ÇFARË
I SOLLI FEJA E PUSHTUESIT
POPULLIT SHQIPTAR?
Nga
KOLEC P. TRABOINI
Asnjë gazetë në Tiranë nuk
ka dinjitetin ta botojë këtë shkrim, ashtu siç vite më parë nuk e botuan
shkrimin "Gjenocidi turko-osman mbi shqiptarët" ( por që është lexuar
deri me sot nga 25 mijë e 892 vetë në faqen time internetike) apo "Kopili i Haxhi Qamilit".
Merret me mend sepse janë lidhjet, kinse të padukshme, me zullapërinë e Edrenesë
e Anadollit në projektin për osmanizimin e Shqipërisë dhe shqiptarëve ne Ballkan, në këtë konspiracion të zi të zullapërisë së revanshit osman, përfshihen qeveritë e majta e të djathta, politika dhe Mediat, këta bij kurvash
siç i quante Faik Konica ata që shisnin interesat e kombit. Mjafton të shihen
filmat e përnatshëm e përditshëm turq tek kanalet e Frangajt për të kuptuar
çfarë gjellë shtrigash gatuhet në Mediat Shqiptare që i kanë shitur interesat
kombëtare.
Kur
i ishte mbush mendja top për ta bërë Shqipërinë Kalifat të Zi, Abdi Baleta,
para e prapa vitit 2000, më pat quajtur në 15 shkrimet e veta të hallakatura të
botuara në shtyp si “katoliko-manjak”, "katoliko-centrik" dhe epitete
të tjera. Kurrë nuk e kam marrë vesh çfarë kuptonte ky fanatik fetar me këto
fjalë kur unë nuk dallohesha në asgjë si ndonjë njeri që propagandon fe a besime.
I gjithë strumbullari i shfryrjes së Abdi Baletës në fillim të pranverës 2000,
ishte fakti se 2 vjet më parë, a thënë plot 20 vjet më parë, në nëntor 1998,
kisha përcjellë në mediat sociale shkrimin “Çfarë i solli feja e pushtuesit
kombit shqiptar” si kundërpërgjigje turrit të marrë të osmanëve të rinj që pas
vitit 1990 mbinë si kërpudha pas shiut. Ata nga shkollat fetare islamike ku
studionin vehabizmin ekstrem në Jordani, Siri, Malajzi e gjetkë, përcillnin
shkrime me të cilat kërkonin të rrënonin figurën e Gjergj Kastriotit -
Skënderbeut, por merreshin edhe me denigrimin e Nënë Terezës dhe Dedë Gjon
Lulit. Ishte një grup i programuar studentësh të mbështetur nga një organ
shtypi i Abdi Baletës në Tiranë, që mohonin gjithçka shqiptare sikur të ishim
një popull turko - arab dhe ngulmonin se koha e pushtimit osman për shqiptarët
kishte qenë një lumturi e madhe.
Madje
edhe tani që po e ripërcjellim këtë shkrim të zgjeruar, del Nexhmedin Spahiu në
Prishtine e shkruan se shqiptarët e kanë përqafuar me dashuri të madhe fenë e
pushtuesit osman, i cili dihet botërisht se ka qenë me gjakësori që ka
përballuar populli shqiptar në shekujt. Atë shkrim timin po e ripërcjell pas dy
dekadash dhe në vazhdim do të bashkëngjisim një përmbledhje të përgjigjes që i
dha studiuesi Profesor Engjell Sedaj (1943 – 2006) Abdi Baletës në gazetën
"Bota sot" më 12 mars 2000, shkrim që më ra në dorë kësisoj: Atëbotë në Boston më është dërguar nga Parisi
prej dukagjinasit që jetonte në Francë që pas Luftë së II Botërore, Nikoll
Daka, një zarf ku kishte fotokopjet e 15
shkrimeve polemizuese të Abdi Baletës ku përmendej emri im, dhe për të
njëjtën arsye edhe shkrimi i Prof.Engjëll Sedaj “Skriptomania e një maniaku
konvertit”, të cilin do ta paraqesim me shkurtime në fund të shkrimit.
Shkrimi
që ndezi Andi Baletën: Çfarë i solli feja e pushtuesit popullit shqiptar?
