22 April 2014

🔮 Stina e mjekrrave tĂ« hajthshme - nga Kolec Traboini

STINA E MJEKRRAVE TË HAJTHSHME

Nga  KOLEC TRABOINI

Jemi mĂ«suar qĂ« me mjekra tĂ« shohin figurat e shĂ«njtorĂ«ve. Padyshim edhe nĂ« fytyrat e heronjĂ«ve tĂ« lashtĂ«sisĂ«, tĂ« filosofĂ«ve e artistĂ«ve, nĂ« shtatoret qĂ« ka ruajtur dheu, pas rrĂ«nimeve qĂ« solli sa natyra po  aq vetĂ« njeriu, gjejmĂ« pra figura me mjekĂ«rr. Krishtin e Muhametin padyshim nuk mund ti pĂ«rftyrojmĂ« pa mjekĂ«rr. KristianĂ«t ndĂ«rkohĂ« qĂ« ruajtĂ«n shumëçka nga mĂ«simet e Krishtit, apo simbolikat qĂ« lidhen me tĂ«, si ta zĂ«mĂ« zakoni i pirjes sĂ« verĂ«s, nuk u ruajt nga katolikĂ«t  mjekrra,  e mezi po  kemi aty kĂ«tu  ndonjĂ« prift me mustaqe. OrthodoksĂ«t me pretendimin se vetĂ«m ata janĂ« kristianĂ«t e vertetĂ« e tĂ« drejtĂ«, e ruajtĂ«n mjekrrĂ«n si simbol. KĂ«shtu kudo qĂ« gjen priftĂ«rinj orthodoksĂ« gjen dhe mjekrra, madje kreshnike.
NdĂ«rkohĂ« popullsia qĂ« i pĂ«rkiste kĂ«tyre kontensioneve fetare kristiane  nuk u tundua tĂ« mjekĂ«rrzohej,  madje edhe ata qĂ« e kishin  e hoqĂ«n sepse kĂ«sisoj sillte njĂ« pastĂ«rti mĂ« tĂ« madhe dhe bukuri nĂ« paraqitje. KlerikĂ«t islam e ruajtĂ«n edhe ato si orthodoksĂ«t  simbolikĂ«n mjekĂ«rrore, dhe me njĂ« fanatizĂ«m fetar u krijua njĂ« mikroklimĂ« e tillĂ« qĂ« mbajtja e mjekrrĂ«s tĂ« shprehte edhe pĂ«rkushtimin e thellĂ« deri nĂ« sakrificĂ«  ndaj fesĂ«,  shto mbajtjen e gjithçkaje tĂ« vjetĂ«r nĂ« mosndryshim pĂ«rballĂ« njĂ« bote qĂ« gjithnjĂ« ndryshonte mĂ«nyrĂ«n e jetesĂ«s.
Kuptohet se Shqipëria këtë mjekërrzim të shfaqur si përkatësi fetare pas pavarësisë mund të ketë ruajtur aty këtu, por nën influencen e kulturës perëndimore ku shumica e shqiptarëve të rinj kryenin studimet, bëri që mjekrra sa vinte e humbiste terrenin në fytyrat e shqiptarëve. Kuptohet se me ateizmin e sistemit monist, anipse nuk e ndaloi mjekrrën me ligj, nuk u duken më mjekrrat në Shqipëri. Kjo ka edhe spjegimin tjetër veç asaj që u quajt shfaqje e huaj, ku kishin kohë shqiptarët të merreshin me përformimin e mjekrrave kur kishin aq shumë telashe e aq shumë pamundësira.
Por erdhi demokracia sado e kufizuar qĂ« lĂ«shoi shumëçka nĂ« udhĂ« tĂ« vet pa krye. KĂ«sisoj u rishfaqĂ«n edhe mjekrrat,  paradoksalisht erdhĂ«n nĂ« njĂ« kohĂ« qĂ« kishte shumĂ« varfĂ«ri e  pisllĂ«k dhe kĂ«sisoj tĂ« mjekĂ«rrzuar rishtazi nuk u panĂ« for hijshĂ«m nga popullsia. TĂ« ishe emigrant e tĂ« mbaje mjekĂ«rr tregonte se ose nuk kishe njĂ« strehĂ«, nuk kishe as mundĂ«si tĂ« laheshe e  tĂ« rruheshe, ose ana tjetĂ«r imitoje artistĂ«t estravagantĂ« perĂ«ndimorĂ«t tĂ« viteve 60-70 pĂ«r tĂ« mos u dukur si njĂ« fshatar i provincave tĂ« humbura tĂ« ShqipĂ«risĂ« mbetur nĂ« izolim pĂ«r pesĂ«dhjet vjet. Por edhe kjo faze e dhjetvjeçarit tĂ« fundit tĂ« shekullit XX u krye e nĂ« fillimin e shekullit tĂ« ri nisi tĂ« bjerĂ« interesi pĂ«r mjekrrĂ«n si maskim apo si tendencĂ« pĂ«r tu shfaqur medemek europian i kulturuar, sĂ« pari se europianĂ«t e tejkaluan edhe vetĂ« kĂ«tĂ« mode, por edhe shqiptarĂ«t nisĂ«n ti kushtojnĂ« mĂ« shumĂ«  vemĂ«ndje pastĂ«rtisĂ« aq mĂ« tepĂ«r se mjekrra nisi tĂ« marrĂ« njĂ« simbolikĂ« tjetĂ«r, atĂ« tĂ« fanatizmit fetar orjental.
