18 August 2018

🟥 Çfarë i solli feja e pushtuesit popullit shqiptar?- nga K. P. Traboini

ÇFARĂ‹ I SOLLI FEJA E PUSHTUESIT 
POPULLIT SHQIPTAR?

Nga KOLEC P. TRABOINI


AsnjĂ« gazetĂ« nĂ« TiranĂ« nuk ka dinjitetin ta botojĂ« kĂ«tĂ« shkrim, ashtu siç vite mĂ« parĂ« nuk e botuan shkrimin "Gjenocidi turko-osman mbi shqiptarĂ«t" ( por qĂ« Ă«shtĂ« lexuar deri me sot nga 25 mijĂ« e 892 vetĂ« nĂ« faqen time internetike)  apo "Kopili i Haxhi Qamilit". Merret me mend sepse janĂ« lidhjet, kinse tĂ« padukshme, me zullapĂ«rinĂ« e EdrenesĂ« e Anadollit nĂ« projektin pĂ«r osmanizimin e ShqipĂ«risĂ« dhe shqiptarĂ«ve ne Ballkan, nĂ« kĂ«tĂ« konspiracion tĂ« zi tĂ« zullapĂ«risĂ« sĂ« revanshit osman, pĂ«rfshihen qeveritĂ« e majta e tĂ« djathta, politika dhe Mediat, kĂ«ta bij kurvash siç i quante Faik Konica ata qĂ« shisnin interesat e kombit. Mjafton tĂ« shihen filmat e pĂ«rnatshĂ«m e pĂ«rditshĂ«m turq tek kanalet e Frangajt pĂ«r tĂ« kuptuar çfarĂ« gjellĂ« shtrigash gatuhet nĂ« Mediat Shqiptare qĂ« i kanĂ« shitur interesat kombĂ«tare.

Kur i ishte mbush mendja top pĂ«r ta bĂ«rĂ« ShqipĂ«rinĂ« Kalifat tĂ« Zi, Abdi Baleta, para e prapa vitit 2000, mĂ« pat quajtur nĂ« 15 shkrimet e veta tĂ« hallakatura tĂ« botuara nĂ« shtyp si “katoliko-manjak”, "katoliko-centrik" dhe epitete tĂ« tjera. KurrĂ« nuk e kam marrĂ« vesh çfarĂ« kuptonte ky fanatik fetar me kĂ«to fjalĂ« kur unĂ« nuk dallohesha nĂ« asgjĂ« si ndonjĂ« njeri qĂ« propagandon fe a besime. I gjithĂ« strumbullari i shfryrjes sĂ« Abdi BaletĂ«s nĂ« fillim tĂ« pranverĂ«s 2000, ishte fakti se 2 vjet mĂ« parĂ«, a thĂ«nĂ« plot 20 vjet mĂ« parĂ«, nĂ« nĂ«ntor 1998, kisha pĂ«rcjellĂ« nĂ« mediat sociale shkrimin “ÇfarĂ« i solli feja e pushtuesit kombit shqiptar” si kundĂ«rpĂ«rgjigje turrit tĂ« marrĂ« tĂ« osmanĂ«ve tĂ« rinj qĂ« pas vitit 1990 mbinĂ« si kĂ«rpudha pas shiut. Ata nga shkollat fetare islamike ku studionin vehabizmin ekstrem nĂ« Jordani, Siri, Malajzi e gjetkĂ«, pĂ«rcillnin shkrime me tĂ« cilat kĂ«rkonin tĂ« rrĂ«nonin figurĂ«n e Gjergj Kastriotit - SkĂ«nderbeut, por merreshin edhe me denigrimin e NĂ«nĂ« TerezĂ«s dhe DedĂ« Gjon Lulit. Ishte njĂ« grup i programuar studentĂ«sh tĂ« mbĂ«shtetur nga njĂ« organ shtypi i Abdi BaletĂ«s nĂ« TiranĂ«, qĂ« mohonin gjithçka shqiptare sikur tĂ« ishim njĂ« popull turko - arab dhe ngulmonin se koha e pushtimit osman pĂ«r shqiptarĂ«t kishte qenĂ« njĂ« lumturi e madhe.
Madje edhe tani qĂ« po e ripĂ«rcjellim kĂ«tĂ« shkrim tĂ« zgjeruar, del Nexhmedin Spahiu nĂ« Prishtine e shkruan se shqiptarĂ«t e kanĂ« pĂ«rqafuar me dashuri tĂ« madhe fenĂ« e pushtuesit osman, i cili dihet botĂ«risht se ka qenĂ« me gjakĂ«sori qĂ« ka pĂ«rballuar populli shqiptar nĂ« shekujt. AtĂ« shkrim timin po e ripĂ«rcjell pas dy dekadash dhe nĂ« vazhdim do tĂ« bashkĂ«ngjisim njĂ« pĂ«rmbledhje tĂ« pĂ«rgjigjes qĂ« i dha studiuesi Profesor Engjell Sedaj (1943 – 2006) Abdi BaletĂ«s nĂ« gazetĂ«n "Bota sot" mĂ« 12 mars 2000, shkrim qĂ« mĂ« ra nĂ« dorĂ« kĂ«sisoj:  AtĂ«botĂ« nĂ« Boston mĂ« Ă«shtĂ« dĂ«rguar nga Parisi prej dukagjinasit qĂ« jetonte nĂ« FrancĂ« qĂ« pas LuftĂ« sĂ« II BotĂ«rore, Nikoll Daka, njĂ« zarf ku kishte fotokopjet e 15  shkrimeve polemizuese tĂ« Abdi BaletĂ«s ku pĂ«rmendej emri im, dhe pĂ«r tĂ« njĂ«jtĂ«n arsye edhe shkrimi i Prof.EngjĂ«ll Sedaj “Skriptomania e njĂ« maniaku konvertit”, tĂ« cilin do ta paraqesim me shkurtime nĂ« fund tĂ« shkrimit.


Shkrimi që ndezi Andi Baletën: Çfarë i solli feja e pushtuesit popullit shqiptar?