Duke
venë re se disa shqiptarë myslimanë po duan ta propagandojnë fenë e besimin e
tyre si diçka absolute, si burim më i madh kulturës së popullit shqiptar është
e nevojshme tu kujtojmë se nëse katolikët dhe ortodoksët janë me të përmbajtur
në propagandime të kësaj natyre, kjo ndodh për faktin se është në moralin e
fesë së krishterë të mos u mburrur besimtari për fenë e vet, por të jetë i
përvuajtur, të punojë më shumë me vepra mirësie se sa me fjalë. Kjo në fakt
duhet të jetë në moralin e çdo lloj feje, pa u hedhur në rivalitet me
njëra-tjetrën. Në qoftë se dikush mendon se kjo heshtje është shprehje e
tronditjes së besimit dhe se Krishterimi ka vdekur sepse katolikët dhe
ortodokset janë më të përmbajtur në propagandimin e fesë, ose ky besim për
shkak të pakicës në popull është në krizë, ky dikush e ka krejt gabim.
Potenciali shpirtëror i njerëzve të një besimi matet në fund të fundit me vepra
e jo me pasione të sëmura diletantësh e njerëzish me mungesë kulture e dije.
A
mund të gjendet një libër tjetër- apostull të shqiptarizmes- si "Gjergj
Kastrioti-Skënderbeu" i priftit katolik Marin Barleti, apo një monument të
Gjuhës shqipe si meshari i Gjon Buzukut, me gjeni ju lutem një kodik si Kodiku
i Arte dhe ai i Purpurtë i Kishës Ortodoksë Shqiptare ne Berat - të rradhë për
nga lloji në mbarë botën e qytetëruar. Gjeni modele ikonografie si ato të
Onufrit në kishat Ortodoksë Shqiptare (nuk janë greke), me te kuqen e tij i
konsideruar si i dyti artist i ikonografisë botërore pas rusit Andrei Rublov.
Por artistë tanë të mëdhenj, si ata të hershmit dhe ata të periudhës së
Rilindjes, kur i kanë punuar veprat e tyre, kanë filtruar aty shpirtin e vet
atdhedashës, ata e kanë përdorur motivin fetar për ti shërbyer aspiratës se
popullit shqiptar. Është pikërisht ajo
kohë Rilindje që dikush ka marrë përsipër ta gjykojë si "ujë i
ndenjur" për të mos thënë i qelbur apo "qereste" në disa
filozofime ex-katedra. Nuk dua ti bëj koment këtij vlerësimi kaq absurd për
Rilindësit tanë të mëdhenj, për apostujt kombëtar. Këtë lloj denigrimi nuk e
bëjnë kurrë grekët për Kollokotronin të cilin e kanë helmuar vetë në qelinë e
burgut, përkundrazi e kanë shpallur pa hezitim hero kombëtar, nuk e bëjnë as
serbët për Vuk Karaxhiqin e që e vlerësojnë si shenjt të tyre, nuk e bëjnë as
bullgarët për Kristo Botevin, a hungarezet për Shandor Petefin, por veprat e
tyre i shpallin monumente me të cilët mburren para botës së qytetëruar.
Por
ndryshe nga se bënin artistët e fundit të Mesjetës apo Rilindësit që edhe kur
tema ishte fetare përçonin ide iluministe dhe atdhetare, sot (në këto kohërat
tona moderne të fudullëkut) po ndodh krejt ndryshe. Kujtoj një fakt tepër të
dhimbshëm: të tëra xhamitë e rindërtuara pas vitit 1990 në Shqipëri janë të
mbushura me arabizma, dhe kurrkush nga besimtaret shqiptar (myslimanë) nuk e di
se çka shkruhet në ato faqe muri me pika e vija ovale të padeshifrueshme. Madje
edhe arkitektet janë turq Stambolli (gjë te keqe nuk ka por arkitektët e zot
shqiptarë shkojnë e punojnë kamarierë në Greqi - ndoshta dhe në Turqi – se ka
papunësi në Atdhe), gjithashtu në hyrje e xhamive, kujtoj atë të Parrucës në
Shkoder, shihen ca pllaka mermeri a bronzi në të cilat shkruhen emrat e ca
Merzuk Sunxhukëve të Kuvaitit, të cilët kështu mbeten të shënuar në historinë e
kulturën e popullit shqiptar në kuadrin e internacionalizmit islamik.
Nuk
jemi një komb mysliman. Mos shihni ëndrra me sy hapur. Jemi populli shqiptar
dhe fetë në histori i kemi ndërruar për t'ju përshtatur terrenit e rrethanave e
për të gëzuar privilegje në Perandorinë Osmane. Ndërrimi i fesë nuk është bërë
për të ndihmuar në çështjet kombëtare, por për ti ndihmuar interesave të
ngushta të individit. Mos flisni gjëra që tingëllojnë si absurditete të
padëgjuara më parë. Grekët nuk u asimiluan në pikëpamje fetare por dolën prej
perandorisë gjakatare osmane më të fuqishëm prej tërë popujve të Ballkanit.
