Shkrim
botuar në Francë në vitin 1653:
Kush
ishte Gjergj Kastrioti sipas At Nicolas Caussin
Nga AURENC BEBJA
Prifti, At Nicolas Caussin, ka lindur në vitin 1583 në
qytetin francez të Troyes. Ndërroi jetë në 1651. Dy vite më vonë, në 1653, u
publikua libri i tij me titullin “Oborri i shenjtë i At Nicolas Caussin””,
me një volum prej 748 faqesh. Në këtë libër gjejmë shkrimin i tij të shkurtër,
por tepër interesant, për heroin tonë kombëtar, princin e Matit dhe mbretin e
Shqiptarëve, Gjergj Kastriotin, Skënderbeun.
Shkrimi titullohet: “Georges Castriot”.
Rikthimi i tij në shqip ishte disi i vështirë, sepse është shkruajtur në
frëngjishten e vjetër. Si fillim, më është dashur ta risjell atë në
frëngjishten e tanishme, dhe në vijim ta përshtas në gjuhën tonë. Jam munduar
tu qëndroj besnik fjalëve të autorit, megjithëse nuk ishte një mision tepër i
lehtë, por mundi ia vlen për vepra të tilla, të cilat janë të rralla dhe me
rëndësi kombëtare.
Kush ishte Gjergj Kastrioti? Ja rrëfimi i At Nikollas
për heroin tonë :
Fillimet e Gjergj Kastriotit
Shoh në Kastriotin, dikë më të madh se Leonidasi dhe
Themistokli, shoh Pirron, shoh Aleksandrin e Madh, edhe pse armiqtë e tij ishin
më të fortë sesa ata të Maqedonasit, pra guximi i tij nuk duhet nënvleftësuar.
Ai ishte ushtar para se të bëhej burrë, dhe natyrshëm u gjet me shpatë në dorë
dhe kurajo në zemër.
I madh, me një fytyrë magjepse, i fuqishëm dhe i
shëndetshëm, sytë e tij kompozoheshin mes ylberit dhe rrufesë, duart e tij qenë
krijuar për të mbajtur shkëndijat e rrufesë, këmbët e tij nuk ngjasonin me
asnjeri, të gjitha këto tipare paralajmëronin famën (suksesin) e tij.
Si Shqiponjë e vogël, filloj që në fëmijëri të luajë
me rrufetë. Këtij Herkuli iu desh të fillojë dhe tu marrë frymën gjarpërinjve
të djepit të tij, iu desh të ushqehej në mes të armiqve dhe të luftojë që i
mitur kundra të rriturve. I ati, Gjon Kastrioti, i cili kishte pak forca dhe
shumë fatkeqësi, u detyrua ta dërgojë peng dhe të rritet tek Turqit e Muratit.
Pallati sulltanor i imponoj emrin Skënderbe, që është
ai i Aleksandrit, emër i cili i solli mbarësi dhe e respektoj me plot fjalën. U
trajnua në të gjitha ushtrimet e milicisë së akademisë Turke, ku ia arriti me
forcë, aftësi, e miratim, dhe ku secili e shikonte atë si një mbështetës të
veçantë të Perandorisë së Muhamedit.
Por ai, në zemër kishte gjithmonë Jezusin, mendonte
gjithmonë të gjente mënyra për tu shkëputur nga Perandoria. Në brendësi të
shpirtit të tij, kishte një flakë, e cila e përvëlonte për zellin që kishte për
të rimëkëmbur altarët e krishterëve të vrarë dhe të shkatërronte Shtetin e
osmanlinjve.
Dyshimet dhe kurthet e Sulltan Muratit
Sulltan Murati filloj të kishte frikë nga skllavi i
tij, dhe pati frikë të ushqejë në Pallatin e tij një luan që një ditë do të
ishte i aftë ti tregonte dhëmbët.
Në beteja të ndryshme, tentoj ta fuste në kurth për ta
zhdukur duke përfituar nga guximi i pafundëm i Skënderbeut. Një “ scythe”
(banorë i lashtë i Azisë qendrore) kishte ardhur në oborrin e Muratit për tu ndeshur
në një kafaz të mbyllur me rivalë të tjerë për jetë a vdekje. Fitoj duele të
shumta dhe kishte besim të tepërt në forcën e tij. Secili rrotull kishte frikë
kur guximtari Kastriot u ndesh me të, por ai i drodhi qafën me një dorë, dhe e
vrau me tjetrën. Ata që nuk u mërzitën e duartrokitën.
Meqë ky duel i doli huq Muratit, ai gjeti një rast
tjetër nëpërmjet një kalorësi persian, i cili kërkonte me ngulm të bëntë duel
me heshtë (shtizë). Ishte një burrë që e njihte mirë këtë profesion, i cili
lëvizte nëpër qytete dhe provinca, ku kërkonte përballje me kundërshtarë për tu
përmirësuar dhe rritur reputacionin e tij.