Duke venë re se disa shqiptarë myslimanë po duan ta propagandojnë fenë e besimin e tyre si diçka absolute, si burim më i madh kulturës së popullit shqiptar është e nevojshme tu kujtojmë se nëse katolikët dhe ortodoksët janë me të përmbajtur në propagandime të kësaj natyre, kjo ndodh për faktin se është në moralin e fesë së krishterë të mos u mburrur besimtari për fenë e vet, por të jetë i përvuajtur, të punojë më shumë me vepra mirësie se sa me fjalë. Kjo në fakt duhet të jetë në moralin e çdo lloj feje, pa u hedhur në rivalitet me njëra-tjetrën. Në qoftë se dikush mendon se kjo heshtje është shprehje e tronditjes së besimit dhe se Krishterimi ka vdekur sepse katolikët dhe ortodokset janë më të përmbajtur në propagandimin e fesë, ose ky besim për shkak të pakicës në popull është në krizë, ky dikush e ka krejt gabim. Potenciali shpirtëror i njerëzve të një besimi matet në fund të fundit me vepra e jo me pasione të sëmura diletantësh e njerëzish me mungesë kulture e dije.
A mund tĂ« gjendet njĂ« libĂ«r tjetĂ«r- apostull tĂ« shqiptarizmes- si "Gjergj Kastrioti-SkĂ«nderbeu" i priftit katolik Marin Barleti, apo njĂ« monument tĂ« GjuhĂ«s shqipe si meshari i Gjon Buzukut, me gjeni ju lutem njĂ« kodik si Kodiku i Arte dhe ai i PurpurtĂ« i KishĂ«s OrtodoksĂ« Shqiptare ne Berat - tĂ« rradhĂ« pĂ«r nga lloji nĂ« mbarĂ« botĂ«n e qytetĂ«ruar. Gjeni modele ikonografie si ato tĂ« Onufrit nĂ« kishat OrtodoksĂ« Shqiptare (nuk janĂ« greke), me te kuqen e tij i konsideruar si i dyti artist i ikonografisĂ« botĂ«rore pas rusit Andrei Rublov. Por artistĂ« tanĂ« tĂ« mĂ«dhenj, si ata tĂ« hershmit dhe ata tĂ« periudhĂ«s sĂ« Rilindjes, kur i kanĂ« punuar veprat e tyre, kanĂ« filtruar aty shpirtin e vet atdhedashĂ«s, ata e kanĂ« pĂ«rdorur motivin fetar pĂ«r ti shĂ«rbyer aspiratĂ«s se popullit shqiptar.  Ă‹shtĂ« pikĂ«risht ajo kohĂ« Rilindje qĂ« dikush ka marrĂ« pĂ«rsipĂ«r ta gjykojĂ« si "ujĂ« i ndenjur" pĂ«r tĂ« mos thĂ«nĂ« i qelbur apo "qereste" nĂ« disa filozofime ex-katedra. Nuk dua ti bĂ«j koment kĂ«tij vlerĂ«simi kaq absurd pĂ«r RilindĂ«sit tanĂ« tĂ« mĂ«dhenj, pĂ«r apostujt kombĂ«tar. KĂ«tĂ« lloj denigrimi nuk e bĂ«jnĂ« kurrĂ« grekĂ«t pĂ«r Kollokotronin tĂ« cilin e kanĂ« helmuar vetĂ« nĂ« qelinĂ« e burgut, pĂ«rkundrazi e kanĂ« shpallur pa hezitim hero kombĂ«tar, nuk e bĂ«jnĂ« as serbĂ«t pĂ«r Vuk Karaxhiqin e qĂ« e vlerĂ«sojnĂ« si shenjt tĂ« tyre, nuk e bĂ«jnĂ« as bullgarĂ«t pĂ«r Kristo Botevin, a hungarezet pĂ«r Shandor Petefin, por veprat e tyre i shpallin monumente me tĂ« cilĂ«t mburren para botĂ«s sĂ« qytetĂ«ruar.
Por ndryshe nga se bĂ«nin artistĂ«t e fundit tĂ« MesjetĂ«s apo RilindĂ«sit qĂ« edhe kur tema ishte fetare pĂ«rçonin ide iluministe dhe atdhetare, sot (nĂ« kĂ«to kohĂ«rat tona moderne tĂ« fudullĂ«kut) po ndodh krejt ndryshe. Kujtoj njĂ« fakt tepĂ«r tĂ« dhimbshĂ«m: tĂ« tĂ«ra xhamitĂ« e rindĂ«rtuara pas vitit 1990 nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« tĂ« mbushura me arabizma, dhe kurrkush nga besimtaret shqiptar (myslimanĂ«) nuk e di se çka shkruhet nĂ« ato faqe muri me pika e vija ovale tĂ« padeshifrueshme. Madje edhe arkitektet janĂ« turq Stambolli (gjĂ« te keqe nuk ka por arkitektĂ«t e zot shqiptarĂ« shkojnĂ« e punojnĂ« kamarierĂ« nĂ« Greqi - ndoshta dhe nĂ« Turqi – se ka papunĂ«si nĂ« Atdhe), gjithashtu nĂ« hyrje e xhamive, kujtoj atĂ« tĂ« ParrucĂ«s nĂ« Shkoder, shihen ca pllaka mermeri a bronzi nĂ« tĂ« cilat shkruhen emrat e ca Merzuk SunxhukĂ«ve tĂ« Kuvaitit, tĂ« cilĂ«t kĂ«shtu mbeten tĂ« shĂ«nuar nĂ« historinĂ« e kulturĂ«n e popullit shqiptar nĂ« kuadrin e internacionalizmit islamik.
Nuk jemi një komb mysliman. Mos shihni ëndrra me sy hapur. Jemi populli shqiptar dhe fetë në histori i kemi ndërruar për t'ju përshtatur terrenit e rrethanave e për të gëzuar privilegje në Perandorinë Osmane. Ndërrimi i fesë nuk është bërë për të ndihmuar në çështjet kombëtare, por për ti ndihmuar interesave të ngushta të individit. Mos flisni gjëra që tingëllojnë si absurditete të padëgjuara më parë. Grekët nuk u asimiluan në pikëpamje fetare por dolën prej perandorisë gjakatare osmane më të fuqishëm prej tërë popujve të Ballkanit. Serbët nuk e ndërruan fenë dhe e bënë shtetin e vet në Ballkan, madje morën edhe territore të popujve të tjerë ( Kosovën e Vojvodinën) edhe pse atje kishte fare pak serb. Rumunet po ashtu nuk e ndërruan fenë dhe e nxorën atdheun e vet nga zgjedha turke shumë vjet përpara nesh, bullgarët po ashtu.
