16 July 2023

đŸŸȘ KATEKIZMI KATOLIK - nga Monsinjor Ernest M. Çoba

KATEKIZM KATHOLIK
PARATHANE

          Ne kie se parathanja nĂ« krye tĂ« njij libri nde shum raste Ă sht bĂ m nji formalitet, nĂ« krye tĂ« kĂ«ti vĂ«llimi me duket nji detyrĂ«, detyrĂ« evarije ndai bashkĂ«puntorĂ« e bamirĂ«sa.
          MĂ« bahet si sot, me gjithĂ« se janĂ« mbushĂ« mĂ  se dhetĂ« vjet.
Në nji ndër lokale të Kolegjës Ksaverjane - shndërrum prei ngiariesh s'atyne dit ndër dhoma argëtimi - në mes të poterës tanë jetë e rini të djelmoçavet të Rrethit V.K. "D. Bosco", hyn, në nji nadje prendvere, F. i Nd. At Florian Berisha - ai jezuit sa i fjeshte e i përvujtë aqë fetàr e zelltàr - e më grishë për nji pyetje.
          "KĂ«qyr - mĂ« thotĂ«, - kam menden me pregatitĂ« nji libĂ«r Katekizmi pĂ«r klase fillore. A mundesh me mĂ« ndihmuem?" "Me gith qĂ©f” ja kthej.
          AtĂ«herĂ« Áti nzjerrĂ« nji tube letra e mĂ« difton landĂ«n qi kishte mbledhun.
Bazën e kishte vum tu "Shkurtorja e Piut X", por fjeshtësuem e diku shkurtuem, tue ia përshtatë fuqis mendore të moshës së njomë.
          E pĂ«r disa muaj tĂ« mirĂ« punĂ«n e vazhduem sĂ«bashku. Katekizme githĂ« nduerĂ«sh, shqip e nĂ« gjuhĂ« tĂ« hueja, shfletsoheshin ndĂ«r duerĂ« tona. Por, mbandej, veprimi u pezullue....
Kishte dalë në dritë Pjesa I e Katekizmit "Shpejt e mirë" e kopjet e shumta në pak dit u sosën.
Tue parapåm se F. i Nd. At Mark Harapi S. J. do ta kryente veprën, menduem m'e lanë atë tånen.
          U shugurova meshtĂĄr.... Shkova nĂ« QelĂ« tĂ« ShkodrĂ«s....
          At Berisha qi tashmĂ  e kishte hjekĂ« mendimin e vijimit tĂ« Katekizmit - vinte shpesh me mĂ« pam.
          Ni ditĂ« F. i Nd. Z. Famullitari, D. Mikel Koliqi, tue marrun vesht pĂ«r Katekizmin e nisun, na kĂ«shillon me e vazhduem, veç jo ma si tekst filloresh, por lyceu s'ulte, mbasi ishte tepĂ«r i nevojshĂ«m pĂ«r kĂ«to kohĂ« kritike.
          Mendimi na pĂ«lqehet tĂ« dyve; vetem At Berisha don qi ta marr unĂ« mbi veti punimin, tue mĂ« ndihmuem ai me grumbullimin e landĂ«s.
          Edhe nji frymzim i ri nga Z. Famullitari: Mos m'e lanĂ« librin vetem me pyetje e pĂ«rgjegje tĂ« thata, por m'e mbelmyem me zhvillime e ndodhje, nĂ« mĂ«nyrĂ« qi ta shijojĂ« me andje e ta bluejĂ« pa tĂ« vĂ«shtirĂ« dhe populli i vogĂ«l.
          Mbas njij punimi sĂ« parreshtun pĂ«r mĂ  se nji vjetĂ«, nĂ« mes tekstash e vĂ«llimesh gjithĂ« farĂ«sh, libri katekistik i fillorevet u metamorfozue.
          E ndĂ« kaqĂ« nji MĂ«sues jezuit e muer mbi veti barrĂ«n e mĂ«rziteshme ta dysharisĂ« me makinĂ« shkrimi...
Kryem sáșœ shkruemi, pĂ«rherĂ« bashkĂ« me At BerishĂ«n i dhamĂ« nji rikĂ«qyrje e Ky, pĂ«r eksperiment, e pĂ«rdori, si dorĂ«shkrim, nĂ« mĂ«sim tĂ« Besimit nĂ« I Gymnazike tĂ« Seminarit PapĂ«nuer e tĂ« KolegjĂ«s Ksaveriane, tue grishun ndĂ«r sprovime tĂ« fundit Shk. e Ti TĂ«mz. Arqipeshkvin Metropolit, i Cili mbet shum i kĂ«ndaqun.
          Por, nemo iudex in causa propria: prandej menduem tĂ« ja apim tĂ« gjitha dorĂ«shkrimet, pĂ«r shqyrtim, Poetit t'ambĂ«lsis, F. tĂ« Nd. D. NdrĂ© ZadĂ«jĂ«s.
          Mbas pak muejĂ«sh, D. Ndreu i kthei me nji letĂ«r pĂ«rgĂ«zimi e urimi, ku dhe kĂ«shillonte qi disa fakte tĂ« shkurtoheshin paksĂĄ.
          VĂ«rejtja ishte s ka mĂĄ me vend! Me gĂ«zim ja hymĂ« punĂ«s s'operimit, pse ndryshej libri do tĂ« delte me tĂ« vĂ«rtetĂ« tepĂ«r i gjatĂ«. U kufizuem tue lanun ato ndodhje qi plotsojshin zhvillimin e katekizmit, e faktet e Shkrimit Shejt gati gjithĂ«herĂ« vetĂ«m i nomotisĂ«m.
          Kaloi edhe nji vjetĂ« e vepra pritĂ«te nji bamirĂ«s qi ta botonte...
          Njatje kahĂ« vera e vjetit 1941 disĂĄ... shpĂ«resĂ« tĂ« mira, e letrat e kĂ«qyrĂ«ne e tĂ« rikĂ«qyrĂ«ne shkruehen rishtas me makinĂ«... NdĂ«r kaqĂ« nisim punimin e Liturgis...
         Por qe pengesĂ« tĂ« reja, demoralizim, shpĂ«resĂ« gati tĂ« humbuna.... deri sa penda e Theologut tĂ« vĂ«lerĂ«t, At Mark Harapit, i ep tĂ« prekĂ«net e mistrin e mbrame BesojmĂ«s, tue prĂ©mtuem ndihmĂ«n e çmueshme tĂ« vetĂ«n dhe pĂ«r pjesĂ« tjera.
          Veçse çka? - me githĂ« Imprimatur tĂ« Shk. sĂ« Ti Metropolitit - nga mungesa e mjetevet financiare, dorĂ«shkrimi prap po flĂ«nte nĂ« gjumin e harresĂ«s, kĂșr pa pritĂ« e pa kujtuem, shi nĂ« gusht tĂ« kĂ«ti vjeti, Z. Famullitari i Trushit, F. i Nd. D. Nikoll Dragusha, me nji zĂ©mĂ«rgjĂĄnsi shembullore vetĂ« se veti dha tĂ« hollat pĂ«r botimin e kĂ«sajĂ« pjesĂ« sĂ« parĂ«, tue marrun pĂ«r sipĂ«r dhe shpenzimet e tĂ« gjithĂ« blĂȘjvet tjerĂ«.
         Qe historija dhetĂ«vjeçare e pregatitjes sĂ« kĂ«ti teksti: FalĂ«nderje botore bashkĂ«puntorĂ«vet e batmirĂ«svet!


