03 August 2015

🟧 Serbia shpëtimtare e Perandorisë Turke / nga Kolec Traboini

SERBIA SHPĂ‹TIMTARE E PERANDORISĂ‹ OSMANE
Akoma ndĂ«r ne ka qyqarĂ« e trushkalĂ« qĂ« kinse nuk e kuptojnĂ« se Serbia e Turqia kanĂ« punuar gjithmonĂ« me mirĂ«kuptim mes njeri-tjetrit nĂ« dĂ«m tĂ« interesave tĂ« shqiptarĂ«ve. Akoma ka qĂ« falen nĂ« tyrben e Sulltan Muratit, krushkut tĂ« serbĂ«ve, sepse ai ishte babai i Sulltan Bajazitit qĂ« mori pĂ«r grua vajzĂ«n e vogĂ«l tĂ«  Car Lazarit tĂ« SerbisĂ«, Mileva Olivera Llazareviq, qĂ« turqit e quanin Despina Hatun.

Nga Kolec TRABOINI

Ka ngjarje nĂ« histori tĂ« kaluara nĂ« gjysmĂ« heshtje e nĂ« tĂ« kundĂ«rt mjaft prej tĂ« tjerave thirren nĂ« evidencĂ« pĂ«r qĂ«llime tĂ« ditĂ«s e tĂ« realizimit tĂ« planeve gjeostrategjike nĂ« Ballkan. NĂ« kĂ«tĂ« mosnjohje historike po ndodhin dhe precedentĂ« nga mĂ« tĂ« çuditshmet dhe mĂ« tĂ« dĂ«mshmet. ShumĂ« ndĂ«r shqiptarĂ« tĂ« nxitur nga inkursionet e tĂ« huajve po bĂ«hen zĂ«dhĂ«nĂ«s e trumbetues tĂ« krijimit tĂ« hegjemonive tĂ« reja, duke Ă«ndĂ«rruar krijimin e njĂ« bashkĂ«sie shtetesh nĂ« Ballkan ngjashĂ«m me perandorinĂ« osmane, e stimuluar kjo nga politika Erdoganit dhe pĂ«rhapja e ideve e parullave mjaft agresive, ndĂ«r tĂ« cilat “Kosova Ă«shtĂ« Turqi dhe Turqia Ă«shtĂ« KosovĂ«”. KĂ«to qarqe qĂ« kĂ«rkojnĂ« revanshe historike nuk dalin tĂ« shpjegojnĂ« se ku qĂ«ndron kjo sentencĂ«, mbi çfarĂ« baze historike dhe ku duan tĂ« arrijnĂ« me tĂ«. Gjithsesi, ky synim Ă«shtĂ« mjaft i dĂ«mshĂ«m pĂ«r çështjen shqiptare, ende e pazgjidhur pĂ«rfundimisht nĂ« trojet e veta tĂ« ndara si plaçkĂ« tregu dhe trofe luftĂ«rash prej shtetesh ballkanike, qĂ« mesa duket ende nuk paskan tĂ« ngopur me trojet e tĂ« parĂ«ve tanĂ« ilire.
Natyrisht krijimi i kĂ«saj psikoze, se Turqia e Erdoganit ka ambicie pĂ«r krijimin e njĂ« formacioni tĂ« madh nĂ« aleanca mbĂ«shtetur nĂ« popullsinĂ« myslimane tĂ« ShqipĂ«risĂ«, KosovĂ«s, MaqedonisĂ«, i shkon sipas orekseve qarqeve tĂ« Beogradit, por edhe AthinĂ«s pĂ«r gjoja rrezikun qĂ« pĂ«rmbajnĂ« shqiptarĂ«t nĂ« prirjen e tyre pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« kalifat ballkanik mysliman. Ata e shfrytĂ«zojnĂ« kĂ«tĂ« ide tĂ« stisur me qĂ«llim tĂ« fusin panikun nĂ« shtetet e tjera ballkanike, por edhe EvropĂ«s dhe AmerikĂ«s, madje edhe duke u shtirĂ« si tĂ« frikĂ«suar, duke u paraqitur pas masakrave e gjenocidit qĂ« ka bĂ«rĂ« mbi shqiptarĂ«t, mundĂ«sisht edhe si njĂ« viktime. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« politikĂ« tinĂ«zare qĂ« ne si shqiptarĂ« duhet tĂ« dimĂ« si ta kundĂ«rshtojmĂ« dhe ta demaskojmĂ«, sepse shqiptarĂ«t nuk kanĂ« asnjĂ« dĂ«shirĂ« t’i bashkohen asnjĂ« lloj grupimi a bashkimi veç asaj tĂ« BE-sĂ« dhe aleancĂ«s historike me AmerikĂ«n, si shpĂ«timtarĂ«t e popullit shqiptar tĂ« KosovĂ«s.
