Qitapet e Qatipët e demokracisë- nga Kolec Traboini

QITAPËT E QATIPËT E DEMOKRACISË

(Vazhdimi i shkrimit “Hëna verdhane e Ben Blushit” tashmë në festivalin merre-lëre të librave)

Nga KOLEC TRABOINI

Në festivalin e merre-lëre të librave në Tiranë, ku do të jepet çmimi i ri në fshat të vjetër “A. Klosi”, që ditën e parë u vu re se një libër, anipse pak më shumë se 100 faqe, që po sillej si ato mallrat që i lëvizin nëpër porte me elektrokarro.

Se vërtet ishin barrë e rëndë ato mijëra libra të bëra dëng e me të njëjtin emër “Hëna e Shqipërisë” kur në të vërtetë në kopertinë nuk duket askund Shqipëria, por fytyra plot shkëlqim e mirëqënie e deputetit të partisë në pushtet Ben Blushi. Një marramendje kjo kur shkrimtarët, sado të mira t’i kenë veprat e tyre, nuk pretendojnë të shesin më shumë se dhjetë libra e jo më t’i transportojnë me vinça. Llogaria është bërë që botuesi i Hënës së verdheme të Ben Blushit të nxjerrë fitime financiare, por edhe politike. Henri Çili, sejmeni i përunjur i kryeministrit të djeshëm, boton e pompon librin e deputetit socialist Ben Blushi, kësisoj kemi aleancat e atyre që ndërrojnë kolltukët e bëjnë sikur janë kundërshtarë veç për të ndërsyer popullin.

Ndërkohë autori bashkë me fitimin ka edhe një show mediatik për t’ia patur zili edhe nobelistët. Kësisoj fryrje tollumbacore kemi parë në kohën e veprave të Enver Hoxhës, por më pas përsëritur hareshëm nga beniaminët e politikës. Ndaj sapo pashë ngarkesën si në hapësirat portuale të Durrësit më shkoi mendje tek vepra “Shënime për Lindjen e Mesme”, ku diktatori kishte shkruar edhe një kapitull të madh për konfliktet fetare, konflikte të cilat tani i analizon deputeti Ben Blushi në terrenin shqiptar.

Sa bukur dinë t’i bëjnë punët qatipët e politikës mendova. Shkruajnë dhe qitape dhe është e detyruar ta lexojë tërë kazaja. Jemi a nuk jemi ende në kohën e qoftëlargut?

Shembujt që sjell Ben Blushi në libërthin e tij janë mbresa filmash(“në Shqipëri lulet i hanë gomerët”) apo informacione të vonuara mbi incidentet në Mexhlisin e perandorisë osmane, referenca me të cilat merren historianët, osmanologët e jo ata që flasin në emër të sovranit për punët e hallet që ka sot Shqipëria, çfarë të bën të mendosh se ende ka njerëz që shkruajnë me mendësinë e qatipit e të qitapit. Pra duke sjellë ca thënie a episode parashekullore e duke i aktualizuar si në kohën e mereqepit, sikur për 100 vjet të kishim mbetur aty ku kemi qenë e asgjë nuk ka lëvizur në mentalitetin e shqiptarit.

Në parlamentin turk vërtet kanë ndodhur kësisoj ndeshjesh e grindjesh  siç citon Beni në libërthin e vet, sepse kanë qenë edhe në perandori forca politike kundërshtare. Ka pasë opozitë edhe në Mexhlisin otoman.  Ismail Qemalin nuk e kanë rrahur vençe si të rrahin (apo vrasin sot)  por i nxehur Dervish beu nga Serezi i Maqedonisë, i ra me shpullë Ismail Qemalit. Hasan Prishtinës i erdhi aq keq, saqë i kërkoi dyluftim deputetit të Maqedonisë. Mirëpo, ndërhyri Ismail Qemali: “Biro! Ti i duhesh Shqipërisë” kështu thotë historia për duelin që nuk u bë kurrë. Kësisoj  autori i Hënës rrënuese nuk ka asgjë të re në shembujt që sjell. Ka një libër Hasan Prishtina botuar këtu afro 93 vjet, në vitin 1921,  "Shkurtim kujtimesh për kryengritjet e vitit 1912" që tregojnë shkaqet e kryengritjes që sollën pavarësinë e jo për ca grindje në mexhlisin turk ku na paska vepruar inati personal më shumë se ndjesia kombëtare.