Shfaqja nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« e Bin Ladenit dhe pasuesve tĂ« tij solli edhe erĂ«n e re tĂ« mjekĂ«rrzimit, tashmĂ« jo si modĂ« por si njĂ« unitet e manifestim fetar. KĂ«tu nuk kishte mĂ« asnjĂ« rĂ«ndĂ«si a i kishe kushtet tĂ« mbaje mjekĂ«rr nĂ« aspektin se ajo kĂ«rkon pastĂ«rti, pĂ«rkundrazi lihej me njĂ« rritje tĂ« lirĂ« e pa asnjĂ« rregull estetik, si punĂ« shkurresh tĂ« egra. Ndryshe nga njerĂ«zit e kulturĂ«s dhe tĂ« artit qĂ« nĂ«se linin mjekĂ«rr bĂ«nin kujdes pĂ«r tĂ« duke i lĂ«nĂ« vend qĂ« tĂ« shprehin talentit e vet edhe berberĂ«t stilistĂ«, kĂ«ta tĂ« tjerĂ«t, qĂ« i pĂ«rkisnin njerĂ«zve qĂ« nuk kishin fare tĂ« bĂ«nin me kulturĂ«n, tĂ« jepnin pĂ«rshtypjen se je pĂ«rpara njĂ« pylli ku mund tĂ« rriteshin tĂ« gjitha llojet e bimĂ«ve e drurĂ«sh e askush nuk tregonte kujdes pĂ«r tĂ«. Kush ka patur rastin tĂ« udhĂ«tojĂ« nĂ«pĂ«r kĂ«sisoj pyjesh qĂ« u themi tĂ« virgjĂ«r, njĂ« lloj xhungle, gjithmonĂ« Ă«shtĂ« shoqĂ«ruar me njĂ« frikĂ« drithĂ«ruese,  e spjegueshme kjo prej drojĂ«s se prej kĂ«tij pylli mund tĂ« shfaqej befasisht çdo lloj kafshe e egĂ«r dhe e rrezikĂ«shme. NĂ« fakt kĂ«sisoj edhe ka ndodhur e  jo vetĂ«m nĂ« pyjet por edhe nĂ« shoqĂ«ritĂ« njerĂ«zore. TĂ« drithĂ«ron e tmerron mendimi i kamikazhĂ«ve qĂ« shfaqen krejt ngjashĂ«m me daljen e kafshĂ«ve tĂ« egra nga pylli dhe hedhin nĂ« erĂ« avionĂ« udhĂ«tarĂ«sh, stacione trenash apo lokale publike pa patur mĂ«shirĂ« pĂ«r njerĂ«zit e pafajshĂ«m.
TashmĂ« mjekrrat tek ne janĂ« njĂ« realitet, ndoshta jo dominues e zotĂ«rues por kanĂ« zĂ«nĂ« tĂ« shfaqen e tĂ« fitojnĂ« mjaft terren nĂ« pĂ«rditshmĂ«ri. Ca thonĂ« se pĂ«r mbajtjen e mjekrrĂ«s dikush andej nga thellĂ«sia e Orjentit edhe tĂ« stimulon, tĂ« lidh njĂ« pension tĂ« vogĂ«l tĂ« paktĂ«n sa pĂ«r tĂ« mbajtur frymĂ«n se ky shtet tĂ« lĂ« tĂ« vdesĂ«sh urie. Pra paskemi nĂ« shoqĂ«rinĂ« shqiptare edhe njĂ« kategori mjekĂ«rrzimesh pĂ«r mbijetesĂ«. Nuk ka pse tu themi “Pse?” kĂ«tyre njerĂ«zve sakohĂ« qĂ« shteti dhe instancat e pushtetit e politikĂ«s as qĂ« e vrasim mendjen se si ti zgjidhin problemet e papunĂ«sisĂ« qĂ« Ă«shtĂ« kryeproblemi vrastar i kĂ«tij vendi.