ShqiptarĂ«ve qĂ« gĂ«njehen prej erĂ«rave mikluese e mashtruese qĂ« fryjnĂ« nĂ« tĂ« katĂ«r horizontet, dĂ«shirojmĂ« tu themi: mĂ«soni  ta lexoni historinĂ« e tĂ« mos bini viktimĂ« e rivaliteteve herĂ« tĂ« hapura e herĂ« tĂ« fshehta tĂ« shteteve ballkanike e mĂ« gjerĂ« qĂ« punojnĂ« pĂ«r interesat e veta e jo pĂ«r shqiptarĂ«t. Nuk ka pse tĂ« ngulmojmĂ« nĂ« mendimin se Turqia Ă«shtĂ« miku ynĂ« dhe armik i serbĂ«ve. NĂ« pamje tĂ« parĂ« tĂ« duket sikur  shteti serb nuk ka interesa dhe aleanca e ndonjĂ« miqĂ«si fort tĂ« madhe me TurqinĂ«, por ne duhet tĂ« dimĂ« si ta lexojmĂ« historinĂ«. HistorinĂ« tonĂ«, por edhe historinĂ« e tĂ« tjerĂ«ve. Po t’i ndjekim me kujdes faktet historike, na del se Serbia jo vetĂ«m nuk ka qenĂ« ndonjĂ« armik i pĂ«rbetuar i TurqisĂ«, por njĂ« aleat qĂ« tĂ« paktĂ«n nĂ« njĂ« çast historik ka qenĂ« edhe shpĂ«timtare  e PerandorisĂ« Turke. Nuk duam tĂ« bĂ«jmĂ« historizĂ«m po le t’i hedhin njĂ« vĂ«shtrim marrĂ«dhĂ«nieve serbo-turke.
E vĂ«rteta Ă«shtĂ« se ka pasur  njĂ« betejĂ« nĂ« histori e kthyer nĂ« mit tĂ« sforcuar si betejĂ« vetĂ«m serbe;  Ă«shtĂ« fjala pĂ«r betejĂ«n  e aleatĂ«ve ballkanikĂ« dhe forcave tĂ« perandorisĂ« turke nĂ« FushĂ« KosovĂ« nĂ« vitin 1389, e cila doli humbĂ«se pĂ«r aleancĂ«n ballkanike nĂ« mes tĂ« cilĂ«ve qenĂ« dhe shqiptarĂ«t, por veçmas fatale pĂ«r serbĂ«t, tĂ« cilĂ«t humbĂ«n Car Lazarin nĂ« fushĂ« tĂ« betejĂ«s. Por edhe turqit megjithĂ«se e konsiderojnĂ« betejĂ«n tĂ« fituar, lanĂ«  nĂ« fushĂ«beteje sulltan Muratin e I. KĂ«tu shquhet emri i luftĂ«tarit shqiptar tĂ« kthyer nĂ« legjendĂ« Milosh Kopili, qĂ« nĂ«pĂ«r analet osmane quhet edhe Bilesh Kyble.
Në këtë betejë pashallarët turq kishin në komandë edhe dy djemtë e Sulltan Muratit,
Jakub Çelebiu dhe Bajaziti. Të ndodhur përpara alternativës se cilin duhej të zgjidhnin sultan, pashallarët turq e vranë vetë Jakub Çelebiun dhe shpallën sulltan Bajazitin e parë. Nga kjo betejë Serbia pranoi vasalitetin dhe vajza e Car Lazarit të vrarë ju dha Bajazitit, i cili e mbajti në harem si një nga tre gratë e veta. Vetë Bajaziti e kishte nënën greke.
PikĂ«risht tek kjo grua serbe, vajza e vogĂ«l e Car Lazarit tĂ« SerbisĂ«, Mileva Olivera Llazareviq, turqit e quanin Despina Hatun, do tĂ« nisĂ« njĂ« miqĂ«si mes serbĂ«ve dhe turqve. PavarĂ«sisht martesĂ«s sĂ« saj, ajo kurrĂ« nuk u konvertua nĂ« Islam. Ajo kishte njĂ« ndikim tĂ« madh te sulltani, i cili ndihmoi njerĂ«zit e saj, vendin dhe familjen pĂ«r tĂ« mbijetuar. NĂ« kĂ«tĂ« kohĂ« nĂ« krye tĂ« SerbisĂ«,  ishte vĂ«llai i saj Stefan Lazari si aleat i turqve.