Se ku po shkojmë, pyetja që e rrënqeth deputetin e Elbasanit (anipse nga babai është prej Korçe) me rezidencë në Tiranë, Ben Blushin, në fakt duhet populli të pyesë parlamentarët e jo të pyesë deputeti popullin. Këtu në Shqipëri dëgjon mrekullira me Nastradin. Ky deputet me listë, kur u sajua gurguleja me kimikatet e Sirisë, doli në publik në nahi të Elbasanit si një adoleshent e tha se unë jam kundra nëse qeveria merr një vendim të tillë, sikur të mos kishte forume partia e tij, doli pra përkrah të pizmosurve me frymë antiamerikane, sikur Amerika do të hidhte bomba kimike në Shqipëri. Në fakt u përzie me mediokritetin e turmës thjesht për t’i bërë  karshillëk Edi Ramës. Në të vërtetë këtë lojë antiramë e bëri  me koshiencë sepse dëshiron të vijë në krye, mirëpo i ka të gjitha gjasat që në zgjedhjet e ardhshme jo të ngjitet më lart por të mos jetë as deputet e kjo e tmerron autorin e librin “Hëna e Shqipërisë”.

Ajo çfarë e intrigon Ben Blushin, deputetin e partisë në pushtet, është mendësia e shqiptarëve të cilët i sheh nga maja e Pikaloit. I duken të vegjël, i duken mizantropë, i duken injorantë nga ata që i japin të hajë gomarit lule, kryekrejet i sheh shqiptarët si një specie në zhdukje me ca llogari fantazore se të varfërit zhduken duke mos u riprodhuar, ndërsa të pasurit mbijetojnë e Shqipëria shkon në një milion e gjysëm e asnjë çik më tepër. Kështu thotë Ben Blushi duke na bërë mësime maltiusiane, pse jo edhe neomarksiste që kapitalizmi i bën varrin vetes.

Në aspektin tjetër se si janë shqiptarët e kanë thënë udhëtarët e ndryshëm që në kohën e Skënderbeut e më pas Mevla Çelebiu e nuk ka mbetur ta shkokolisë a ta kullandrisë këtë muhabet Ben Blushi që ngroh vezët në parlament. Nuk është asgjë e re edhe kjo. Por në një shtet provincial si Shqipëria çdo person publik kur flet e konsideron se kjo është hera e parë që shtrohet e zgjidhet një çështje. Ai e vetëm ai është i pari dhe i fundit. Duke e parë këtë mani, tashmë në modë në Tiranë,  kam qenë e mbetem kundër beniaminëve të politikës që i përkëdhelin sedrën vetes, shkruajnë ca përsiatje për dy muaj dhe ja libri, shoqëruar me kokorisje.

Po le të shkojmë më përtej faqeve të libërthit, Hëna e gremisur, mos vallë e pamë deputet Benin të thojë një fjalë të vetme në parlament? Përse është Parlamenti, për sojllitë ëndrrimtarë apo njerëz praktikë që zgjidhin probleme. Nëse merr paratë e popullit, shpërbleja me mund e sakrificë këtij populli, fol në emër të interesave të tij e mos rri nën hije. Të qëndruarit në hije e dalja me ca libërtha për t’i shitur e bërë bujë dhe për fituar para del në prioritet, kësisoj  meqënëse Median e kanë në dorë e vërtisin si topsheqeri, gjejnë frymën e mirëkuptimit, të interesit  dhe kështu puqen sejmenët e kryeqeveritarit të djeshëm me deputetin e partisë në pushtet. Për këtë nuk flet as Beni e as askush. Edhe Media hesht për këtë.

