29 December 2021

🟥 Këneta e poezisë së Kunës - nga K. P. Traboini

 KĂ‹NETA E POEZISĂ‹ SĂ‹ KUNĂ‹S


Nga K. P. TRABOINI 

 

NĂ« emisionin televiziv TPZ, Rudolf Marku, njĂ« poet qĂ« jeton nĂ« LondĂ«r e laureat i poezisĂ« nĂ« TiranĂ«, i cili kreu funksione si deputet i PD, partisĂ« sĂ« Sali BerishĂ«s e me vonĂ« sekretar ambasade, solli nĂ« publik dosjen e tij, gati 300 faqe, njĂ« prej 2 milion dosjeve qĂ« komunizmi hapi pĂ«r shqiptarĂ«t, sipas parimit njĂ« shqiptar njĂ« dosje. E drejtĂ« e tij, por nuk e kuptojmĂ« pse kaq vonĂ« kur i kishte mundĂ«sitĂ« mĂ« herĂ«t kur ishte nĂ« funksione tĂ« larta. Pse ky tundim kur prej asaj dosje ferr nĂ« kĂ«mbĂ« nuk i kishte hyrĂ«. TĂ« tjerĂ« ishin ata poetĂ« qĂ« u burgosĂ«n dhe u ekzekutuan nĂ« kohen e diktaturĂ«s, ndĂ«rsa poetin nĂ« fjalĂ« monistĂ«t e ngritĂ«n nĂ« detyrĂ« duke e sjellĂ« nga Lezha, redaktor tĂ« poezisĂ« nĂ« selinĂ« e Lidhjes sĂ« ShkrimtarĂ«ve, pra njĂ« censor i poezisĂ« nĂ« njĂ« vend qĂ« duheshin njerĂ«z tĂ« besuar. Si kĂ«shtu?! A thua nuk ja kishin lexuar dosjen ata qĂ« e sollĂ«n nĂ« njĂ« organ qendror nĂ« qendĂ«r tĂ« vĂ«mendjes politike dhe publike? E pse - tĂ« nuk kanĂ« fund. Por "Pse"-ja mĂ« e madhe Ă«shtĂ« se si Rudolf Marku sjell nĂ« vĂ«mendje publike emrin e Mark Vujit, mĂ«sues, pasi qĂ« ai ka vdekur, duke folur me pĂ«rbuzje pĂ«r ish mĂ«suesin e tij. A i takon kĂ«tij poeti laureat me pompĂ« i MinistrisĂ« sĂ« KulturĂ«s tĂ« merret me Mark Vujin? Dhe pse? Se i paskan dĂ«rguar njĂ« poezi pĂ«r ta analizuar. Dhe ka konstatuar se poezia paska qenĂ« pesimiste. Rudolf Marku pĂ«rdor termin ekzaminuar. Le tĂ« gjykojmĂ« mbi tĂ« vĂ«rtetĂ«n. A ishte vĂ«rtete pesimiste apo jo ajo poezi. Mark Vuji si mĂ«sues letĂ«rsie po thoshte njĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« apo mashtronte pĂ«r poezinĂ« nĂ« fjalĂ«. NĂ« vazhdim tĂ« bisedĂ«s nĂ« TPZ, sikur tĂ« kishte harruar çfarĂ« kishte thĂ«nĂ« pĂ«r mĂ«suesin e vdekur,  poeti laureat del e thotĂ« se poezia ishte e Migjenit dhe se vĂ«rtetĂ« ishte pesimiste. Pra Mark Vuji paska konstatuar tĂ« vĂ«rtetĂ«n poetike. Dhe pĂ«r kĂ«tĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« pĂ«rbuzet nga njĂ« ish nxĂ«nĂ«s e me pas koleg i tij. MĂ« duket se kĂ«tu mungon logjika e del nĂ« krye njĂ« tendencĂ« pĂ«r tĂ« poshtĂ«ruar tĂ« tjerĂ«t dhe pĂ«r tĂ« dalĂ« vetĂ« lugĂ« e lame prej njĂ« sistemi qĂ« i pĂ«rlloçte ku mundte njerĂ«zit, pa pasur mĂ«shirĂ« pĂ«r askĂ«nd.