Serbët nuk e ndërruan fenë dhe e bënë shtetin e vet në Ballkan, madje morën
edhe territore të popujve të tjerë ( Kosovën e Vojvodinën) edhe pse atje kishte
fare pak serb. Rumunet po ashtu nuk e ndërruan fenë dhe e nxorën atdheun e vet
nga zgjedha turke shumë vjet përpara nesh, bullgarët po ashtu.
Vetëm
ne në Ballkan nuk arritëm kurrnjë farë objektiv kombëtar, derisa kalbësirës
perandorake Osmane i ra dhe trau i fundit që desh na zuri brenda, pikërisht
neve që e përqafuam fenë e pushtuesit të parët dhe masivisht në Ballkan, që i
dhamë pushtuesit osmanë 40 vezirë shtypës popujsh, me të cilët çuditërisht
mburremi, e pra pikërisht ne që mezi u ndamë nga "përqafimi" me
pushtuesin tonë "të dashur", Perandorinë Osmane. A mund të mburremi
sot se ish Jugosllavisë pushtuese i dhamë një president kryesues radhe e një
shkrimtar si Sinan Hasani, a mund te mburremi se Fadil Hoxha ishte antarë i
forumit me të lartë të Jugosllavisë, mik kryekreje me Titon, a gjeni dhe një
shqiptar të vetëm të mburret për një tradhtar si Rrahman Morina, dhe akoma më
tej sikur kosovarët të ishin konvertuar të gjithë në ortodoks (fenë e
pushtuesit serb) çfarë do të ishte Kosova sot?!
Sot
Kosova shihet me të drejtë si qëndra e shqiptarizmës në Ballkan, por kjo ka
ardhur për shkak të rezistencës së pashoqe në të gjitha fushat e jetës, duke
ruajtur gjuhën, kombësinë, traditat, zakonet, kulturën dhe edhe fenë.
Mosndrrimi i fesë në këtë rast nuk është shenj konservatorizmi e fanatizmi
fetar, por shenja e identitetit, sepse ndërrimi i saj dhe konvertimi në fenë e
pushtuesit serb, do të sillte pasoja katastrofike për popullin shqiptar në
Kosovë. Por nga kjo nuk duhet të përfitojnë spekulatorët fanatike që
infiltrohen nga thellësia e Lindjes, sepse në këtë rast mbështjellja fetare
është në funksion të mbrojtjes së thelbit kombëtar shqiptar. Pra në këtë rast
kemi një shkrirje harmonike të gjithë aspekteve të kulturës, dijeve, besimit në
një qëllim, çlirimin nga pushtuesi gjakatar serb, dhe këtu feja myslimane në
periudhën e pushtimit serb, luajti rol pozitiv. Ndërsa kur një popull krijon e
bashkon kombin ndodhet para probleme te tjera, dhe feja në këtë rast nuk është
ne atë funksion që ishte në periudhën e formimit të kombit ku mund të losë një
rol pozitiv ose negativ.
Duhet
të pranojmë se ndryshe nga se po ndodh në Kosove sot (1998), funksioni i fesë
në periudhën e Rilindjes e të luftërave për pavarësi ka pasur më së shumti një
rol negativ e ka qenë faktor përçarje. Kush e di historinë sado pak duhet ta
dijë edhe faktin se Shkodra disa vite para pavarësisë ka qenë para një nate të
Shën Bartolemeu, kur qytetarët e rinj myslimanë, si u inkuadruan me forcat
turke shkuan për të nënshtruan Malësinë e Madhe por pësuan disfatë. Në kthim
nga shpartallimi, këta puthadorë të pushtuesit shkulen të gjitha kryqet e
varreve të fshatrave prej nga iknin. Fanatikët katolikë ja shpërblyen me të
njëjtën monedhë urrejtje duke var një derr të therur brenda në një xhami e kjo
i konfrontoi qytetarët qe u gjenden para një luftë vëllavrasëse, te
barrikaduar, madje u vranë disa shkodranë nga të dy krahët, e cila luftë civile
u shmang vetëm me ndërhyrjen energjike të Austro-Hungarisë, e cila e kërcënoi
Stambollin me shpallje lufte nëse do tu ndodhte gjë katolikëve shkodranë të
rrethuar në lagjet e veta. Prandaj kushdo që dëshiron të jap opinione për
çështje kaq delikate si kontributi i fesë në krijimin e kombit shqiptar, duhet
të ketë lexuar ca faqe nga historia, nga librat me dokumenta, të ketë shfletuar
dy-tre gazeta të periudhës se para pavarësisë, “Albanian” e Faik Konicës të
paktën, për të parë si ishin punët atëherë dhe të kërkojnë pastaj e te gjejnë
nëpër rrënojat e asaj kohe "xhevahiret" që i dha feja e pushtuesit
kulturës së popullit shqiptar.