Nuk kundërshtojmë faktin se ka një mentalitet turqeli në administratën shqiptare, por është në zero influencë kushdo që mendon se i di të gjitha, i jep mend njerëzve ndërkohë nuk e lozin as qimen për të ndryshuar gjendjen. Këtij vendi nuk i bëjnë punë as teorizimet e as llafeeollogjitë, por prakticiteti, anzhazhimi qytetar për t’i lëvizur gjërat në kahjen e duhur. Llafet le t’ua lënë atyre që kanë veç çelësat e kashtës. Ben Blush- deputeti, duhet të lëvizë, të flasë atje ku është për të folur, sepse për atë e paguan populli si deputet. Deputeti Ben Blushi në Kuvend hesht, e heshtja e tij  është irrituese më shumë sesa llomotitjet e opozitës e cila mesa po shihet ka arritur ta stepë pozitën apo më e keqja, ka gjetur mirëkuptimin e saj për të mos u dënuar për veprimet shkatërrimtare e vjedhjet spektakolare që i është bërë shtetit shqiptar nga kastat e politikës.  E në këtë pozitë  anemike është edhe Ben Blushi me qitapët e tij.

Guzhina universitare e Çilit del e jep njoftimin se janë shitur deri më tani 3000 kopje të librit me përçartje “Hëna....” e Blushit. Guzhina po guxhinë, por do të këshilloja lexuesit të mos nguten të blejnë të tillë libra politikanësh me prognoza mjerane, të cilët edhe vetë si politikanë-autorë veprojnë si personazhe letrare, ta zëmë Obllomovi me papuçet e tij që nuk doli e nuk doli kurrë deri tek dera e oborrit. Lërini pra të bëhen stok me qitapë e me qatipë e asesi të mos ndihmoni të dhjamoset politika që nuk bën asgjë tjetër veç ushqehet me djersën e popullit dhe ngroh vezët e veta në parlament. Dhe kësisoj, njerëzit që janë në pikë të hallit të detyrohen të paguajnë dyfish, edhe për qitapin, edhe për qatipin, s’e dinë si t’i molloisin punët e veta qafirët e demokracisë. Në mbyllje do të thosha se këta politiko-shkrimtarë që janë bërë një tufë tashmë e pompohen llahtarshëm nga Media,  po shfaqen gjithnjë e më shumë  tipikë si “Çabytha” personazhi i romanit ironik i sapobotuar i shkrimtarit Agim Gjakova “Rrëfimet”. Sukses i padyshimtë i demokracisë edhe ky, që personalitetet politike në Tiranë kanë ambicjen e shfrenuar Orwelliane, t’ju ngjajnë personazheve groteske në Prishtinë.

NEXT: STINA E MJEKRRAVE TE HAJTHSHME
http://traboini1.blogspot.com/2014/04/stina-e-mjekrrave-te-hajthshme-nga.html

🔴 Stina e mjekrrave të hajthshme - nga Kolec Traboini

STINA E MJEKRRAVE TË HAJTHSHME

Nga  KOLEC TRABOINI

Jemi mësuar që me mjekra të shohin figurat e shënjtorëve. Padyshim edhe në fytyrat e heronjëve të lashtësisë, të filosofëve e artistëve, në shtatoret që ka ruajtur dheu, pas rrënimeve që solli sa natyra po  aq vetë njeriu, gjejmë pra figura me mjekërr. Krishtin e Muhametin padyshim nuk mund ti përftyrojmë pa mjekërr. Kristianët ndërkohë që ruajtën shumëçka nga mësimet e Krishtit, apo simbolikat që lidhen me të, si ta zëmë zakoni i pirjes së verës, nuk u ruajt nga katolikët  mjekrra,  e mezi po  kemi aty këtu  ndonjë prift me mustaqe. Orthodoksët me pretendimin se vetëm ata janë kristianët e vertetë e të drejtë, e ruajtën mjekrrën si simbol. Kështu kudo që gjen priftërinj orthodoksë gjen dhe mjekrra, madje kreshnike.