Rudolf Marku tĂ« kishte hapur lojĂ«n krejt e ti shkonte shpjegimeve deri nĂ« fund. TĂ« mos merrej me rastin sporadik e pa asnjĂ« pasojĂ« me Mark Vujin, qĂ« poezinĂ« e Migjenit e nxirrte pesimiste, sepse ajo poezi pesimiste Ă«shtĂ« edhe sot e kĂ«saj dite qĂ« mĂ«suesi i nderuar Mark Vuji ka vdekur. Rudolf Marku tĂ« fliste pĂ«r miqtĂ« e tij poetĂ« lezhjanĂ« qĂ« kanĂ« qenĂ« bashkĂ«punĂ«torĂ« tĂ« Sigurimit tĂ« Shtetit. PĂ«r episodin fatal me veprĂ«n 19 tĂ« Enver HoxhĂ«s, qĂ« poeti tjetĂ«r lezhjan mbante nĂ«n sqetull dhe Frederik Rreshpja i tha: “Po ti me veprĂ«n 19 do tĂ« bĂ«hesh poet?” Jo, kĂ«to as qĂ« i pĂ«rmendi Rudolf Marku.  Nuk tha njĂ« fjalĂ« a e thirrĂ«n nĂ« hetuesi pĂ«r çështjen e Frederik RreshpĂ«s. NĂ«se po, çfarĂ« e pyetĂ«n e cilat qenĂ« pĂ«rgjigjet e tij? A u gjend Rudolfi nĂ« gjyqin e Fredit nĂ« ShkodĂ«r? NĂ«se po, ishte rastĂ«si apo e thirrĂ«n? Kush e thirri dhe pse e thirrĂ«n, gjithnjĂ« nĂ«se kjo ka ndodh. MirĂ« Ă«shtĂ« tĂ« jepet njĂ« shpjegim e jo tĂ« flitet pĂ«r ata qĂ« kanĂ« vdekur dhe nuk ka si mbrohen. TĂ« gjithĂ« kemi qenĂ« tĂ« pĂ«rgjuar. PĂ«r atĂ« punĂ« ishte Sigurimi i Shtetit. TĂ« mos tregojmĂ« pĂ«rralla se vetĂ«m poeti Rudolf Marku qenka pĂ«rgjuar. Se ka edhe çudira pĂ«r tĂ« cilat nuk flasin. Kur e paska pas dosjen njĂ« metĂ«r, si u emĂ«rua redaktor i poezisĂ« nĂ« folenĂ« e gjarpĂ«rinjve,  Lidhjen e ShkrimtarĂ«ve dhe ArtistĂ«ve dhe pĂ«r fat nuk u burgos. QĂ« tĂ« mos ketĂ« keqkuptime duhet hapur gjithçka nĂ« publik. Mjaft Ă«shtĂ« spekuluar deri tani me dosjet. Se pari tĂ« hapet dosja e procesit gjyqĂ«sor tĂ« Frederik RreshpĂ«s. Kush e spiunoi nĂ« LezhĂ« dhe kush u thirr nĂ« hetuesi si dhe procesverbalet e hetuesisĂ« dhe tĂ« seancave tĂ« gjyqit e kĂ«to tĂ« bĂ«hen publike. AtĂ«herĂ« do ta shohim tĂ« gjithĂ« tablonĂ« dhe do ti vlerĂ«sojmĂ« gjestet kalorsiake tĂ« daljes nĂ« publik, siç vlerĂ«soi zoti Marçel Hila, ani pse kjo kalorsiadĂ« mbas tridhjetĂ« vjetĂ«sh. E vĂ«rteta kurrĂ« nuk mund tĂ« jetĂ« gjysmĂ«. Ajo, o Ă«shtĂ« e plotĂ« ose nuk Ă«shtĂ« kurrsesi e vĂ«rtetĂ«. Gjithsesi emisioni mu duk pĂ«rsĂ«ritje e zbehtĂ« dhe e vonuar e dĂ«shmive tĂ« dosjes sĂ« Maks Velos,  por tĂ« paktĂ«n i ndjeri Maks Velo kishte bĂ«rĂ« burg dhe kishte njĂ« motiv mĂ« tepĂ«r se bindĂ«s pĂ«r tĂ« shfaqur tĂ« vĂ«rteten e persekutimit tĂ« vet nĂ« publik. Dhe pĂ«r ti dhĂ«nĂ« fund kĂ«saj shfaqje vetanake publike me dosja, ato duhet te hapen pa hezitim dhe tĂ« gjitha. TĂ« jenĂ« publike por tĂ« mos harrojmĂ« se, sĂ« pari duhen hapur arkivat sekrete tĂ« agjentĂ«ve, sepse dosje kishin edhe agjentĂ«t, edhe ata pĂ«rgjoheshin, nuk i linte njeri tĂ« kullosnin azat. Se mund tĂ« dalĂ« diku njĂ« agjent e tĂ« na vĂ«rvit si dĂ«shmi tĂ« pastĂ«rtisĂ« sĂ« figurĂ«s dosjen qĂ« e kontrollonte atĂ«. Edhe spiunĂ«t pĂ«rgjoheshin. Diktatura nuk ja kishte besĂ«n askujt. Dhe mos mĂ« pyesni pse po tundohem me kĂ«tĂ« mesele pa pikĂ« interesi intelektual nĂ« TPZ. Ja po shpjegohem pĂ«r tĂ« mos lenĂ« dilema;  Frederik RreshpĂ«n e kisha koleg pune nĂ« Kombinatin e Drurit nĂ« ShkodĂ«r, i sinqertĂ« deri nĂ« naivitet, shihnim tek ai mĂ«suesin e poezisĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ« mbĂ«shtetur nĂ« ndjesi e jo propaganda banale, por e kisha edhe komshi nĂ« rrugĂ«n Gjuhadol dhe shoqĂ«roheshim shpesh, ndĂ«rsa Mark Vujin e kisha nga Hoti im dhe ne e njohĂ«m pĂ«r njeri tĂ« mirĂ«, i etur pĂ«r tu mĂ«suar nxĂ«nĂ«sve dije, me dinjitet e personalitet, tĂ« cilin gjithĂ« banorĂ«t e LezhĂ«s e respektonin,  sepse ne hotjanĂ«t, ashtu si dhe lezhjanĂ«t nuk i shohim njerĂ«zit me tejqyrĂ«n “blurry” tĂ« Rudol Markut.

29 dhjetor 2021

NĂ« foto autori i shkrimit  K. P. Traboini me mĂ«suesin nga Hoti Mark Vuji, dalĂ« nĂ« kishĂ«n e Ndre MjedĂ«s nĂ« KukĂ«l, Bushat.

Editor: ©