Në
qoftë se ndokush dëshiron të ngrejë flamurin e fesë se vet në Internet, e
vetmja mënyre komunikimi për shqiptaret në mbarë botën, le të kuptojë se po bën
një punë tepër të dëmshme për popullin e kombin shqiptar. Këtu nuk është fjala
për të bërë etiketime, si, jo "tradhtar" e jo
"fundamentalist" e të tjera shprehje në zhargonet e atyre që kanë një
nivel të ulët në argument, por për t'ju bërë thirrje atyre që merren me kësisoj
dokrrash, që të heqin dorë nga propaganda fetare që sjell tension e grindje në
mes nesh, duke e bëre dasinë fetare molle sherri e grindjesh. Fanatizmi e
pasioni i sëmurë në këtë rrugë, sjellin jo vetëm dem shoqëror e ndjellin
konfrontime ne mes shqiptarësh, por edhe rrezikun tjetër që në opinionin
botëror ne të shfaqemi si një popull islam, dhe sikur kultura shqiptare nuk
është kurrgjë tjetër veç kulturë fetare
islame.
Ka
edhe mënyra të tjera për t’ia nxjerrë sytë vetes, sigurisht, por kjo mënyre
është me e mira dhe me e efektshmja për armiqtë tanë në Ballkan të cilët do të
dëshironin shfarosjen me rrënjë të kombit shqiptar e në pamundësi të kësaj, të
paktën tjetërsimin e paraqitjen si një popull i ardhur nga Azia e Arabia e
mbetje të perandorisë osmane. Gjithashtu, është gjithnjë aktual morali që del
nga dy shprehje të urta popullore shqiptare të krijuara prej brengës së madhe
që ka pas i mjeri popull i ndarë e i përçarë historikisht:
"Një
e nga një e thyen fare lehte tufën e shkopinjve." Dhe "Në shtëpinë e
të varurit mos e kujtonit litarin!". Ju lutem!
Kolec
Traboini, Boston, 25 nëntor 1998
SKRIPTOMANIA
E NJË MANJAKU KONVERTIT (Fragmente)
Nga Prof. ENGJËLL SEDAJ
(1943-2006)
Në
vazhdimin e pestë të shkrimit te tij me titull “Polemikë me maniakë katolikë”,
botuar në “Bota sot” (më 12 mars 2000), Abdi Baleta ka përmendur emrin tim,
duke thënë se “Rexhepi ka polemizuar fuqishëm pikërisht me 4 njerëz shumë me të
njohur se Koleci (Traboini) edhe për aftësi intelektuale, edhe për urrejtje
ndaj islamizmit e osmanëve dhe pikërisht me dr. Zef Mirditën, me dr. Engjëll
Sedajn, me Ismail Kadarenë dhe me Rexhep Qosen”. Në të njëjtin artikull ky
gazetar skriptoman ka pasur guximin të shënonte përsëri emrin tim, por tani
duke ia shtuar këtij emri kualifikantin e “tendencave jezuite dhe antikombëtare”,
pa dhënë shpjegime më të hollësishme se ku dhe kur kam shfaqur unë “tendenca
antikombëtare”. Në të njëjtën mënyrë ai ka vepruar edhe në vazhdimin e shtatë (
14 mars 2000) të këtij fejtoni, ku ia ka paraqitur lexuesit emrin tim në një renditje më të gjatë emrash,
me te cilët (profesionalisht) Vogëlsia ime, pothuajse nuk ka asgjë të
përbashkët. Ai i mbetet borxh lexuesit edhe për mungesën e shpjegimit se çka “
ka polemizuar Rexhepi” me mua dhe se kush qenka ky Rexhep (Hoxha), që, së paku,
të dihet se me çka merret ky njeri dhe ku qëndron “përparësia” e argumentit të
tij në këtë “polemikë”.
Krejtësisht
i mangët është dhe dezinformues edhe në vazhdimin e nëntë (më 16 mars), ku
përmend emrin tim në lidhje me Nënë Terezen, që nuk ishte objekt i shkrimit tim.