Ndërkohë popullsia që i përkiste këtyre kontensioneve fetare kristiane  nuk u tundua të mjekërrzohej,  madje edhe ata që e kishin  e hoqën sepse kësisoj sillte një pastërti më të madhe dhe bukuri në paraqitje. Klerikët islam e ruajtën edhe ato si orthodoksët  simbolikën mjekërrore, dhe me një fanatizëm fetar u krijua një mikroklimë e tillë që mbajtja e mjekrrës të shprehte edhe përkushtimin e thellë deri në sakrificë  ndaj fesë,  shto mbajtjen e gjithçkaje të vjetër në mosndryshim përballë një bote që gjithnjë ndryshonte mënyrën e jetesës.

Kuptohet se Shqipëria këtë mjekërrzim të shfaqur si përkatësi fetare pas pavarësisë mund të ketë ruajtur aty këtu, por nën influencen e kulturës perëndimore ku shumica e shqiptarëve të rinj kryenin studimet, bëri që mjekrra sa vinte e humbiste terrenin në fytyrat e shqiptarëve. Kuptohet se me ateizmin e sistemit monist, anipse nuk e ndaloi mjekrrën me ligj, nuk u duken më mjekrrat në Shqipëri. Kjo ka edhe spjegimin tjetër veç asaj që u quajt shfaqje e huaj, ku kishin kohë shqiptarët të merreshin me përformimin e mjekrrave kur kishin aq shumë telashe e aq shumë pamundësira.

Por erdhi demokracia sado e kufizuar që lëshoi shumëçka në udhë të vet pa krye. Kësisoj u rishfaqën edhe mjekrrat,  paradoksalisht erdhën në një kohë që kishte shumë varfëri e  pisllëk dhe kësisoj të mjekërrzuar rishtazi nuk u panë for hijshëm nga popullsia. Të ishe emigrant e të mbaje mjekërr tregonte se ose nuk kishe një strehë, nuk kishe as mundësi të laheshe e  të rruheshe, ose ana tjetër imitoje artistët estravagantë perëndimorët të viteve 60-70 për të mos u dukur si një fshatar i provincave të humbura të Shqipërisë mbetur në izolim për pesëdhjet vjet. Por edhe kjo faze e dhjetvjeçarit të fundit të shekullit XX u krye e në fillimin e shekullit të ri nisi të bjerë interesi për mjekrrën si maskim apo si tendencë për tu shfaqur medemek europian i kulturuar, së pari se europianët e tejkaluan edhe vetë këtë mode, por edhe shqiptarët nisën ti kushtojnë më shumë  vemëndje pastërtisë aq më tepër se mjekrra nisi të marrë një simbolikë tjetër, atë të fanatizmit fetar orjental.

Shfaqja në këtë botë e Bin Ladenit dhe pasuesve të tij solli edhe erën e re të mjekërrzimit, tashmë jo si modë por si një unitet e manifestim fetar. Këtu nuk kishte më asnjë rëndësi a i kishe kushtet të mbaje mjekërr në aspektin se ajo kërkon pastërti, përkundrazi lihej me një rritje të lirë e pa asnjë rregull estetik, si punë shkurresh të egra. Ndryshe nga njerëzit e kulturës dhe të artit që nëse linin mjekërr bënin kujdes për të duke i lënë vend që të shprehin talentit e vet edhe berberët stilistë, këta të tjerët, që i përkisnin njerëzve që nuk kishin fare të bënin me kulturën, të jepnin përshtypjen se je përpara një pylli ku mund të rriteshin të gjitha llojet e bimëve e drurësh e askush nuk tregonte kujdes për të. Kush ka patur rastin të udhëtojë nëpër kësisoj pyjesh që u themi të virgjër, një lloj xhungle, gjithmonë është shoqëruar me një frikë drithëruese,  e spjegueshme kjo prej drojës se prej këtij pylli mund të shfaqej befasisht çdo lloj kafshe e egër dhe e rrezikëshme. Në fakt kësisoj edhe ka ndodhur e  jo vetëm në pyjet por edhe në shoqëritë njerëzore. Të drithëron e tmerron mendimi i kamikazhëve që shfaqen krejt ngjashëm me daljen e kafshëve të egra nga pylli dhe hedhin në erë avionë udhëtarësh, stacione trenash apo lokale publike pa patur mëshirë për njerëzit e pafajshëm.