Duhej një David për këtë Goliat, Aleksandri ynë i ri,
vrapon drejt tij si një shqiponjë, e tërheq zvarrë dhe e shtrin për tokë
persianin, i cili villte shpirt e gjak.
Por Murati, i cili luante personazhin e Saulit
(mbretit të parë të izraelitëve), nuk reshti kurrë së gjeturi raste të tjera
për të ushtruar Davidin e tij. Në luftë, i dha punë nga më të ndryshmet, por
Skënderbeu korrte gjithmonë sukses, transformonte në trofe të gjitha çështjet
që mund të shkaktonin rrënimin të tij dhe kthehej i gjallë nga goja e luanëve.
Ngjitja e Gjergj Kastriotit, rënia e Sulltan Muratit
Sulltan tradhëtari i thurte fjalë (lavde) të bukura
Skënderbeut…I premtonte se do ti dorëzonte Shtetet (Tokat) pas vdekjes së
babait, por ditën e fundit të jetës së Gjon Kastriotit, fjalë e tij dëshmuan se
ishin mashtrime dhe premtimet i mori era.
Skënderbeut i kishte sosur durimi dhe vendosi të marrë
Mbretërinë e Shqipërisë me një lojë taktike delikate. Lajmi bujshëm shkon në
Pallatin e Sulltanit, dhe të gjitha qëllimet e Muratit ishin hakmarrja. Hali
Bassa (Ali ose Halit Pasha) dërgohet me 40 mijë ushtarë për ti dhënë fund kësaj
situate. Por të gjithë trupat e tij u shpartalluan dhe nuk u mbeti asgjë për tu
krenuar, përveçse ndoshta humbja ndaj Kastriot trimit…
Çfarë mund të themi më shumë për madhështinë e
Skënderbeut ? Fytyra tiranike dhe e ashpër e sulltanit, e cila pati qenë e
tillë gjatë gjithë jetës së tij, u zbut dhe mori shenjat e një lutësi. Ai
kërkoj paqen, por ia refuzuan, kërkoj një marrëveshje por e përçmuan. Arrogant,
i ndjerë i provokuar, erdhi me 200 mijë ushtarë në Krujë, në kryeqytetin e
Kastriot guximtarit (Sulltani dështoi plotësisht). Ai që kishte jetuar me lavdi,
vdiq nga trishtimi i poshtërimit të tij dhe mori me vete në botën tjetër
pafuqinë dhe dëshirën e përjetshme të hakmarrjes.
Mehmeti, djali i tij, terrori i Universit, i cili
rrëzoi dy Perandori, pushtoj 200 qytete, vrau 20 milion njerëz, erdhi dhe dështoi
po në këtë vend shkëmbor. A ishte e nevojshme gjithë kjo gjakderdhje për të
shkruajtur mbi trofetë e Kastriotit titullin i Pamposhtur?
Homazh për kontributin e Gjergj Kastriotit
Kush do ta kishte besuar së një njeri i vdekshëm do të
arrinte deri në këtë pikë? Sigurisht, duhet pranuar se ai e huazoj emrin e tij
tek Zoti për të gjitha këto, dhe anasjelltas Zoti i huazoj krahun e tij.
Thuhet për të që nuk refuzoi kurrë një betejë, kurrë
nuk e ktheu shpinën, kurrë nuk u plagos, përveçse një herë fare lehtë. Ai ka
vrarë dy mijë barbarë me dorën (shpatën) e tij. Mehmeti, djali i Muratit,
dëshironte të prekte këtë shpatë të cilën Skënderbeu përdorte, e admiroj atë
edhe pse ishte e larë me gjak turqsh. Atij i ra në dorë shpata e çelikut, por
kurrë krahu që e përdorte.
O Kastriot trimi, në qoftë se katolikët mundën të
shpëtonin nga tirania e Sulltanëve, kjo mund të ndodhte falë teje. Duhet pohuar
që plagët tona ishin të pashërueshme, dhe përçarjet mes nesh na penguan ti
sillnim ndihmë dorës tënde hyjnore. Ethet të morën jetën në qytetin e
Lezhës…Pasi jetove si Komandanti më i admiruar, ti vdiqe si një fetar i
vërtetë, duke prekur të gjithë zemrat e atyre që tu përkushtuan me shumë
ndjeshmëri…
Dhe tani, ti nuk ke nevojë që të të gjejmë varrin,
sepse memoria jote ka gjetur po aq monumente sa ka zemra ndër shekuj.
Burimi :
© Dars (Klos), Mat – Albania