Me një fjalë, dezinformimet manipulative në këto shkrime të gjata e të
mërzitshme, pa koncept dhe pa përmbajtje serioze, janë tepër të mëdha që të
lijet lexuesi pezull dhe me shumë dilema që vijnë nga ky njeri pa përgjegjësi
kur e përmend emrin tim. S’do mend se në lidhje me këtë emër (dhe emra të
tjerë) ai paraqet shtrembërime dhe qëndrime të pajustifikueshme në çdo
pikëpamje, kështu që praktikisht problemet e tij kanë të bëjnë kryesisht me
insistimin këmbëngulës të ndryshimit të fakteve historike të popullit shqiptar
dhe te rezistencës së tij të vazhdueshme për liri dhe pavarësi në trojet e
veta.
E
keqja edhe më e madhe është se ky njeri i humbur, këtë paraqitje të emrave bën
duke recituar Kuranin (në vazhdimin e dytë të fejtonit) gjerë e gjatë, bash si
një maniak i vërtetë, qe reciton rrugës mendime të pa artikuluara e të
pakuptueshme, me një dallim të vogël se as maniakët e rrugës (ndër shqiptarë)
nuk e kanë zakon t’ i përbuzin kështu librat e shenjtë në luftë kundër te
tjerëve. Çka nuk është parë, as nuk është ndier deri më sot, në këtë fejton me
një libër të shenjtë në dorë përbuzet gati tërë historia e popullit shqiptar,
sidomos emrat më të njohur, siç është emri i heroit kombëtar Skënderbeu dhe
emra të tjerë të rezistencës kombëtare për liri, që, s’ do mend, është në
kundërshtim me parimet kuranore.
Ç’
është e vërteta, A. Baleta polemizon me Dom Ndoc Nogën dhe Kolec Traboinin, te
cilët s’ kam pasur mundësinë ti njihja, ndonëse edhe nga citatet e tyre (që jep
vetë Baleta), kuptohet shumë qartë se ata mbrojnë qëndrimin e pranueshme dhe në
pajtueshmëri me rrjedhat e zhvillimit historik të popullit shqiptar dhe me
idealet e shenjta patriotike të traditës shqiptare. Megjithatë, unë nuk i kam
lexuar punimet e tyre (në Internet) dhe këtu nuk mund të jap mendimin tim të
plotë përkitazi me qëndrimet e tyre për çështje që interesohet ky gazetar, por
do të përqendroj vëmendjen më tepër te ato momente të cilat lexuesit mund t’ i
vijnë në mend, kur e lexon emrin tim dhe te ato efekte që do t’ i ketë
dëshiruar edhe autori i këtij shkrimi, kur e ka përmendur emrin tim.
...Në
këtë pikëpamje mund te shfaq ndonjë mendim konstruktiv, jo gjithaq pse unë jam
marrë me këtë çështje, por pse kam konstatuar se në gjithë letërsinë e vjetër
shqiptare (pa përjashtim) dhe në burimet e tjera të kohës së pushtimit të egër
turk, dëshmohet imponimi me dhunë i fesë së pushtuesit.
Ç’
është e vërteta, tema qendrore e A. Baletës në këtë fejton është feja islame te
shqiptarët, jo gjithaq si “besim në Zotin”, por më tepër si fe “e përqafuar” me
vetëdije të plotë për t’ u mbrojtur nga fqinjët, që kishin tjetër fe, fenë e
krishterë, kështu që ai këtu e shikon
“rëndësinë dhe rolin shpëtimtar të myslimanizmit në jetën individuale e
kombëtare të shqiptarëve dhe dobitë e mëdha që
pati kombi shqiptar nga perandoria Osmane.
“Ky qëndrim mbrohet në kundërshtim me K.
Traboinin dhe bashkëmendimtarët e tij se kjo fe, duke qenë fe e pushtuesit, ju
ka ardhur shqiptarëve me dhunë dhe atyre praktikisht nuk u ka sjellë asgjë të
mirë, por vetëm të këqia. Mirëpo me ketë qëndrim të papranueshëm, sipas
Baletës, dalin ata njerëz, të cilët ai i ka quajtur “maniakë kryqëzatash”,
sikur këta njerëz të luftonin për idealet në tokën e shenjtë, pra në tokat e
huaja e jo për të mbrojtur idealet e tyre në trojet e veta. Duke i krahasuar
autorët që i citon ai si kundërshtarë të tezës së tij, pra si “maniakë
katolikë”, ose që i takojnë këtij grupi, siç janë, I. Kadare, S. Repishti, M. Frashëri,
F. Lubonja. M. Kruja, A. Demaçi, K. Gazideda, K. Resuli, K. Blushi e
tj...kuptohet se ai nuk bazohet në burimet e historiografisë shqiptare e as ne
rezultatet shkencore të saj, kurse ne çështje teologjike-fetare paraqitet
totalisht injorant, nga feja si dhe nga “perandoria” kërkon “dobi” (materiale
sigurisht), kurse në punë te fesë së shqiptarëve, thotë ai, “feja e të parëve
për të gjithë shqiptarët është paganizmi ( vazh. XI), pastaj krejt dogmatik dhe
i pakuptueshëm është kur pohon se “Libri
ka zbritur nga qielli” dhe se falja bëhet në gjuhën që zbriti Kurani në tokë”,
që në brendinë e saj duhet kuptuar si
frenim të zhvillimit të gjuhëve dhe të filologjisë dhe që është në kundërshtim
me botëkuptimin (teologjik se Zoti ka krijuar njeriun të lirë (në marrjen e
vendimeve).