NĂ« 20 korrik tĂ« vitit 1402, mes forcave kalorĂ«siake tĂ« fiseve tartare tĂ« Timurit dhe atyre tĂ« Sulltan Bajazitit,  u zhvillua njĂ«  betejĂ« vendimtare, e quajtur sipas vendit ku u zhvillua,  beteja e EdrenesĂ«. NĂ« krah tĂ« Sulltan Bajazitit ishin si aleatĂ« forcat serbe tĂ« Stefan Lazarit, por edhe princĂ«t shqiptarĂ« qĂ« kishin pranuar vasalitetin, si Gjon Kastrioti, Koja Zaharia (babai i Lek ZaharisĂ«), DhimitĂ«r Jonima dhe mendohet edhe Tanush Dukagjini. Ishte njĂ« nga betejat mĂ« tĂ« pĂ«rgjakshme. HistorianĂ«t shĂ«nojnĂ« se brenda njĂ« ore u vranĂ« prej furisĂ« sĂ« kalorĂ«sve tĂ« Timurit afro 50 mijĂ« ushtarĂ« turq. Ndodhur nĂ« kĂ«to kushte forcat aleate ballkanike arritĂ«n tĂ« dalin nga rrethimi qĂ« u kishte bĂ«rĂ« Timurlengu, i konsideruar njĂ« ushtarak shumĂ« i zoti. Madje historianĂ«t shĂ«nojnĂ« se princi serb Stefan Lazari, vĂ«llai i gruas sĂ« sulltan Bajazitit, i kĂ«rkoi kĂ«tij qĂ« tĂ« tĂ«rhiqeshin pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar nga ndonjĂ« grackĂ« e mundshme e Timurlengut. Por nga sedra e madhe, sulltan Bajazitit, i njohur pĂ«r shumĂ« fitore nĂ« kohĂ«n e sundimit tĂ« tij, nuk e la fushĂ«n e luftĂ«s dhe vazhdoi qĂ«ndresĂ«n pa u tĂ«rhequr. Kjo do t’i sillte shkatĂ«rrimin. I mbetur me jo mĂ« shumĂ« se disa qindra kalorĂ«s, i rrethuar nga forcat armike, ai zihet i gjallĂ« me gjithĂ« shpurĂ«n e tij, me gruan serbe dhe me njĂ« nga djemtĂ«. KĂ«sisoj erdhi shkatĂ«rrimi i perandorisĂ« turke, e cila pĂ«r 11 vjet do tĂ« vazhdonte tĂ« ishte nĂ« kaos. Sulltan Bajaziti u mbajt rob, por mbas disa muajsh, nĂ« vitin 1403, ai vdiq nga hidhĂ«rimi. Pas kĂ«rkesave tĂ« shumta nga Serbia, Timurlengu
pranoi tĂ« lĂ«rĂ« tĂ« lirĂ« gruan serbe tĂ« Bajazitit dhe njĂ« nga djemtĂ« e tij mbetur rob. NĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ« ndjehet roli i sulltaneshĂ«s Despina Hatun nĂ« riformimin e perandorisĂ« turke, e cila ndodhej nĂ« luftĂ« civile e rivalitete pushteti mes katĂ«r djemve tĂ« sulltan Bajazitit qĂ« zgjati deri nĂ« vitin 1413. PĂ«r kĂ«tĂ« princeshĂ« serbe dhe grua sulltani Ă«shtĂ« botuar njĂ« libĂ«r nĂ« vitin 2009 nĂ« Beograd me titull “Princesha Olivera, heroina serbe e harruar”. SerbĂ«t e pĂ«rkrahĂ«n njĂ«rin nga djemtĂ«, Mehmetin, i cili i mundi tĂ« vĂ«llezĂ«rit njĂ« e nga njĂ«, i vrau dhe u shpall sulltan Mehmeti i parĂ«. Me vdekjen e Timurit nĂ« moshĂ«n 69 vjeç, ndĂ«rsa ishte  duke pĂ«rgatitur 300 mijĂ« trupa pĂ«r tĂ« sulmuar KinĂ«n, perandoria turke nĂ«n sulltan Mehmetin e parĂ« e rimori veten falĂ« edhe kontributit qĂ« serbĂ«t dhanĂ« pĂ«r ripĂ«rtĂ«ritjen e saj. Jo mĂ« kot Serbia e ka lejuar gjithherĂ« turbĂ«n qĂ« u ngrit nga turqit nĂ« vendin ku u vra sulltan