Vetëm ne në Ballkan nuk arritëm kurrnjë farë objektiv kombëtar, derisa kalbësirës perandorake Osmane i ra dhe trau i fundit që desh na zuri brenda, pikërisht neve që e përqafuam fenë e pushtuesit të parët dhe masivisht në Ballkan, që i dhamë pushtuesit osmanë 40 vezirë shtypës popujsh, me të cilët çuditërisht mburremi, e pra pikërisht ne që mezi u ndamë nga "përqafimi" me pushtuesin tonë "të dashur", Perandorinë Osmane. A mund të mburremi sot se ish Jugosllavisë pushtuese i dhamë një president kryesues radhe e një shkrimtar si Sinan Hasani, a mund te mburremi se Fadil Hoxha ishte antarë i forumit me të lartë të Jugosllavisë, mik kryekreje me Titon, a gjeni dhe një shqiptar të vetëm të mburret për një tradhtar si Rrahman Morina, dhe akoma më tej sikur kosovarët të ishin konvertuar të gjithë në ortodoks (fenë e pushtuesit serb) çfarë do të ishte Kosova sot?!
Sot Kosova shihet me të drejtë si qëndra e shqiptarizmës në Ballkan, por kjo ka ardhur për shkak të rezistencës së pashoqe në të gjitha fushat e jetës, duke ruajtur gjuhën, kombësinë, traditat, zakonet, kulturën dhe edhe fenë. Mosndrrimi i fesë në këtë rast nuk është shenj konservatorizmi e fanatizmi fetar, por shenja e identitetit, sepse ndërrimi i saj dhe konvertimi në fenë e pushtuesit serb, do të sillte pasoja katastrofike për popullin shqiptar në Kosovë. Por nga kjo nuk duhet të përfitojnë spekulatorët fanatike që infiltrohen nga thellësia e Lindjes, sepse në këtë rast mbështjellja fetare është në funksion të mbrojtjes së thelbit kombëtar shqiptar. Pra në këtë rast kemi një shkrirje harmonike të gjithë aspekteve të kulturës, dijeve, besimit në një qëllim, çlirimin nga pushtuesi gjakatar serb, dhe këtu feja myslimane në periudhën e pushtimit serb, luajti rol pozitiv. Ndërsa kur një popull krijon e bashkon kombin ndodhet para probleme te tjera, dhe feja në këtë rast nuk është ne atë funksion që ishte në periudhën e formimit të kombit ku mund të losë një rol pozitiv ose negativ.
Duhet tĂ« pranojmĂ« se ndryshe nga se po ndodh nĂ« Kosove sot (1998), funksioni i fesĂ« nĂ« periudhĂ«n e Rilindjes e tĂ« luftĂ«rave pĂ«r pavarĂ«si ka pasur mĂ« sĂ« shumti njĂ« rol negativ e ka qenĂ« faktor pĂ«rçarje. Kush e di historinĂ« sado pak duhet ta dijĂ« edhe faktin se Shkodra disa vite para pavarĂ«sisĂ« ka qenĂ« para njĂ« nate tĂ« ShĂ«n Bartolemeu, kur qytetarĂ«t e rinj myslimanĂ«, si u inkuadruan me forcat turke shkuan pĂ«r tĂ« nĂ«nshtruan MalĂ«sinĂ« e Madhe por pĂ«suan disfatĂ«. NĂ« kthim nga shpartallimi, kĂ«ta puthadorĂ« tĂ« pushtuesit shkulen tĂ« gjitha kryqet e varreve tĂ« fshatrave prej nga iknin. FanatikĂ«t katolikĂ« ja shpĂ«rblyen me tĂ« njĂ«jtĂ«n monedhĂ« urrejtje duke var njĂ« derr tĂ« therur brenda nĂ« njĂ« xhami e kjo i konfrontoi qytetarĂ«t qe u gjenden para njĂ« luftĂ« vĂ«llavrasĂ«se, te barrikaduar, madje u vranĂ« disa shkodranĂ« nga tĂ« dy krahĂ«t, e cila luftĂ« civile u shmang vetĂ«m me ndĂ«rhyrjen energjike tĂ« Austro-HungarisĂ«, e cila e kĂ«rcĂ«noi Stambollin me shpallje lufte nĂ«se do tu ndodhte gjĂ« katolikĂ«ve shkodranĂ« tĂ« rrethuar nĂ« lagjet e veta. Prandaj kushdo qĂ« dĂ«shiron tĂ« jap opinione pĂ«r çështje kaq delikate si kontributi i fesĂ« nĂ« krijimin e kombit shqiptar, duhet tĂ« ketĂ« lexuar ca faqe nga historia, nga librat me dokumenta, tĂ« ketĂ« shfletuar dy-tre gazeta tĂ« periudhĂ«s se para pavarĂ«sisĂ«, “Albanian” e Faik KonicĂ«s tĂ« paktĂ«n, pĂ«r tĂ« parĂ« si ishin punĂ«t atĂ«herĂ« dhe tĂ« kĂ«rkojnĂ« pastaj e te gjejnĂ« nĂ«pĂ«r rrĂ«nojat e asaj kohe "xhevahiret" qĂ« i dha feja e pushtuesit kulturĂ«s sĂ« popullit shqiptar.