Qëndrimi
i artikullshkruesit dhe porosia e tij – në parim- është shumë e qartë se
shqiptarët në të kaluarën e tyre nuk duhej të rezistonin, por duhej t’ i
nënshtroheshin pushtetit aziatik, ose, së paku, thotë ai (sipas Imam Alisë)
“nevoitet bashkëpunimi i dy individëve, i shtypësit dhe atij që e pranon
shtypjen”. Prandaj ata që nuk i marrin parasysh “nga sa kanë thënë shumica e
studiuesve për shkaqet e përqafimit masivisht të fesë islame, i besojnë një
fantazme që kanë përhapur urryesit e islamit” (vazhdimi i katërt). Dhe kjo
porosi aktualisht - përsëri në parim – mund ta ketë vetëm një kuptim, se meqë
shqiptarët atëbotë e kanë pranuar fenë e pushtuesit dhe nuk kanë pasur nevojë
të rezistojnë, ata duhet edhe sot të pranojnë fenë e pushtuesit (sepse
pushtuesi prej pushtuesit nuk bën shumë dallim) dhe të heqin dorë nga zakonet
(fetare e etj.) e tyre, sepse rezistenca
nuk sjell dobi: rezistenca e atyre që nuk kanë pranuar fenë islame.
Meqë
me kohë është dashur të veprohet kësisoj, por të pranohet feja e pushtuesit,
sipas Baletës të gjithë ata që kanë bërë rezistencë dhe e kanë kundërshtuar
“fenë e pushtuesit”, pak a shumë, janë tradhtarë të kombit, duke filluar nga
Skënderbeu e këtej. Madje ata që kanë pasur guximin më të madh të rezistonin më
tepër, sipas tij, duhen konsideruar tradhtarët me të mëdhenj, sepse qoftë dhe
në mënyrë të tërthortë, ata i kanë shërbyer interesave të huaja (grekëve,
serbëve e tj. Në vend që t’ u shërbejnë
interesave të turqve, përkatësish interesave të përbashkëta turko – shqiptare )…
Me
fjale të tjera, njerëzit që kanë luftuar kundër turqve aktualisht nuk mund të
shërbejnë si shëmbëlltyra të kombit, siç iu ka shërbyer për shembull Pjetër
Bogdani, Shtjefën Gjeçovi, të cilin e kishin vrarë serbët afër Zymit në 1929, e
siç iu ka shërbyer pastaj ky klerikëve të tjerë kosovarë, që në vitin 1930,
kishin shkruar promemorien Kombeve të Bashkuara për shkeljen e të drejtave të
shqiptarëve në Jugosllavinë e atëhershme.
...
Nuk dihet të jetë shfaqur në literaturën shkencore ndonjë mendim tjetër për
përhapjen e fesë se pushtuesit turk në trevat tona të Gadishullit Ballkanik
veçse me dhunë dhe me motive çkombtarizuese. Lidhur me këtë, Selami Pulaha,
historiani i njohur i periudhës osmane, ka konstatuar madje edhe forma të
shumta të dhunës, duke thënë se “ për
islamizimin e popullsisë shqiptare vepruan edhe faktorë të tjerë
social-politikë, si masat shtypëse dhe politike dhe sidomos politika e veçantë
që ndoqi pushtuesi osman për të thyer luftën çlirimtare nëpërmjet islamizimit
të tij”.( Popullsia shqiptare e Kosovës gjatë shek.. XV-XVI, T. 1983, f. 29).
Prandaj, shqiptarët duke u bërë myslimanë nuk bënë as faj as delikt, por
pushtuesit e egër aziatikë, kurse detyrë e jonë është ta themi të vërteten
historike.