Murati i I nga shqiptari Milosh Kopili. Ishte tyrbja e babait tĂ« Sulltan Bajaziti i I, dhĂ«ndrit tĂ« SerbisĂ« ku çuditĂ«risht falen edhe  sot e kĂ«saj dite shqiptarĂ«t myslimanĂ« tĂ« KosovĂ«s pa e ditur krejt çfarĂ« bĂ«jnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« ironi tĂ« historisĂ«, se ky sulltan Ă«shtĂ« i afĂ«rt i serbĂ«ve e jo i shqiptarĂ«ve. Dhe qĂ« ta dimĂ« mirĂ« historinĂ«, sulltan Bajaziti i lejoj serbĂ«t tĂ« pushtonin  Shkupin sepse i konsideronte aleatĂ«t mĂ« tĂ« besuar nĂ« Ballkan, çfarĂ« historia a vĂ«rtetoi me ndihmĂ«n qĂ« kĂ«ta dhanĂ« me ri-ngritjen e perandorisĂ« osmane me sjelljen nĂ« pushtet tĂ« Mehmetit e I. Miti i betejĂ«s sĂ« KosovĂ«s nĂ« vitin 1389 i ka shĂ«rbyer SerbisĂ« jo si armiqĂ«si ndaj turqĂ«ve, por vetĂ«m e vetĂ«m pĂ«r tĂ« mbajtur tĂ« pushtuar tokat shqiptare.
Ja pra qĂ« historia ka edhe dritĂ«hijet e veta. Lidhjet serbo-turke disa ndĂ«r shqiptarĂ«t e KosovĂ«s nuk arrijnĂ« t’i dallojnĂ«, por ato aty janĂ«, nĂ« histori. Ndaj tĂ« mos na vijĂ« çudi qĂ« Perandoria Osmane ua lejoi serbĂ«ve pavarĂ«sinĂ«, ashtu si mĂ« parĂ« grekĂ«ve, por kurrĂ«n e kurrĂ«s nuk mendonte ta bĂ«nte kĂ«tĂ« gjĂ« me shqiptarĂ«t, me mendimin se tashmĂ« shqiptarĂ«t ishin shkombĂ«tarizuar, ishin tjetĂ«rsuar, ishin kthyer nĂ« turq dhe nuk kishin asnjĂ« lloj identiteti. TĂ« mos e harrojmĂ« devizĂ«n e sulltanĂ«ve turq qĂ« “vendi tĂ« shkatĂ«rrohet e asnjĂ« shqiptar gjallĂ« tĂ« mos mbetet”, e cila shprehte mllefin e egĂ«r thuaj shtazarak tĂ« pushtuesve ndaj njĂ« çerek shekulli rezistencĂ« tĂ« shqiptarĂ«ve dhe disfatave tĂ« hordhive tĂ« lindjes. Nuk kishte ndodhur ndonjĂ«herĂ« qĂ« nĂ« trojet shqiptare me ushtri tĂ« panumĂ«rta tĂ« shfaqeshin vetĂ« sulltanĂ«t e jo njĂ« here, por disa herĂ« dhe tĂ« kthyer me turp andej prej nga kishin ardhur.
Analet historike, shĂ«nimet e udhĂ«tarĂ«ve, kronikanĂ«t e sulltanĂ«ve e pĂ«rshkruajnĂ« me tone urrejtjeje deri dhe patologjike Gjergj Kastriotin, atĂ« qĂ« mbante emrin e Aleksandrit tĂ« madh, Iskander- SkĂ«nderbeu. Ato pĂ«rshkruajnĂ« masakrat qĂ« janĂ« bĂ«rĂ« ndaj shqiptarĂ«ve prej hordhive sulltanore por nuk gjendĂ«n te njĂ«jtat trajtime asnjĂ« herĂ« nĂ« kronikat e tyre nĂ« trojet e ndaj popullsisĂ« serbe. Mizoria ndaj shqiptarĂ«ve e pohuar prej tyre nĂ« arkivat osmane janĂ« njĂ« mizori e vĂ«rtetĂ« me njĂ« dĂ«shirĂ« tĂ« egĂ«r pĂ«r zhdukjen e kĂ«saj popullsie nga faqja e dheut. E nĂ«se shqiptarĂ«t arritĂ«n tĂ« shpĂ«tojnĂ« si komb ishte, siç e pĂ«rshkruajnĂ« kronikanĂ«t turq, se shqiptarĂ«t qĂ« shpĂ«tuan prej kokĂ« prerjeve shkuan nĂ« malet e lartĂ« e nĂ« pyje tĂ« dendura ku nuk mund tĂ« depĂ«rtonte kĂ«mbĂ« ushtari. NĂ« kĂ«to anale historike populli qĂ« urrenin mĂ« shumĂ«, qĂ« e