Ernest M. Çoba
ndihmësfamullitari
ShkodĂ«r, 4 Shtatuer 1944 

Monsinjor Ernest M. Çoba, (16 shkurt 1912 - 8 janar 1980), ishte kreu i KishĂ«s Katolike Shqiptare nĂ« kohĂ«n e diktaturĂ«s komuniste nĂ« ShqipĂ«ri, u arrestua pĂ«r veprimtari klerikale nĂ« kohĂ«n e ndalimit tĂ« institucioneve fetare, u dĂ«nua dhe e vranĂ« nĂ« burg tĂ« TiranĂ«s me 8 janar 1980. Dom Ernest M. Çoba ishte njĂ« nga figurat me emblematike tĂ« rezistencĂ«s kristiane antikomuniste. NĂ« gjyqin qĂ« ju bĂ« ai tregoi nje trimeri te pashoqe duke ju drejtuar hetuesve kriminelĂ« e gjyqtarĂ«ve tĂ« sistemit diktatorjal:  "Komunizmin e kam urryer gjithmonĂ«, e urrej dhe do ta urrej deri nĂ« vdekje!"

PĂ«rgatiti: Kolec P. Traboini 

 

IMZOT ERNEST ÇOBA- ARQIPESHKVI I SHKODRËS
(1912-1980) 

Imzot Ernest Çoba, ipeshkĂ«v i butĂ«, i Ă«mbĂ«l, simbol i gjallĂ« i dashurisĂ« sĂ« krishterĂ«. NĂ« periudhĂ«n e diktaturĂ«s komuniste e dĂ«shmoi me heroizĂ«m tĂ« pashoq Krishtin ndĂ«r tortura mizore, qĂ« ia shkurtuan edhe jetĂ«n. U bĂ« kĂ«shtu model pĂ«r tĂ« krishterĂ«t e grigjĂ«s qĂ« i qe besuar. Vuajti me durim tĂ« pashoq, me shqetĂ«simin e vetĂ«m qĂ« t'i ngjante sa mĂ« shumĂ« Krishtit nĂ« Kalvar, derisa vdiq nĂ« spitalin e burgut nĂ« TiranĂ«s mĂ« 8 janar 1980.