Prandaj
paraqitja e efekteve pozitive të fesë së pushtuesit te A. Baleta merr
përmbajtje komike dhe zgjon interesim të shtuar si krejt e panjohur në
literaturën shkencore, sepse tekefundit, i përngjan atij filmit të vizatuar mbi
Tomin dhe Xherin, të cilët në lëvizjet e tret shumë lehtë i kapërcejnë kodrat,
bash sikur ky i yni, që i kalon shekujt dhe faktet historike pa asnjë pengesë.
Ai e konsideron krishterimin si të huaj, jo vetëm aktualisht, por edhe në te
kaluarën, përkundër fakteve historike, se, siç shkruan Kasëm Biçoku, “përbërja
shqiptare e klerit katolik dhe shkollimi paraprak i tij në Shqipëri i dhanë besimit
katolik tiparet e një feje kombëtare, (Falangat që rrëz. kombin shqiptar, T.
1999, f.10).
Në
përcaktimet e qarta të polemizuesve të tij ( S. Repishti, K. Traboini....) për
apostullin e shqiptarizmit të M. Barletit dhe të protagonistit të veprës së tij
Skënderbeut, A. Baleta jep përgjigje të prerë se pikërisht fajin më të madh për
kameleonizëm e ka Skënderbeu dhe në përgjithësi kastriotët që ndërronin
vazhdimisht fenë, sepse , shkruan ai, Skënderbeu është “rritur dhe edukuar nën
flamurin e Muhamedit”, çka do te thotë se qëndrimi i tij peng nuk do të ketë
ndikuar në frymëzimin për vendlindjen, por përkundrazi, sikur të thuash se
qëndrimi i Bacës Adem( Demaçi) në burgjet e Serbisë nuk ka ndikuar në
shqiptarizmin e tij, por në serbizimin e tij, sepse atje ka mësuar të fliste
serbisht mirë...
Për
P.Bogdanin madje mendon se, duke u sjellë nëpër Shqipëri në kohën e
kryqëzatave, ishte “mashtrues i madh”, kështu që nga këto qëndrime kuptohet çdo
gjë, që do të thotë se ky artikullshkrues është – thënë në gjuhën politike
-edhe më radikal se Shesheli dhe Zhirinovski. Edhe pse këto qëndrime janë shumë
te qarta dhe nuk kërkojnë shpjegime të hollësishme, megjithatë, duhet thënë se
A. Baleta është shumë perfid dhe vepron me një taktikë të komunistit të
konvertuar në demokrat, duke bërë lajka në diferencimin mashtrues, fort mirë të
njohur (në Kosovë) nga serbët, që bënin ndarjen e shqiptarëve ne të ndershëm
dhe të pandershëm, duke porositur“të dëgjojmë katolikët besimtarë e atdhetarë,
jo klerikalistët fanatikë ( vazhdimi VI). Me fjalë te tjera, ai konstaton se
“Traboinët dhe te gjithë maniakët katolikë nuk bëjnë gjë tjetër, veçse i
shërbejnë strategjisë serbo-greke”, jo vetëm pse kishin shfaqur rezistencë
gjatë shekujve për te ruajtur fenë dhe zakonet e tyre, por edhe tani, sepse si
të tillë u pengojnë shqiptarëve të tjerë( lexo shqiptareve muslimanë) dhe u vihen ne shërbim grekëve, serbëve, dhe
popujve të tjerë evropianë, ata pra nuk janë te krishterë për vete por për të
tjerët. Në këtë drejtim ai do ta shoh shqiptarin, siç është vetë dhe çdo
ngjarje dhe personalitet historik që nuk përputhet me modelin e tij, e quan të
papranueshëm si një fantazmë, kurse patriotizmin evropian (aq te theksuar në
programet e të gjitha partive politike) as që e ka parasysh fare. Atë nuk e
brengosin as faktet e trilluara apo supozimet e paarsyeshme se gjoja të
krishterët do t’ u shërbejnë grekëve e serbëve, sepse, tekefundit, sipas tij,
turqit ishin te mirëseardhur edhe për vetë grekët, të cilët gjithashtu “e
kishin thirrur pushtuesin osman që tu ndihmonte kundër sllavëve (vazhdimi v).
Vërejtjet
tona: Gabimi më i madh ne aspektin metodologjik i A. Baletës qëndron në faktin
se ka bërë seleksionimin e literaturës me qellim të arritjes së rezultateve dhe
te konstatimeve krejt subjektive përkitazi me çështje në shqyrtim, kështu edhe
kur polemizon me më shumë njerëz të njohur në kulturën shqiptare. Për shembull,
nuk ka asnjë argument që do ta kundërshtonte qëndrimin( e cituar) e Mehdi
Frashërit se “ feja që suellen me vete dhe e përhapen ne Shqipëri turqit
osmanlinj ishte fe në kundërshtim me zakonet shqiptare dhe shkaku më i
rëndësishëm i mospajtimit te popullit
qëndron pikërisht ne këtë pikë( vazhdimi IX).