pĂ«rshkruanin si mĂ« tĂ« egrin me tĂ« cilĂ«t kishin luftuar ndonjĂ«herĂ« e qĂ« meritonte tĂ« shfaroseshin qenĂ« shqiptarĂ«t. E kjo histori Ă«shtĂ« e shkruar me dorĂ«n e tyre e nuk mund tĂ« vihen nĂ« dyshim as faktet qĂ« sjellin e as  urrejtjen qĂ« shprehin. Ka qĂ« hedhin dyshime se shkrimet e Marin Barletit tonĂ« tĂ« madh janĂ« subjektive, se masakrat nuk kanĂ« qĂ«nĂ« dhe aq sa pĂ«rshkruan tek “SkĂ«nderbeu” dhe “Rrethimi i ShkodrĂ«s”.  Lexoni kronikanĂ«t e vjetĂ«r turq  Ahmedi (1334-1413), Shukrullah(1386-1459), Oruçi, Mehmet  Neshri, Tursuni, KĂ«vami, Idriz Bitlisi(? - 1520), Kemal Pashazade (1468-1534), Hoxha Sadeddin(1536-1599), Ali ( 1541-1600) e plot tĂ« tjerĂ« pĂ«r tĂ« mĂ«suar skena vrasjesh e tmerresh tĂ« pafundme, biblike ndĂ«r shqiptarĂ«t. VetĂ«m kĂ«to kronika po tĂ« paraqiteshin para opinionit publik ndĂ«rkombĂ«tar do tĂ« mjaftonte pĂ«r ti konsideruar  pesĂ« shekuj pushtim si pesĂ« shekuj gjenocid tĂ« turqĂ«ve mbi shqiptarĂ«t.
Edhe në qindvjeçarin e shtetit shqiptar janë parë aleanca turko-serbe në dëm të interesave të shqiptarëve. Le të kujtojmë konventën jugosllavo-turke të vitit 1938, e cila ishte në kuadër të programit shovinist për spastrimin e Kosovës prej shqiptarëve. Dhe e vërteta është se turqit i ndihmuan serbët të zbojnë nga Kosova me qindra e mijëra shqiptarë duke e zvogëluar numrin e popullsisë. Por edhe më pas Luftës së Dytë Botërore ka marrëveshje si ajo e quajtur Pakti Ballkanik mes tre shteteve: Turqi-Jugosllavi-Greqi, në sajë të të cilit u bë shpërngulja e mbi 400 mijë shqiptarëve nga Kosova duke u dhënë kalimin në Turqi.
Historia e ka treguar se miqĂ«sia nuk Ă«shtĂ« ajo qĂ« shprehet me fjalĂ« tĂ« bukura nĂ«pĂ«r vizita e mitingje, por ajo qĂ« realizohet nĂ« praktikĂ« dhe ajo nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« se anipse nĂ« Turqi jetojnĂ« mbi 5 milionĂ« shqiptarĂ«, as nuk diskutohet qĂ« ky komunitet i madh shqiptarĂ«sh tĂ« ketĂ« ato tĂ« drejta qĂ« gĂ«zojnĂ« tĂ« gjitha komunitetet nĂ« vende tĂ« qytetĂ«ruara. KĂ«shtu qĂ«, megjithĂ«se nĂ« dukje Greqia e Turqia shtiren se kanĂ« kontradikta, kur bie fjala pĂ«r qĂ«ndrimin ndaj shqiptarĂ«ve qĂ« gjenden nĂ« kĂ«to shtete, tĂ« dy kĂ«to mbajnĂ« njĂ« qĂ«ndrim arrogant, mospĂ«rfillĂ«s dhe as qĂ« flitet pĂ«r respektimin e tĂ« drejtave tĂ« shqiptarĂ«ve. Çdo iluzion i krijuar nga propagandat qĂ« inspirojnĂ« ekspansione e kĂ«rkojnĂ« tĂ« ngjallin fantazmat historike si perandoria osmane apo megaloidheja, e mĂ« tej pĂ«rrallisje si Kosova- djepi i SerbisĂ«,  duhet tĂ« na bĂ«jnĂ« tĂ« jemi syçelĂ« e tĂ« mos e humbim mendjen pas miqĂ«sive tĂ« rreme tĂ« atyre qĂ« natĂ«n tĂ« vrasin e ditĂ«n tĂ« qajnĂ«.

WORLD POETICA CHANNEL


Editor: ©