Tashmë mjekrrat tek ne janë një realitet, ndoshta jo dominues e zotërues por kanë zënë të shfaqen e të fitojnë mjaft terren në përditshmëri. Ca thonë se për mbajtjen e mjekrrës dikush andej nga thellësia e Orjentit edhe të stimulon, të lidh një pension të vogël të paktën sa për të mbajtur frymën se ky shtet të lë të vdesësh urie. Pra paskemi në shoqërinë shqiptare edhe një kategori mjekërrzimesh për mbijetesë. Nuk ka pse tu themi “Pse?” këtyre njerëzve sakohë që shteti dhe instancat e pushtetit e politikës as që e vrasim mendjen se si ti zgjidhin problemet e papunësisë që është kryeproblemi vrastar i këtij vendi.

Ka edhe një grupim fetaresh islamikë të cilët mbledhur pas një sekti konservator e fanatik e manifestojnë mjekërrzimin duke e bërë sa më të pranishëm në shfaqjet publike me qëllim të përhapjes së itharëve të saj. Shumimin e mjekrrave publike ata e konsiderojnë një fitore që do të kurërozohet me islamizimin politik dhe me premisë marrjen e pushtetit. Ata janë programuar asisoj dhe janë në vazhdën e punës së vet, me një kushtëzim,  sa më e mjeruar të bëhet jeta e njerëzve aq më dominant do të jenë ata, radikalët fetarë. Megjithëse frikë e panik nuk ka pse të kemi, por gjithësesi mendjelehtësia e figurave të politikës e të pushtetit të cilët nuk bëjnë asnjë kujdes për njerëzit,  por i lënë ata në fatin e vet të mjerushëm, është një ndihmesë e madhe për shkarjen në ekstremizma të shumëllojshme.

Po a është çdo lloj mjekërrzimi shfaqje e mentalitetit fetar? Sigurish që jo.  Dhe padyshim që askush nuk ka ndërmënd të diskriminojë ata që e kanë mbjellë rasatin e mjekrrave në fytyrë të vet  sepse jetojmë në një vend të lirë,  por nuk është e drejtë dhe as e dobishme të jemi indiferent, të bëjmë sikur nuk shohim, të bëjmë sikur nuk ka probleme në këtë vend, dhe se edhe shfaqja e shumimi i mjekërrzimit nuk e ka një shkak e nuk e ka edhe një kosto, akoma më tepër  dhe një pasojë në balancat sociale në aspektin e larmisë së religjioneve në Shqipëri.