NĂ« qoftĂ« se ndokush dĂ«shiron tĂ« ngrejĂ« flamurin e fesĂ« se vet nĂ« Internet, e vetmja mĂ«nyre komunikimi pĂ«r shqiptaret nĂ« mbarĂ« botĂ«n, le tĂ« kuptojĂ« se po bĂ«n njĂ« punĂ« tepĂ«r tĂ« dĂ«mshme pĂ«r popullin e kombin shqiptar. KĂ«tu nuk Ă«shtĂ« fjala pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« etiketime, si, jo "tradhtar" e jo "fundamentalist" e tĂ« tjera shprehje nĂ« zhargonet e atyre qĂ« kanĂ« njĂ« nivel tĂ« ulĂ«t nĂ« argument, por pĂ«r t'ju bĂ«rĂ« thirrje atyre qĂ« merren me kĂ«sisoj dokrrash, qĂ« tĂ« heqin dorĂ« nga propaganda fetare qĂ« sjell tension e grindje nĂ« mes nesh, duke e bĂ«re dasinĂ« fetare molle sherri e grindjesh. Fanatizmi e pasioni i sĂ«murĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rrugĂ«, sjellin jo vetĂ«m dem shoqĂ«ror e ndjellin konfrontime ne mes shqiptarĂ«sh, por edhe rrezikun tjetĂ«r qĂ« nĂ« opinionin botĂ«ror ne tĂ« shfaqemi si njĂ« popull islam, dhe sikur kultura shqiptare nuk Ă«shtĂ« kurrgjĂ« tjetĂ«r veç kulturĂ«  fetare islame.
Ka edhe mĂ«nyra tĂ« tjera pĂ«r t’ia nxjerrĂ« sytĂ« vetes, sigurisht, por kjo mĂ«nyre Ă«shtĂ« me e mira dhe me e efektshmja pĂ«r armiqtĂ« tanĂ« nĂ« Ballkan tĂ« cilĂ«t do tĂ« dĂ«shironin shfarosjen me rrĂ«njĂ« tĂ« kombit shqiptar e nĂ« pamundĂ«si tĂ« kĂ«saj, tĂ« paktĂ«n tjetĂ«rsimin e paraqitjen si njĂ« popull i ardhur nga Azia e Arabia e mbetje tĂ« perandorisĂ« osmane. Gjithashtu, Ă«shtĂ« gjithnjĂ« aktual morali qĂ« del nga dy shprehje tĂ« urta popullore shqiptare tĂ« krijuara prej brengĂ«s sĂ« madhe qĂ« ka pas i mjeri popull i ndarĂ« e i pĂ«rçarĂ« historikisht:
"Një e nga një e thyen fare lehte tufën e shkopinjve." Dhe "Në shtëpinë e të varurit mos e kujtonit litarin!". Ju lutem!

Kolec Traboini, Boston, 25 nëntor 1998


SKRIPTOMANIA E NJĂ‹ MANJAKU KONVERTIT (Fragmente)

 Nga Prof. ENGJĂ‹LL SEDAJ
(1943-2006)

NĂ« vazhdimin e pestĂ« tĂ« shkrimit te tij me titull “PolemikĂ« me maniakĂ« katolikĂ«”, botuar nĂ« “Bota sot” (mĂ« 12 mars 2000), Abdi Baleta ka pĂ«rmendur emrin tim, duke thĂ«nĂ« se “Rexhepi ka polemizuar fuqishĂ«m pikĂ«risht me 4 njerĂ«z shumĂ« me tĂ« njohur se Koleci (Traboini) edhe pĂ«r aftĂ«si intelektuale, edhe pĂ«r urrejtje ndaj islamizmit e osmanĂ«ve dhe pikĂ«risht me dr. Zef MirditĂ«n, me dr. EngjĂ«ll Sedajn, me Ismail KadarenĂ« dhe me Rexhep Qosen”. NĂ« tĂ« njĂ«jtin artikull ky gazetar skriptoman ka pasur guximin tĂ« shĂ«nonte pĂ«rsĂ«ri emrin tim, por tani duke ia shtuar kĂ«tij emri kualifikantin e “tendencave jezuite dhe antikombĂ«tare”, pa dhĂ«nĂ« shpjegime mĂ« tĂ« hollĂ«sishme se ku dhe kur kam shfaqur unĂ« “tendenca antikombĂ«tare”. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n mĂ«nyrĂ« ai ka vepruar edhe nĂ« vazhdimin e shtatĂ« ( 14 mars 2000) tĂ« kĂ«tij fejtoni, ku ia ka paraqitur lexuesit  emrin tim nĂ« njĂ« renditje mĂ« tĂ« gjatĂ« emrash, me te cilĂ«t (profesionalisht) VogĂ«lsia ime, pothuajse nuk ka asgjĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t. Ai i mbetet borxh lexuesit edhe pĂ«r mungesĂ«n e shpjegimit se çka “ ka polemizuar Rexhepi” me mua dhe se kush qenka ky Rexhep (Hoxha), qĂ«, sĂ« paku, tĂ« dihet se me çka merret ky njeri dhe ku qĂ«ndron “pĂ«rparĂ«sia” e argumentit tĂ« tij nĂ« kĂ«tĂ« “polemikĂ«”.
KrejtĂ«sisht i mangĂ«t Ă«shtĂ« dhe dezinformues edhe nĂ« vazhdimin e nĂ«ntĂ« (mĂ« 16 mars), ku pĂ«rmend emrin tim nĂ« lidhje me NĂ«nĂ« Terezen, qĂ« nuk ishte objekt i shkrimit tim. Me njĂ« fjalĂ«, dezinformimet manipulative nĂ« kĂ«to shkrime tĂ« gjata e tĂ« mĂ«rzitshme, pa koncept dhe pa pĂ«rmbajtje serioze, janĂ« tepĂ«r tĂ« mĂ«dha qĂ« tĂ« lijet lexuesi pezull dhe me shumĂ« dilema qĂ« vijnĂ« nga ky njeri pa pĂ«rgjegjĂ«si kur e pĂ«rmend emrin tim. S’do mend se nĂ« lidhje me kĂ«tĂ« emĂ«r (dhe emra tĂ« tjerĂ«) ai paraqet shtrembĂ«rime dhe qĂ«ndrime tĂ« pajustifikueshme nĂ« çdo pikĂ«pamje, kĂ«shtu qĂ« praktikisht problemet e tij kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« kryesisht me insistimin kĂ«mbĂ«ngulĂ«s tĂ« ndryshimit tĂ« fakteve historike tĂ« popullit shqiptar dhe te rezistencĂ«s sĂ« tij tĂ« vazhdueshme pĂ«r liri dhe pavarĂ«si nĂ« trojet e veta.