Ka edhe njĂ« grupim fetaresh islamikĂ« tĂ« cilĂ«t mbledhur pas njĂ« sekti konservator e fanatik e manifestojnĂ« mjekĂ«rrzimin duke e bĂ«rĂ« sa mĂ« tĂ« pranishĂ«m nĂ« shfaqjet publike me qĂ«llim tĂ« pĂ«rhapjes sĂ« itharĂ«ve tĂ« saj. Shumimin e mjekrrave publike ata e konsiderojnĂ« njĂ« fitore qĂ« do tĂ« kurĂ«rozohet me islamizimin politik dhe me premisĂ« marrjen e pushtetit. Ata janĂ« programuar asisoj dhe janĂ« nĂ« vazhdĂ«n e punĂ«s sĂ« vet, me njĂ« kushtĂ«zim,  sa mĂ« e mjeruar tĂ« bĂ«het jeta e njerĂ«zve aq mĂ« dominant do tĂ« jenĂ« ata, radikalĂ«t fetarĂ«. MegjithĂ«se frikĂ« e panik nuk ka pse tĂ« kemi, por gjithĂ«sesi mendjelehtĂ«sia e figurave tĂ« politikĂ«s e tĂ« pushtetit tĂ« cilĂ«t nuk bĂ«jnĂ« asnjĂ« kujdes pĂ«r njerĂ«zit,  por i lĂ«nĂ« ata nĂ« fatin e vet tĂ« mjerushĂ«m, Ă«shtĂ« njĂ« ndihmesĂ« e madhe pĂ«r shkarjen nĂ« ekstremizma tĂ« shumĂ«llojshme.
Po a Ă«shtĂ« çdo lloj mjekĂ«rrzimi shfaqje e mentalitetit fetar? Sigurish qĂ« jo.  Dhe padyshim qĂ« askush nuk ka ndĂ«rmĂ«nd tĂ« diskriminojĂ« ata qĂ« e kanĂ« mbjellĂ« rasatin e mjekrrave nĂ« fytyrĂ« tĂ« vet  sepse jetojmĂ« nĂ« njĂ« vend tĂ« lirĂ«,  por nuk Ă«shtĂ« e drejtĂ« dhe as e dobishme tĂ« jemi indiferent, tĂ« bĂ«jmĂ« sikur nuk shohim, tĂ« bĂ«jmĂ« sikur nuk ka probleme nĂ« kĂ«tĂ« vend, dhe se edhe shfaqja e shumimi i mjekĂ«rrzimit nuk e ka njĂ« shkak e nuk e ka edhe njĂ« kosto, akoma mĂ« tepĂ«r  dhe njĂ« pasojĂ« nĂ« balancat sociale nĂ« aspektin e larmisĂ« sĂ« religjioneve nĂ« ShqipĂ«ri.
PĂ«rtej kĂ«saj,  vihet se se ka edhe njĂ« mjekĂ«rrzim allasoj, pak mĂ« kontemporan qĂ« mund ti kenĂ« nĂ«n ndikimin e disa artistĂ«ve me famĂ« por ekstravagant. Dihet se njĂ« shoqĂ«ri foshnjore nĂ« zhvillimin e kulturĂ«s i shfaqet njĂ« mani kolektive, si njĂ« lloj majmunĂ«rie duke imituar gjithçka çfarĂ« sheh nĂ« botĂ«n e zhvilluar. ThamĂ« se disa tĂ« rinjĂ« shqiptar, pas hapjes sĂ« ShqipĂ«risĂ«, nisĂ«n tĂ« imitojnĂ« ato moda e modele qĂ« kishin parĂ« nĂ« ekranet televizive e qĂ« pĂ«r ta qe e ndaluar. U shfaqĂ«n mjekrrat artistike( artistike u thĂ«nshin) ca si Kardinali Rishelje, ca si Don KishotĂ« e ca tĂ« tjerĂ« me mjekrra piktoreske alla Miguel de Cervantes Saavedra. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« kĂ«ta u shfaqen si ilaritete sepse ajo kohĂ« ishte e perĂ«nduar nĂ« modĂ«. KĂ«sisoj mjekĂ«rrzimi me tendenca tĂ« sforcuara deri nĂ« raskapitje pĂ«r tu dukur modern, nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« tregonte diçka tjetĂ«r,  se sa anakronikĂ« e dĂ©modĂ© jemi. GjithĂ«sesi kĂ«ta lloj mjekrrash janĂ« me shpenxime, madje shpenxojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« e para se vetĂ« gratĂ« e tyre. Dhe ja ku i kemi edhe nĂ« parlament edhe nĂ« qeveri edhe nĂ« krye tĂ« insitucioneve mjekĂ«rrzimet  â€œartistike”.  