MĂ« 8 janar 1980, vdiq nĂ« burg dĂ«shmitari i fesĂ« sĂ« krishterĂ«, imzot Ernest Çoba, kryeipeshkĂ«v i ShkodrĂ«s, pasi, nĂ« kundĂ«rshtim me natyrĂ«n e tij tĂ« butĂ« e tĂ« brishtĂ«, e dĂ«shmoi me heroizĂ«m tĂ« pashoq Krishtin ndĂ«r tortura mizore, qĂ« ia shkurtuan edhe jetĂ«n. U bĂ« kĂ«shtu model pĂ«r tĂ« krishterĂ«t e grigjĂ«s qĂ« i qe besuar.
Imzot Ernest Çoba lindi mĂ« 16 shkurt 1912 nĂ« njĂ« familje tĂ« vjetĂ«r qytetare shkodrane. MĂ«simet e para dhe ato tĂ« mesme i kreu nĂ« Seminarin Papnor. U shugurua meshtar mĂ« 9 shkurt 1936. Kreu detyra tĂ« ndryshme pranĂ« seminarit papnor, ku ishte pĂ«rgatitur. ShĂ«rbeu edhe si mĂ«sues i besimit ndĂ«r shkollat e qytetit. Pas vdekjes sĂ« imzot GaspĂ«r Thaçit dhe arrestimit tĂ« dom Mikel Koliqit, kreu njĂ«herĂ«sh detyrĂ«n e zĂ«vendĂ«s-famullitarit dhe tĂ« famullitarit tĂ« ShkodrĂ«s. Ishte njĂ« nga ipeshkvijtĂ« qĂ« u shugurua nĂ« kohĂ«n mĂ« kritike pĂ«r KishĂ«n, kur bĂ«heshin pĂ«rpjekjet pĂ«r ta shkĂ«putur nga Selia e ShenjtĂ«. I vetmi ipeshkĂ«v qĂ« ishte ende gjallĂ« e jo nĂ« pranga, imzot Bernardin Shllaku, e shuguroi imzot Ernest ÇobĂ«n, sĂ« bashku me ipeshkvin e DurrĂ«sit, imzot PjetĂ«r DemĂ«n mĂ« 20 prill tĂ« vitit 1952.
Vishte petkat (paramentet) liturgjike me ngjyrĂ« tĂ« kuqe, nĂ« kohĂ«n kur kjo ngjyrĂ« simbolizonte gjakun e sivĂ«llezĂ«rve tĂ« tij, qĂ« derdhej pa kursim ndĂ«r zaje tĂ« shkreta pĂ«r FĂ© e AtdhĂ©. Ai merrte nĂ« duar njĂ« mision, qĂ« i ngjiste shumĂ« misionit tĂ« ipeshkvijve tĂ« parĂ« tĂ« krishterimit, tĂ« cilĂ«t shumĂ« shpesh e bĂ«nĂ« mĂ« tĂ« theksuar tĂ« kuqen e petkut tĂ« tyre, duke e ngjyrosur me gjakun e derdhur amfiteatrove pĂ«r t'i qĂ«ndruar besnikĂ« Krishtit dhe ZĂ«vendĂ«sit tĂ« tij mbi tokĂ«, PapĂ«s sĂ« RomĂ«s. Pak kohĂ« pas shugurimit tĂ« tij, imzot Shllaku vdiq. Dioqeza e ShkodrĂ«s, qĂ« mbas shkĂ«putjes nga dioqeza e Tivarit, kishte pasur pesĂ« ipeshkvij tĂ« mĂ«dhenj: Imzot Karl Pooten, Pashko Guerinin, Jak Serreqin, LazĂ«r MjedĂ«n e GaspĂ«r Thaçin, mbeti ndĂ«r duart e ipeshkvit tĂ« butĂ«, tĂ« Ă«mbĂ«l, simbol i gjallĂ« i dashurisĂ« sĂ« krishterĂ«, imzot Ernest ÇobĂ«s.
Ja si e përshkruan, ipeshkvi ndihmës i Shkodrës, pas rënies së diktaturës komuniste, imzot Zef Simoni në librin e tij "Portrete klerikësh katolikë":