E keqja edhe mĂ« e madhe Ă«shtĂ« se ky njeri i humbur, kĂ«tĂ« paraqitje tĂ« emrave bĂ«n duke recituar Kuranin (nĂ« vazhdimin e dytĂ« tĂ« fejtonit) gjerĂ« e gjatĂ«, bash si njĂ« maniak i vĂ«rtetĂ«, qe reciton rrugĂ«s mendime tĂ« pa artikuluara e tĂ« pakuptueshme, me njĂ« dallim tĂ« vogĂ«l se as maniakĂ«t e rrugĂ«s (ndĂ«r shqiptarĂ«) nuk e kanĂ« zakon t’ i pĂ«rbuzin kĂ«shtu librat e shenjtĂ« nĂ« luftĂ« kundĂ«r te tjerĂ«ve. Çka nuk Ă«shtĂ« parĂ«, as nuk Ă«shtĂ« ndier deri mĂ« sot, nĂ« kĂ«tĂ« fejton me njĂ« libĂ«r tĂ« shenjtĂ« nĂ« dorĂ« pĂ«rbuzet gati tĂ«rĂ« historia e popullit shqiptar, sidomos emrat mĂ« tĂ« njohur, siç Ă«shtĂ« emri i heroit kombĂ«tar SkĂ«nderbeu dhe emra tĂ« tjerĂ« tĂ« rezistencĂ«s kombĂ«tare pĂ«r liri, qĂ«, s’ do mend, Ă«shtĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me parimet kuranore.
Ç’ Ă«shtĂ« e vĂ«rteta, A. Baleta polemizon me Dom Ndoc NogĂ«n dhe Kolec Traboinin, te cilĂ«t s’ kam pasur mundĂ«sinĂ« ti njihja, ndonĂ«se edhe nga citatet e tyre (qĂ« jep vetĂ« Baleta), kuptohet shumĂ« qartĂ« se ata mbrojnĂ« qĂ«ndrimin e pranueshme dhe nĂ« pajtueshmĂ«ri me rrjedhat e zhvillimit historik tĂ« popullit shqiptar dhe me idealet e shenjta patriotike tĂ« traditĂ«s shqiptare. MegjithatĂ«, unĂ« nuk i kam lexuar punimet e tyre (nĂ« Internet) dhe kĂ«tu nuk mund tĂ« jap mendimin tim tĂ« plotĂ« pĂ«rkitazi me qĂ«ndrimet e tyre pĂ«r çështje qĂ« interesohet ky gazetar, por do tĂ« pĂ«rqendroj vĂ«mendjen mĂ« tepĂ«r te ato momente tĂ« cilat lexuesit mund t’ i vijnĂ« nĂ« mend, kur e lexon emrin tim dhe te ato efekte qĂ« do t’ i ketĂ« dĂ«shiruar edhe autori i kĂ«tij shkrimi, kur e ka pĂ«rmendur emrin tim.
...Në këtë pikëpamje mund te shfaq ndonjë mendim konstruktiv, jo gjithaq pse unë jam marrë me këtë çështje, por pse kam konstatuar se në gjithë letërsinë e vjetër shqiptare (pa përjashtim) dhe në burimet e tjera të kohës së pushtimit të egër turk, dëshmohet imponimi me dhunë i fesë së pushtuesit.
Ç’ Ă«shtĂ« e vĂ«rteta, tema qendrore e A. BaletĂ«s nĂ« kĂ«tĂ« fejton Ă«shtĂ« feja islame te shqiptarĂ«t, jo gjithaq si “besim nĂ« Zotin”, por mĂ« tepĂ«r si fe “e pĂ«rqafuar” me vetĂ«dije tĂ« plotĂ« pĂ«r t’ u mbrojtur nga fqinjĂ«t, qĂ« kishin tjetĂ«r fe, fenĂ« e krishterĂ«, kĂ«shtu qĂ« ai  kĂ«tu e shikon “rĂ«ndĂ«sinĂ« dhe rolin shpĂ«timtar tĂ« myslimanizmit nĂ« jetĂ«n individuale e kombĂ«tare tĂ« shqiptarĂ«ve dhe dobitĂ« e mĂ«dha qĂ«  pati kombi shqiptar nga perandoria Osmane.
 “Ky qĂ«ndrim mbrohet nĂ« kundĂ«rshtim me K. Traboinin dhe bashkĂ«mendimtarĂ«t e tij se kjo fe, duke qenĂ« fe e pushtuesit, ju ka ardhur shqiptarĂ«ve me dhunĂ« dhe atyre praktikisht nuk u ka sjellĂ« asgjĂ« tĂ« mirĂ«, por vetĂ«m tĂ« kĂ«qia. MirĂ«po me ketĂ« qĂ«ndrim tĂ« papranueshĂ«m, sipas BaletĂ«s, dalin ata njerĂ«z, tĂ« cilĂ«t ai i ka quajtur “maniakĂ« kryqĂ«zatash”, sikur kĂ«ta njerĂ«z tĂ« luftonin pĂ«r idealet nĂ« tokĂ«n e shenjtĂ«, pra nĂ« tokat e huaja e jo pĂ«r tĂ« mbrojtur idealet e tyre nĂ« trojet e veta. Duke i krahasuar autorĂ«t qĂ« i citon ai si kundĂ«rshtarĂ« tĂ« tezĂ«s sĂ« tij, pra si “maniakĂ« katolikĂ«”, ose qĂ« i takojnĂ« kĂ«tij grupi, siç janĂ«, I. Kadare, S. Repishti, M. FrashĂ«ri, F. Lubonja. M. Kruja, A. Demaçi, K. Gazideda, K. Resuli, K. Blushi e tj...kuptohet se ai nuk bazohet nĂ« burimet e historiografisĂ« shqiptare e as ne rezultatet shkencore tĂ« saj, kurse ne çështje teologjike-fetare paraqitet totalisht injorant, nga feja si dhe nga “perandoria” kĂ«rkon “dobi” (materiale sigurisht), kurse nĂ« punĂ« te fesĂ« sĂ« shqiptarĂ«ve, thotĂ« ai, “feja e tĂ« parĂ«ve pĂ«r tĂ« gjithĂ« shqiptarĂ«t Ă«shtĂ« paganizmi ( vazh. XI), pastaj krejt dogmatik dhe i pakuptueshĂ«m  Ă«shtĂ« kur pohon se “Libri ka zbritur nga qielli” dhe se falja bĂ«het nĂ« gjuhĂ«n qĂ« zbriti Kurani nĂ« tokĂ«”, qĂ« nĂ« brendinĂ«  e saj duhet kuptuar si frenim tĂ« zhvillimit tĂ« gjuhĂ«ve dhe tĂ« filologjisĂ« dhe qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me botĂ«kuptimin (teologjik se Zoti ka krijuar njeriun tĂ« lirĂ« (nĂ« marrjen e vendimeve).