Ca me humor thonĂ« ( ndoshta zĂ«rat dalin nga opozita) se Kryemimistri, meqĂ« i ka dobĂ«si kategorinĂ« e njerĂ«zve me mjekrra tĂ« estetizuara skajshĂ«m, kur hartonte listen e drejtuesve tĂ« institucioneve i binte ballit me dorĂ« se nuk po gjente nĂ« ShqipĂ«ri njeri me mjekĂ«rr intelektuale tĂ« denjĂ« ta zĂ«mĂ« pĂ«r drejtor tĂ« GalerisĂ« sĂ« Arteve. Pa ç’pa dhe e tĂ«rhoqi njĂ« emigrant shqiptar nga Franca. Tani nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« Galeria e Arteve Figurative,  ka njĂ« drejtor me njĂ« mjekĂ«rr tĂ« stilizuar pak si Vincent e pak si Paul Gauguin, e denjĂ« pĂ«r tu shfaqur si progres shqiptar nĂ« kulturĂ«n europiane. Por ama ekspozitĂ«n "PranverArt 5" e pamĂ« nĂ« Muzeun Historik KombĂ«tar e jo nĂ« GalerinĂ« e Arteve, çfarĂ« tregon se mjekrrat institucionale  i kemi tĂ« bukura, progresive, por punĂ«t nuk i kemi po aq.
Por shkoni mĂ« tej e vini re me kujdes kush janĂ« drejtuesit e institucioneve kryesore kulturore nĂ« TiranĂ«. Pas Galerise, kaloni tek Teatrin KombĂ«tar qĂ« Ă«shtĂ« fare pranĂ«. E njĂ«jta zgjidh-zgjedhje
 Aq ngushtĂ« ka vajtur puna sa dalin fjalĂ« hokatare se ka njĂ« inkursion tĂ« fshehtĂ« tĂ« pozitĂ«s pĂ«r ti marrĂ« apo huazuar ndonjĂ«  figurĂ« mjekrrore opozitĂ«s pĂ«r ta vĂ«nĂ« nĂ« krye tĂ« ndonjĂ« institucioni, e nuk Ă«shtĂ« çudi tĂ« riciklohet edhe ndonjĂ« mjekĂ«rr  mberthejcore. Ca thonĂ« se Kryeministri edhe kĂ«shilltarĂ«t i zgjodhi me mjekrra artistike, por mĂ« tej edhe njĂ« kĂ«shilltar nga Kosova qĂ« piketoi ishte i stafit filosofik mjekrror, a thĂ«nĂ« ndryshe, mjekrra mĂ« e hijshme e PrishtinĂ«s.
KĂ«sisoj, qĂ« tĂ« rrimĂ« shtrĂ«mbĂ«r por tĂ« flasim drejtĂ«, mjekrrat nuk i kemi vetĂ«m tek Xhamia e Dine HoxhĂ«s nĂ« rrugĂ« tĂ« KavajĂ«s apo dhe rreth xhamive tĂ« tjera, nĂ«pĂ«r dyqanet e shumta “Hallall” qĂ« kanĂ« zĂ«nĂ« çdo skutĂ« tĂ« TiranĂ«s, tĂ« cilat e vĂ«nĂ« nĂ« panik pĂ«r ardhmĂ«rinĂ« deputetin socialist Blushi, por i kemi edhe nĂ«pĂ«r institucionet kryesore tĂ« kulturĂ«s.
Madje, hëmmmm
., në parlament, në krahun e majtë të deputetit socialist Blushi qëndron një mjekërr socialiste madhështore e denjë për tu bërë ministrore, por ideale do të ishte të bëhej edhe mjekërr presidenciale.
Mesa duken bathĂ«t nĂ« kĂ«tĂ« provincĂ«n tonĂ« habitore,  kĂ«to mjekrrat institucionale pĂ«r tĂ« cilat tregohet pĂ«rkujdesje qeveritare nuk ja zĂ«nĂ« sytĂ« askujt, madje as opozitĂ«s,  sepse shihen si mjekrra tĂ« hajthshme, tĂ« buta.
Botuar në gazeta SOT 24 prill 2014, f.17

Editor: ©