Imzot Ernest Çoba" kishte trup tĂ« shkurtĂ«, sy tĂ« shkathĂ«t, gjysmĂ« tĂ« mshehun mbas syzeve tĂ« errĂ«ta kur shĂ«rbente nĂ« kishĂ« apo nĂ« zyrĂ«. Kishte cilĂ«si tĂ« mira: ishte i pĂ«rvujtĂ«, kryeulun, i qetĂ«, i matun, i palodhun nĂ« shĂ«rbime, deri ndĂ«r ato qĂ« nuk i pĂ«rkitshin si ipeshkĂ«v. Monsinjori do tĂ« gjindej çdo ditĂ«, mbasi kremtonte MeshĂ«n e orĂ«s 6, mbi krye tĂ« sĂ«murĂ«ve tĂ« qytetit, ndĂ«r koliba, tue çue sakramendet shenjte, ndĂ«rmjet fĂ«mijĂ«ve nĂ« orĂ« katekizmi masiv, kur Kisha e madhe gumĂ«zhinte nga zanet fĂ«minore. Kjo bani tĂ« fitonte popullaritet tĂ« madh e simpati, sidomos ndĂ«rmjet tĂ« vorfĂ«nve.
Qe drejtues i shoqnisë së Kryqtarëve të vegjël pranë etërve jezuitë, njohës i tri gjuhëve të huaja, specialist i teologjisë morale dhe i lëndëve të besimit, e jo ma pak, meshtar praktik në punët e fesë e të liturgjisë. Nuk mujti të marrë pjesë në Koncilin II të Vatikanit por, me largpamësinë e tij, bani të depërtojë fryma e Koncilit në gjithë jetën e Kishës. Pati guximin të mblidhte një grup dëshirtarësh për rrugën e meshtarisë dhe të shuguronte shatë prej tyne, ashtu si dhe guximin të mbante lidhje të ngushta me Selinë e Shenjtë, duke shfrytëzue të gjitha mjetet dhe rrugët e mundëshme".
NĂ« prag tĂ« mbylljes sĂ« Kishave, nĂ« njĂ« tĂ« diel tĂ« hidhur, nĂ« sa ishte thirrur qĂ« tĂ« akuzohej nga regjimi komunist, imzot Ernest Çoba u kthye nĂ« akuzues, duke mbajtur njĂ« fjalim tĂ« zjarrtĂ«, qĂ« i ngjiste predikimii, pĂ«r tĂ« mbrojtur Zotin e sulmuar, Kishat nĂ« prag tĂ« rrĂ«nimit tĂ« madh. MegjithatĂ«, jo shumĂ« kohĂ« mĂ« vonĂ« dyert e Kishave e tĂ« Tempujve tjerĂ« tĂ« Zotit, do tĂ« mbylleshin. AtĂ«herĂ« imzot Ernest Çoba u detyrua tĂ« kthehej pranĂ« familjes. Prej derĂ«s atĂ«rore doli me pranga ndĂ«r duar. Ishte viti 1976. Gjyqi komunist e dĂ«noi me 25 vjet burgim, si tĂ« ishte mĂ« i madhi kriminel. Akuzohej se kishte mbajtur lidhje me SelinĂ« e ShenjtĂ« me anĂ«n e legatĂ«s italiane.
Vuajti me durim të pashoq, me shqetësimin e vetëm që t'i ngjante sa më shumë Krishtit në Kalvar, derisa vdiq në spitalin e burgut në Tiranës më 8 janar 1980. Ishte një vdekje misterioze, - siç dëshmon në librin e lartpërmendur Imzot Simoni. Mbyllte sytë pas një injeksioni që iu bë në ditët e para të janarit 1980, pak ditë para përkujtimit të Shën Ernestit. Për figurën e tij është shkruar disa herë, por nuk janë bërë ende përpjekje serioze për të mbledhur dëshmitë mbi qëndrimin heroik dhe fundin e tij.

Vatican News, 7 janar 2020

Editor: ©