QĂ«ndrimi i artikullshkruesit dhe porosia e tij – nĂ« parim- Ă«shtĂ« shumĂ« e qartĂ« se shqiptarĂ«t nĂ« tĂ« kaluarĂ«n e tyre nuk duhej tĂ« rezistonin, por duhej t’ i nĂ«nshtroheshin pushtetit aziatik, ose, sĂ« paku, thotĂ« ai (sipas Imam AlisĂ«) “nevoitet bashkĂ«punimi i dy individĂ«ve, i shtypĂ«sit dhe atij qĂ« e pranon shtypjen”. Prandaj ata qĂ« nuk i marrin parasysh “nga sa kanĂ« thĂ«nĂ« shumica e studiuesve pĂ«r shkaqet e pĂ«rqafimit masivisht tĂ« fesĂ« islame, i besojnĂ« njĂ« fantazme qĂ« kanĂ« pĂ«rhapur urryesit e islamit” (vazhdimi i katĂ«rt). Dhe kjo porosi aktualisht - pĂ«rsĂ«ri nĂ« parim – mund ta ketĂ« vetĂ«m njĂ« kuptim, se meqĂ« shqiptarĂ«t atĂ«botĂ« e kanĂ« pranuar fenĂ« e pushtuesit dhe nuk kanĂ« pasur nevojĂ« tĂ« rezistojnĂ«, ata duhet edhe sot tĂ« pranojnĂ« fenĂ« e pushtuesit (sepse pushtuesi prej pushtuesit nuk bĂ«n shumĂ« dallim) dhe tĂ« heqin dorĂ« nga zakonet (fetare e etj.)  e tyre, sepse rezistenca nuk sjell dobi: rezistenca e atyre qĂ« nuk kanĂ« pranuar fenĂ« islame.
MeqĂ« me kohĂ« Ă«shtĂ« dashur tĂ« veprohet kĂ«sisoj, por tĂ« pranohet feja e pushtuesit, sipas BaletĂ«s tĂ« gjithĂ« ata qĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« rezistencĂ« dhe e kanĂ« kundĂ«rshtuar “fenĂ« e pushtuesit”, pak a shumĂ«, janĂ« tradhtarĂ« tĂ« kombit, duke filluar nga SkĂ«nderbeu e kĂ«tej. Madje ata qĂ« kanĂ« pasur guximin mĂ« tĂ« madh tĂ« rezistonin mĂ« tepĂ«r, sipas tij, duhen konsideruar tradhtarĂ«t me tĂ« mĂ«dhenj, sepse qoftĂ« dhe nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tĂ«rthortĂ«, ata i kanĂ« shĂ«rbyer interesave tĂ« huaja (grekĂ«ve, serbĂ«ve e tj.  NĂ« vend qĂ« t’ u shĂ«rbejnĂ« interesave tĂ« turqve, pĂ«rkatĂ«sish interesave tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta turko – shqiptare )…
Me fjale të tjera, njerëzit që kanë luftuar kundër turqve aktualisht nuk mund të shërbejnë si shëmbëlltyra të kombit, siç iu ka shërbyer për shembull Pjetër Bogdani, Shtjefën Gjeçovi, të cilin e kishin vrarë serbët afër Zymit në 1929, e siç iu ka shërbyer pastaj ky klerikëve të tjerë kosovarë, që në vitin 1930, kishin shkruar promemorien Kombeve të Bashkuara për shkeljen e të drejtave të shqiptarëve në Jugosllavinë e atëhershme.
... Nuk dihet tĂ« jetĂ« shfaqur nĂ« literaturĂ«n shkencore ndonjĂ« mendim tjetĂ«r pĂ«r pĂ«rhapjen e fesĂ« se pushtuesit turk nĂ« trevat tona tĂ« Gadishullit Ballkanik veçse me dhunĂ« dhe me motive çkombtarizuese. Lidhur me kĂ«tĂ«, Selami Pulaha, historiani i njohur i periudhĂ«s osmane, ka konstatuar madje edhe forma tĂ« shumta tĂ« dhunĂ«s, duke thĂ«nĂ« se  “ pĂ«r islamizimin e popullsisĂ« shqiptare vepruan edhe faktorĂ« tĂ« tjerĂ« social-politikĂ«, si masat shtypĂ«se dhe politike dhe sidomos politika e veçantĂ« qĂ« ndoqi pushtuesi osman pĂ«r tĂ« thyer luftĂ«n çlirimtare nĂ«pĂ«rmjet islamizimit tĂ« tij”.( Popullsia shqiptare e KosovĂ«s gjatĂ« shek.. XV-XVI, T. 1983, f. 29). Prandaj, shqiptarĂ«t duke u bĂ«rĂ« myslimanĂ« nuk bĂ«nĂ« as faj as delikt, por pushtuesit e egĂ«r aziatikĂ«, kurse detyrĂ« e jonĂ« Ă«shtĂ« ta themi tĂ« vĂ«rteten historike.
Prandaj paraqitja e efekteve pozitive tĂ« fesĂ« sĂ« pushtuesit te A. Baleta merr pĂ«rmbajtje komike dhe zgjon interesim tĂ« shtuar si krejt e panjohur nĂ« literaturĂ«n shkencore, sepse tekefundit, i pĂ«rngjan atij filmit tĂ« vizatuar mbi Tomin dhe Xherin, tĂ« cilĂ«t nĂ« lĂ«vizjet e tret shumĂ« lehtĂ« i kapĂ«rcejnĂ« kodrat, bash sikur ky i yni, qĂ« i kalon shekujt dhe faktet historike pa asnjĂ« pengesĂ«. Ai e konsideron krishterimin si tĂ« huaj, jo vetĂ«m aktualisht, por edhe nĂ« te kaluarĂ«n, pĂ«rkundĂ«r fakteve historike, se, siç shkruan KasĂ«m Biçoku, “pĂ«rbĂ«rja shqiptare e klerit katolik dhe shkollimi paraprak i tij nĂ« ShqipĂ«ri i dhanĂ« besimit katolik tiparet e njĂ« feje kombĂ«tare, (Falangat qĂ« rrĂ«z. kombin shqiptar, T. 1999, f.10).
