mund të arrihen dhe kanë vlerën e tyre morale. Të pretendosh më tepër, të kërkosh që ata që kanë në damarët e tyre gjak të stërlashtë shqiptar për ta treguar veten se janë "shqiptarë patriotë" të sotëm (çfarë me dyshin e ka dhe stani i politikanëve të sotëm), është një absurditet i padëgjuar, është si të rrahësh ujë në havan.
Prandaj kushdo që nuk dëshiron të bjerë në pozita të tilla të padëshiruara, (ndërkohë që e tundon pasioni dhe dëshira për të shkruar, për të dhënë ide e mendime, kundërvënie apo kundërshtime), duhet që qysh në zanafillë, të përpiqet të shmangë rrezikun e rënies në "rrethin e djallit" siç thoshte shkrimtari i madh turk, miku i shqiptarëve Azis Nesim, sepse atëherë, i ngrati njeri mund të bjerë në pozita tragji-komike e pa rrugëdalje, çfarë të vjetrit e shprehnin me fjalën: qorrsokak.
K. P. Traboini
Boston, 20 prill 1998
Nga libri me ese " Evërteta drithëruese e Aristidh Kolias"
K. P. Traboini, Boston-Tirane 2005