Apostrofimi
i njerëzve vend e pa vend e bën te bindshëm lexuesin se ky njeri nuk mund te
përballojë një plejadë te tërë “manjakësh”, siç na quan ai neve, duke filluar
nga I. Kadare, si më i njohur, e deri te ata që janë më pak të njohur në letrat
shqipe, kurse kryengritjet e vazhdueshme të shqiptarëve kundër turqve për liri
dhe pavarësi, nuk i përmend fare, sepse as që citon ndonjë historian
(shqiptar).
Botkuptim
i gabueshëm është gjithashtu të kërkosh sot efekte pozitive nga një ngjarje (historike)
tejet negative që ka ngjarë para disa shekujsh, siç ka ndodhur me pushtimin e
vendeve tona nga barbarët aziatikë...Si mund te ketë pasur efekte pozitive apo
ndonjë te mirë nga pushtuesit aziatikë, si bartës të injorancës dhe te fesë se
tyre te politizuar( e huazuar nga arabët), kur gjatë kohës se pushtimit nuk iu
kanë dhënë shqiptarëve të drejtat kombëtare dhe qytetarë?! Prandaj edhe mund te
merret me mend se çka do te thotë per qenien etike dhe etnike shqiptare t’ i
takosh pushtuesit, qoftë dhe fetarisht, në kohen kur ishte ne fuqi ligji i
sulltan Bajazitit të II (siç shkruan E. Çabej ne parathënien e “Mesharit”), se
për botimin e një libri në gjuhen shqipe dënimi ishte me vdekje, kurse
shndërrimi i kishave në xhami, sidomos ne ato qendrore me te njohura ne
Shqipëri, ishte një praktikë e vazhdueshme. Një prek kishave të para katedrale
që kishin shndërruar në xhami turqit para vitit 1575, ishte ajo e Lezhës për të
cilën në një dokument të kohës thuhet: “U mor prej turqve kisha katedrale në
qytetin e Lezhës dhe e bane xhami pasi i hodhën në lumë eshtrat e te vdekurve
të mjerë, dhe kjo gjë shkaktoi kaq shumë dhimbje e vajtim ndër këta popuj sa
gjëmimet e tyre arritën deri ne yje”( Cituar sipas: Dokumenta të shek..
XVI-XVII...vëll. II, T.1990, f. 301).
Siç
shihet, turqit jo vetëm që nuk mundësuan zhvillimin e vetëdijes kombëtare ndër
shqiptarë, por u përpoqën të zhduknin edhe atë që ishte arritur (asnjë libër
nga letërsia e vjetër nuk është ruajtur në Shqipëri por ne Itali), kështu që ky
popull e ruajti vetëdijen kombëtare në bazë te rezistencës së vazhdueshme
antiturke, të organizuar kryesisht nga prelatët e krishterë, për te cilët E.
Çabej, ndërmjet të tjerash, thotë: “përveç se barinj shpirtërorë, kanë qenë
edhe agjitatorë, dhe pas frymës së kohës, pa ndarë idenë e fesë nga atdheu, në
kohen e sundimeve të huaja kanë udhëhequr popullin në luftë për të drejtat e
tij, në njërën fushë dhe në tjetrën”, (Studime gjuhësore, IV, faqe 341.).
Këtu
qëndron një përparësi e konsiderueshme e shqiptarëve, jo vetëm në krahasim me
klerikët muhamedanë , dhe te organizimit fetar të tyre me qendër ne Stamboll,
por edhe në krahasim që mund të bëhet me vetë turqit, të cilët nuk e kishin
mundësinë e zhvillimit te gjuhës se tyre
për shkak te obskurantizmit dhe te militarizmit, kështu që ata vetë qenë te
detyruar të huazonin prej nesh( prej evropianëve, pra) edhe shkrimin(e latinicës)
dhe ta fusnin në përdorim të dendur më vonë se shqiptarët. Vetëm ky faktori i rëndësishëm,
që tregon se ata, pas rënies së Perandorise Osmane, dolën më te varfër se
shqiptarët, së paku në punë te alfabetit të tyre, do te mjaftonte që ne t’ i
kthehemi kulturës sonë, kulturës evropiane, nga i kanë drejtuar sytë edhe vetë
turqit…
Botuar
në “Bota sot”, 22, 23 mars 2000, f.15.
 |
| WORLD POETICA CHANNEL |