NĂ« pĂ«rcaktimet e qarta tĂ« polemizuesve tĂ« tij ( S. Repishti, K. Traboini....) pĂ«r apostullin e shqiptarizmit tĂ« M. Barletit dhe tĂ« protagonistit tĂ« veprĂ«s sĂ« tij SkĂ«nderbeut, A. Baleta jep pĂ«rgjigje tĂ« prerĂ« se pikĂ«risht fajin mĂ« tĂ« madh pĂ«r kameleonizĂ«m e ka SkĂ«nderbeu dhe nĂ« pĂ«rgjithĂ«si kastriotĂ«t qĂ« ndĂ«rronin vazhdimisht fenĂ«, sepse , shkruan ai, SkĂ«nderbeu Ă«shtĂ« “rritur dhe edukuar nĂ«n flamurin e Muhamedit”, çka do te thotĂ« se qĂ«ndrimi i tij peng nuk do tĂ« ketĂ« ndikuar nĂ« frymĂ«zimin pĂ«r vendlindjen, por pĂ«rkundrazi, sikur tĂ« thuash se qĂ«ndrimi i BacĂ«s Adem( Demaçi) nĂ« burgjet e SerbisĂ« nuk ka ndikuar nĂ« shqiptarizmin e tij, por nĂ« serbizimin e tij, sepse atje ka mĂ«suar tĂ« fliste serbisht mirĂ«...
PĂ«r P.Bogdanin madje mendon se, duke u sjellĂ« nĂ«pĂ«r ShqipĂ«ri nĂ« kohĂ«n e kryqĂ«zatave, ishte “mashtrues i madh”, kĂ«shtu qĂ« nga kĂ«to qĂ«ndrime kuptohet çdo gjĂ«, qĂ« do tĂ« thotĂ« se ky artikullshkrues Ă«shtĂ« – thĂ«nĂ« nĂ« gjuhĂ«n politike -edhe mĂ« radikal se Shesheli dhe Zhirinovski. Edhe pse kĂ«to qĂ«ndrime janĂ« shumĂ« te qarta dhe nuk kĂ«rkojnĂ« shpjegime tĂ« hollĂ«sishme, megjithatĂ«, duhet thĂ«nĂ« se A. Baleta Ă«shtĂ« shumĂ« perfid dhe vepron me njĂ« taktikĂ« tĂ« komunistit tĂ« konvertuar nĂ« demokrat, duke bĂ«rĂ« lajka nĂ« diferencimin mashtrues, fort mirĂ« tĂ« njohur (nĂ« KosovĂ«) nga serbĂ«t, qĂ« bĂ«nin ndarjen e shqiptarĂ«ve ne tĂ« ndershĂ«m dhe tĂ« pandershĂ«m, duke porositur“tĂ« dĂ«gjojmĂ« katolikĂ«t besimtarĂ« e atdhetarĂ«, jo klerikalistĂ«t fanatikĂ« ( vazhdimi VI). Me fjalĂ« te tjera, ai konstaton se “TraboinĂ«t dhe te gjithĂ« maniakĂ«t katolikĂ« nuk bĂ«jnĂ« gjĂ« tjetĂ«r, veçse i shĂ«rbejnĂ« strategjisĂ« serbo-greke”, jo vetĂ«m pse kishin shfaqur rezistencĂ« gjatĂ« shekujve pĂ«r te ruajtur fenĂ« dhe zakonet e tyre, por edhe tani, sepse si tĂ« tillĂ« u pengojnĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« tjerĂ«( lexo shqiptareve muslimanĂ«)  dhe u vihen ne shĂ«rbim grekĂ«ve, serbĂ«ve, dhe popujve tĂ« tjerĂ« evropianĂ«, ata pra nuk janĂ« te krishterĂ« pĂ«r vete por pĂ«r tĂ« tjerĂ«t. NĂ« kĂ«tĂ« drejtim ai do ta shoh shqiptarin, siç Ă«shtĂ« vetĂ« dhe çdo ngjarje dhe personalitet historik qĂ« nuk pĂ«rputhet me modelin e tij, e quan tĂ« papranueshĂ«m si njĂ« fantazmĂ«, kurse patriotizmin evropian (aq te theksuar nĂ« programet e tĂ« gjitha partive politike) as qĂ« e ka parasysh fare. AtĂ« nuk e brengosin as faktet e trilluara apo supozimet e paarsyeshme se gjoja tĂ« krishterĂ«t do t’ u shĂ«rbejnĂ« grekĂ«ve e serbĂ«ve, sepse, tekefundit, sipas tij, turqit ishin te mirĂ«seardhur edhe pĂ«r vetĂ« grekĂ«t, tĂ« cilĂ«t gjithashtu “e kishin thirrur pushtuesin osman qĂ« tu ndihmonte kundĂ«r sllavĂ«ve (vazhdimi v).
VĂ«rejtjet tona: Gabimi mĂ« i madh ne aspektin metodologjik i A. BaletĂ«s qĂ«ndron nĂ« faktin se ka bĂ«rĂ« seleksionimin e literaturĂ«s me qellim tĂ« arritjes sĂ« rezultateve dhe te konstatimeve krejt subjektive pĂ«rkitazi me çështje nĂ« shqyrtim, kĂ«shtu edhe kur polemizon me mĂ« shumĂ« njerĂ«z tĂ« njohur nĂ« kulturĂ«n shqiptare. PĂ«r shembull, nuk ka asnjĂ« argument qĂ« do ta kundĂ«rshtonte qĂ«ndrimin( e cituar) e Mehdi FrashĂ«rit se “ feja qĂ« suellen me vete dhe e pĂ«rhapen ne ShqipĂ«ri turqit osmanlinj ishte fe nĂ« kundĂ«rshtim me zakonet shqiptare dhe shkaku mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m  i mospajtimit te popullit qĂ«ndron pikĂ«risht ne kĂ«tĂ« pikĂ«( vazhdimi IX).