Përtej kësaj,  vihet se se ka edhe një mjekërrzim allasoj, pak më kontemporan që mund ti kenë nën ndikimin e disa artistëve me famë por ekstravagant. Dihet se një shoqëri foshnjore në zhvillimin e kulturës i shfaqet një mani kolektive, si një lloj majmunërie duke imituar gjithçka çfarë sheh në botën e zhvilluar. Thamë se disa të rinjë shqiptar, pas hapjes së Shqipërisë, nisën të imitojnë ato moda e modele që kishin parë në ekranet televizive e që për ta qe e ndaluar. U shfaqën mjekrrat artistike( artistike u thënshin) ca si Kardinali Rishelje, ca si Don Kishotë e ca të tjerë me mjekrra piktoreske alla Miguel de Cervantes Saavedra. Në të vërtetë këta u shfaqen si ilaritete sepse ajo kohë ishte e perënduar në modë. Kësisoj mjekërrzimi me tendenca të sforcuara deri në raskapitje për tu dukur modern, në të vërtetë tregonte diçka tjetër,  se sa anakronikë e démodé jemi. Gjithësesi këta lloj mjekrrash janë me shpenxime, madje shpenxojnë më shumë kohë e para se vetë gratë e tyre. Dhe ja ku i kemi edhe në parlament edhe në qeveri edhe në krye të insitucioneve mjekërrzimet  “artistike”.  Ca me humor thonë ( ndoshta zërat dalin nga opozita) se Kryemimistri, meqë i ka dobësi kategorinë e njerëzve me mjekrra të estetizuara skajshëm, kur hartonte listen e drejtuesve të institucioneve i binte ballit me dorë se nuk po gjente në Shqipëri njeri me mjekërr intelektuale të denjë ta zëmë për drejtor të Galerisë së Arteve. Pa ç’pa dhe e tërhoqi një emigrant shqiptar nga Franca. Tani në të vërtetë Galeria e Arteve Figurative,  ka një drejtor me një mjekërr të stilizuar pak si Vincent e pak si Paul Gauguin, e denjë për tu shfaqur si progres shqiptar në kulturën europiane. Por ama ekspozitën "PranverArt 5" e pamë në Muzeun Historik Kombëtar e jo në Galerinë e Arteve, çfarë tregon se mjekrrat institucionale  i kemi të bukura, progresive, por punët nuk i kemi po aq.

Por shkoni më tej e vini re me kujdes kush janë drejtuesit e institucioneve kryesore kulturore në Tiranë. Pas Galerise, kaloni tek Teatrin Kombëtar që është fare pranë. E njëjta zgjidh-zgjedhje… Aq ngushtë ka vajtur puna sa dalin fjalë hokatare se ka një inkursion të fshehtë të pozitës për ti marrë apo huazuar ndonjë  figurë mjekrrore opozitës për ta vënë në krye të ndonjë institucioni, e nuk është çudi të riciklohet edhe ndonjë mjekërr  mberthejcore. Ca thonë se Kryeministri edhe këshilltarët i zgjodhi me mjekrra artistike, por më tej edhe një këshilltar nga Kosova që piketoi ishte i stafit filosofik mjekrror, a thënë ndryshe, mjekrra më e hijshme e Prishtinës.

Kësisoj, që të rrimë shtrëmbër por të flasim drejtë, mjekrrat nuk i kemi vetëm tek Xhamia e Dine Hoxhës në rrugë të Kavajës apo dhe rreth xhamive të tjera, nëpër dyqanet e shumta “Hallall” që kanë zënë çdo skutë të Tiranës, të cilat e vënë në panik për ardhmërinë deputetin socialist Blushi, por i kemi edhe nëpër institucionet kryesore të kulturës.

Madje, hëmmmm…., në parlament, në krahun e majtë të deputetit socialist Blushi qëndron një mjekërr socialiste madhështore e denjë për tu bërë ministrore, por ideale do të ishte të bëhej edhe mjekërr presidenciale.

Mesa duken bathët në këtë provincën tonë habitore,  këto mjekrrat institucionale për të cilat tregohet përkujdesje qeveritare nuk ja zënë sytë askujt, madje as opozitës,  sepse shihen si mjekrra të hajthshme, të buta.

Botuar në gazeta SOT 24 prill 2014, f.17

Edgar Allan Poe - më së fundi i kthehet vendlindjes- nga Kolec Traboini

EDGAR  ALLAN  POE - MË SË FUNDI I KTHEHET VENDLINDJES

Nga qëndrimi i gjatë mohues, mesa duket diçka ka ndryshuar në vitin 2014, këtë vjeshtë shtatorja e Edgar Allan Poes, që shihet në këtë foto  të "The Paris Review" do të vendoset në një shesh të Bostonit, vendlindjes së poetit.