Apostrofimi i njerĂ«zve vend e pa vend e bĂ«n te bindshĂ«m lexuesin se ky njeri nuk mund te pĂ«rballojĂ« njĂ« plejadĂ« te tĂ«rĂ« “manjakĂ«sh”, siç na quan ai neve, duke filluar nga I. Kadare, si mĂ« i njohur, e deri te ata qĂ« janĂ« mĂ« pak tĂ« njohur nĂ« letrat shqipe, kurse kryengritjet e vazhdueshme tĂ« shqiptarĂ«ve kundĂ«r turqve pĂ«r liri dhe pavarĂ«si, nuk i pĂ«rmend fare, sepse as qĂ« citon ndonjĂ« historian (shqiptar).
Botkuptim i gabueshĂ«m Ă«shtĂ« gjithashtu tĂ« kĂ«rkosh sot efekte pozitive nga njĂ« ngjarje (historike) tejet negative qĂ« ka ngjarĂ« para disa shekujsh, siç ka ndodhur me pushtimin e vendeve tona nga barbarĂ«t aziatikĂ«...Si mund te ketĂ« pasur efekte pozitive apo ndonjĂ« te mirĂ« nga pushtuesit aziatikĂ«, si bartĂ«s tĂ« injorancĂ«s dhe te fesĂ« se tyre te politizuar( e huazuar nga arabĂ«t), kur gjatĂ« kohĂ«s se pushtimit nuk iu kanĂ« dhĂ«nĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« drejtat kombĂ«tare dhe qytetarĂ«?! Prandaj edhe mund te merret me mend se çka do te thotĂ« per qenien etike dhe etnike shqiptare t’ i takosh pushtuesit, qoftĂ« dhe fetarisht, nĂ« kohen kur ishte ne fuqi ligji i sulltan Bajazitit tĂ« II (siç shkruan E. Çabej ne parathĂ«nien e “Mesharit”), se pĂ«r botimin e njĂ« libri nĂ« gjuhen shqipe dĂ«nimi ishte me vdekje, kurse shndĂ«rrimi i kishave nĂ« xhami, sidomos ne ato qendrore me te njohura ne ShqipĂ«ri, ishte njĂ« praktikĂ« e vazhdueshme. NjĂ« prek kishave tĂ« para katedrale qĂ« kishin shndĂ«rruar nĂ« xhami turqit para vitit 1575, ishte ajo e LezhĂ«s pĂ«r tĂ« cilĂ«n nĂ« njĂ« dokument tĂ« kohĂ«s thuhet: “U mor prej turqve kisha katedrale nĂ« qytetin e LezhĂ«s dhe e bane xhami pasi i hodhĂ«n nĂ« lumĂ« eshtrat e te vdekurve tĂ« mjerĂ«, dhe kjo gjĂ« shkaktoi kaq shumĂ« dhimbje e vajtim ndĂ«r kĂ«ta popuj sa gjĂ«mimet e tyre arritĂ«n deri ne yje”( Cituar sipas: Dokumenta tĂ« shek.. XVI-XVII...vĂ«ll. II, T.1990, f. 301).
Siç shihet, turqit jo vetĂ«m qĂ« nuk mundĂ«suan zhvillimin e vetĂ«dijes kombĂ«tare ndĂ«r shqiptarĂ«, por u pĂ«rpoqĂ«n tĂ« zhduknin edhe atĂ« qĂ« ishte arritur (asnjĂ« libĂ«r nga letĂ«rsia e vjetĂ«r nuk Ă«shtĂ« ruajtur nĂ« ShqipĂ«ri por ne Itali), kĂ«shtu qĂ« ky popull e ruajti vetĂ«dijen kombĂ«tare nĂ« bazĂ« te rezistencĂ«s sĂ« vazhdueshme antiturke, tĂ« organizuar kryesisht nga prelatĂ«t e krishterĂ«, pĂ«r te cilĂ«t E. Çabej, ndĂ«rmjet tĂ« tjerash, thotĂ«: “pĂ«rveç se barinj shpirtĂ«rorĂ«, kanĂ« qenĂ« edhe agjitatorĂ«, dhe pas frymĂ«s sĂ« kohĂ«s, pa ndarĂ« idenĂ« e fesĂ« nga atdheu, nĂ« kohen e sundimeve tĂ« huaja kanĂ« udhĂ«hequr popullin nĂ« luftĂ« pĂ«r tĂ« drejtat e tij, nĂ« njĂ«rĂ«n fushĂ« dhe nĂ« tjetrĂ«n”, (Studime gjuhĂ«sore, IV, faqe 341.).
KĂ«tu qĂ«ndron njĂ« pĂ«rparĂ«si e konsiderueshme e shqiptarĂ«ve, jo vetĂ«m nĂ« krahasim me klerikĂ«t muhamedanĂ« , dhe te organizimit fetar tĂ« tyre me qendĂ«r ne Stamboll, por edhe nĂ« krahasim qĂ« mund tĂ« bĂ«het me vetĂ« turqit, tĂ« cilĂ«t nuk e kishin mundĂ«sinĂ« e zhvillimit  te gjuhĂ«s se tyre pĂ«r shkak te obskurantizmit dhe te militarizmit, kĂ«shtu qĂ« ata vetĂ« qenĂ« te detyruar tĂ« huazonin prej nesh( prej evropianĂ«ve, pra) edhe shkrimin(e latinicĂ«s) dhe ta fusnin nĂ« pĂ«rdorim tĂ« dendur mĂ« vonĂ« se shqiptarĂ«t. VetĂ«m ky faktori i rĂ«ndĂ«sishĂ«m, qĂ« tregon se ata, pas rĂ«nies sĂ« Perandorise Osmane, dolĂ«n mĂ« te varfĂ«r se shqiptarĂ«t, sĂ« paku nĂ« punĂ« te alfabetit tĂ« tyre, do te mjaftonte qĂ« ne t’ i kthehemi kulturĂ«s sonĂ«, kulturĂ«s evropiane, nga i kanĂ« drejtuar sytĂ« edhe vetĂ« turqit…

Botuar nĂ« “Bota sot”, 22, 23 mars 2000, f.15.

WORLD POETICA CHANNEL




Editor: ©