  Nga  KOLEC TRABOINI

Sa më shumë shkonin vitet, aq më tepër rritej fama e këtij shkrimtari që tashmë mbarë bota e konsideron si një gjeni. Shumë qytete në Amerikë e kanë nderuar duke krijuar muzeume apo buste e pllaka përkujtimore nëpër vendet ku ka jetuar. Por veç kurrkund nuk ka një muze ku të shkruhet e thuhet se këtu ka lindur gjeniu Edgar Allan Poe. Shumë kush e kapercen këtë moment të jetës së shkrimtarit, madje edhe kur e dinë vëndlindjen e tij, për të cilën vjen në ndihmë edhe epistolari i vetë Allan Poes, thëniet e tij.

Mattheu Pearl nga Kambridge Massachusets, author i veprës , "Hija e Poes” shkruan se :”Kurrsesi nuk shtrohet çeshtja se Poe e abandonoi Bostonin, përkundrazi shtrohet çeshtja tjetër, pse Bostoni vazhdon ta abandonoje Poen”.

Kjo është një e vertetë e dhimbshme për dashamirësit e letërsisë aq më tepër kur ndër njëmijë reliket historike që ka Bostoni, si një qytet i madh turistik, nuk ka as muzeum e as statujen e tij në ndonjë nga sheshet e veta të shumta kur këtë e kanë dhe komunitetet nga Europa, ta zëmë grekët kanë organizuar një shesh me monumentin e Aleksandrit të Madh që e konsiderojnë të vetin. E vetmja shenjë që tregon lidhjet e Edgar Allan Poes me qytetin e Bostonit është një pllakez e vogël përkujtimore në vendin kur ka lindur poeti, në faqen e murit të një dyqani valixhesh e çantash. Ndoshta ky indiferentizëm është shkaku që shoqata e studimeve për veprën e Poes e kishte lënë kryeqendren e Nju Inglandit jashtë programit për festimin e 200 vjetorit të lindjes së shkrimtarit qe u organizua në vitin 2009.

Në ditën e 19 janarit, në Boston nuk u pa kurrfarë veprimtarie që të binte në sy, ndërkohe që u përkujtua me nderime të medha në tërë bregun lindor të Amerikës, që nga Baltimorja, Riçmondi, Filadelfia dhe Sharleston, ku admiruesit e tij u mblodhën dhe dëgjonin në heshtje medituese “ Raven” të Egdar Allan Poes.

Shtëpia, për të cilat studiuesit thonë se ka lindur ky gjeni i letërsisë botërore, nuk ekziston më. Diku pranë Theater Distrikt në Boston është një park-ofiçinë e madhe e ndërtesës shteterore të transportit. Në vitin 1960 shtëpia ku kishte lindur poeti u prish, ndersa në 1989 një seksion i rrugës Carver Street ishte riemeruar me emrin Poe, mirëpo sot kurrkund nuk ka ndonjë shënim apo tabelë që të tregojë se ky seksion rruge ka emrin e poetit.

Edgar Allan Poe ka lindur në Boston me 19 janar 1819. Prindërit e tij Eliza dhe David Poe ishin aktorë shetitës dhe jepnin shfaqje në këtë qytet.

Sipas studiuesve, kur Poe ishte një vjeç, prindërit e tij e lanë qytetin e Bostonit, ndërsa kur kishte mbushur tre vjeç të dy prindërit i vdiqën duke e lënë jetim. E mori për ta rritur familja Allan në Riçmond, dhe për këtë ai emrit të tij i bashkangjiti edhe emrin e familjes së mirëbërësve të vet, pra Edgar Allan Poe.

Është vertetë për t`u çuditur për këtë neglizhencë të Bostonit, këtij qyteti të njohur për emra të mëdhej në letërsi. Këtu admirohet e ruhet plot përkujdesje emri i Longfellout, apo edhe i Hauthorne të cilët ishin bashkohës të Poes dhe në atë kohë vlerësoheshin më shumë se kushdo.

Në sytë e bashkohësve të vet Poe nuk ishte veçse një autor i zakonshëm dhe disi i çuditshëm. Madje sipas të dhënave të studiuesve, Poe dhe Longfellou nuk shkonin mirë me njëri-tjetrin, madje duke përdorur edhe akuza për plagjiaturë.

Në librin e tij të parë "Tamerlan dhe poema të tjera," të cilin e kishte botuar vetë në vitin 1827, kur ishte 18 vjeç, në një stil jo të zakonshëm për kohën tij, libri shënonte autorin vetëm me emrin “Bostoniani”. Disa studiues kanë hedhur idenë se Poe vinte emrin e qyteteve në perpjekje për të shitur librat e vet. Por studiuesi Pearl thotë se Poe vertet shkonte nga një qytet në një tjetër në Bregun Lindor të Amerikës, por më shumë kohe ai ka qëndruar pikërisht në Boston ku dëshironte të kishte shtëpinë e tij.

Në vitin 1845 Poe bëri një lexim katastrofal në Liceun e Bostonit. Shtypi dhe shkrimtarët e tjerë e paraqitën si një dështim të tij të plote. Poe ishte udhëzuar të paraqiste diçka të re që nuk e arriti, madje e cilësuan se poeti u afroi dëgjuesve diçka që pretendohej të quhej poemë, duke shkuar edhe me tej, se autori u paraqit shumë pompoz dhe shumë pretendues.
Duke dashur të mbrohej nga sulmet në shtyp, Poe do të thoshte se leximi i tij ishte veçse një rreng i tij pa të keq për bostonianët.

Në të njejtin vit ai do të shërbente për pesë muaj në ushtri në kështjellën e ishullit në South Boston, ku sipas gojëdhënave kishte dëgjuar rrëfimet e një ish të burgosuri që e frymezuan të shkruante "The Cask of Amontillado .".

Në vitin 1848 kur i kishte vdekur e shoqja, Virgjinia, poeti i madh kishte tentuar të vriste veten duke pirë një doze të lartë ilaçesh. Fatmirësish iu gjend pranë një mik i tij, i cili e ndihmoi që t`i villte e kështu e shpëtoi nga vdekja. Kjo ngjarje kish ndodhur në Boston. Mesa duket gjeniu Allan Poe kishte vendosur t`i jepte fund jetës pikërisht në qytetin ku lindi.

Pasi krijoi kryeveprën e dhimbjes së tij me titull “Eureka” në kujtim të së shoqes, Edgar Allan Poe do të pësonte tronditje psiqike që do ta shkaterronte përfundimisht. Kish derdhur në atë krijim, tërë dufin e shpirtit të tij, tërë dashurinë e dhimbjen dhe nuk i kish mbetur më kurrnji fare force a kurajo për të jetuar. Shkrimtari ndër më të mëdhenjte e Amerikës për të gjitha kohërat, do të mbyllte sytë përjetë në një mënyrë disi enigmatike. Ca shkruajnë se ajo ditë ishte ngjarje e veçante sepse zgjidhej presidenti i Amerikës. Sipas studiuesve gjasat janë që një grup itharësh presidenciale e kishin marrë dhe e kishin rrahur e braktisur në gjendje të dehur. Ashtu mbaroi. I pushoi se rrahuri zemra. Vdekja do ta rrëmbente gjeniun me memorie të humbur, i braktisur e në varfëri, në Baltimore Maryland  me 7 tetor 1849, teksa brigjet rriheshin me tërbim prej dallgëve të oqeanit Atllantik. Që nga ai çast, Edgar Allan Poe do të niste udhën e pavdeksisë në mendjet e zemrat e miliona njerëzve, por edhe nën indiferencen e çuditshme dhe të pakuptueshme të qytetit ku lindi, Bostonit, për të realizuar kështu thënien biblike: “Nuk bëhesh dot profet në vëndin tënd....” 
Nga qëndrimi i gjatë mohues, mesa duket diçka ka ndryshuar në vitin 2014, këtë vjeshtë shtatorja e Edgar Allan Poes, që shihet në këtë foto  të "The Paris Review" do të vendoset në një shesh të Bostonit, vendlindjes së poetit.

NEXT: DREJTESIA ZE LARASKA NE POGRADEC
http://traboini1.blogspot.com/2014/04/drejtesia-ze-laraska-ne-pogradec-nga.html